|
افزایش تورم، کاهش میزان تولید، کاهش میزان سرمایه‌گذاری، افزایش نرخ فقر، کاهش میزان اشتغال، کاهش سریع ارزش پول و کسری تجاری و مالی از جمله پیامدهای تحریم است که در چنددهه گذشته بر اقتصاد ایران اثر گذاشته است.
اما نخستین بخشی که از تحریم‌ها تأثیر گرفت بخش سیاسی کشور بود و به‌دنبال تغییرات مهم در سیاست‌ها، حوزه‌های کلان و اقتصاد کشور متحول شد و در نهایت به جزئی‌ترین حوزه‌های زیست‌فردی و اجتماعی رسید.
قرن‌هاست که تجارت بین‌الملل یکی از کارکردهای مهم کشور است اما با وجود تحریم‌ها و تنگ ترشدن آن در سال‌های اخیر، عملاً از بین رفته است و هرچه تحریم‌ها گسترده‌تر شده تمرکز سیاسی و اقتدارگرایی نیز بیشتر شده است. نتیجه تنگ‌شدن فضای داخلی کشور خروج نخبگان، سپس اساتید دانشگاه، سرمایه‌داران و سرمایه‌گذاران و حالا واحدهای تولیدی و مخصوصاً واحدهای فناور از کشور است.
با خروج این افراد و سرمایه‌ها، کشور به دست افراد غیرمتخصص افتاده که تجربه‌ای در اداره کشور، تولید و ایجاد ارزش افزوده و اشتغال ندارند.
بر اساس آمار صندوق بین‌الملل پول، ایران با ضریب مهاجرت 15درصد، رتبه نخست را در میان 61کشور توسعه نیافته و در حال توسعه داراست. نوابغ در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کنند و خالی‌شدن کشور از آنها یعنی کشور از افرادی که توان حل پیچیده‌ترین مشکلات را دارند، در حال تهی شدن است چه بسا تهی شده است. این افراد مسئولیت راهبری علمی و اجرایی کشور مخصوصاً در دوران بحران را برعهده دارند.
بدیهی است که بار توسعه و پیشرفت همه جوامع بر دوش نخبگان و دانشمندان هر جامعه‌ای است. اما حالا با ترک بسیاری از آنها ایران به بهشت دلالان و مشاوران املاک، آرایشگران و جراحان زیبایی، پزشکان متخصص، آقازاده‌ها، ملاکین و صاحبخانه‌ها، مافیای کنکور و دانش، سلبریتی‌های سینما و ورزشکاران حرفه‌ای افتاده و امور کشورداری و توسعه اقتصاد بدست غیرمتخصصان و افرادی که تجربه‌ای در اداره کشور ندارند افتاده است.
تحریم‌های چنددهه گذشته سبب دولتی‌شدن بخش‌های مختلف اقتصاد شد و حالا اغلب از فضای بوجودآمده گله دارند. این در حالی است که بازار آزاد برای رشد و توسعه، سرمایه و سرمایه‌گذار می‌خواهد. سرمایه نیز امنیت می‌خواهد و امنیت در سایه ارتباطات سالم با جهان شکل می‌گیرد. هدف غرب از طراحی تحریم‌ها نیز از بین‌رفتن همین ارتباطات بوده است.
از بازارهای جهانی دور افتاده ایم و تولید کشور با مشکلات عدیده مواجه شده است. امروز استفاده از تکنولوژی و به‌روزکردن ماشین‌آلات امکان‌پذیر نیست و یا روند بسیار پیچیده و گران‌قیمتی دارد که انجام آن از عهده عده بسیار محدودی برمی‌آید.
صادرکنندگان برای صادرات و بازگرداندن ارز حاصل از صادرات دست بسته هستند و علاوه بر تحریم‌ها، مصوبات و بروکراسی‌های داخلی سبب شده تا ارز خود را به‌جای واردکردن به ایران در کشور مقصد سرمایه‌گذاری کنند.
حالا در این چرخه مجبور به استفاده از تولید و استفاده اجباری از محصولات بی‌کیفیت مانند خودروها و لوازم خانگی داخلی شده‌ایم.
هر وضعیتی در اقتصاد، متضرران و ذی‌نفعان خود را دارد؛ ذی‌نفعان اقتصاد باثبات کارآفرینان واقعی هستند چون محیط اقتصاد کلان باثبات به کارآفرینان امکان برنامه‌ریزی و اطمینان و در نتیجه رشد و توسعه می‌دهد ولی محیط اقتصاد بی‌ثبات سبب افزایش ریسک و قیمت تمام‌شده تولید می‌شود. بنابراین، در چنین شرایطی کارآفرینان با شکست مواجه شده و تغییر ماهیت می‌دهند. چون تولید صرفه اقتصادی ندارد و بازارهای غیرمولد به‌صرفه‌تر هستند.
اکنون در شرایطی که به دلیل تحریم‌های غرب تولید صرفه ندارد و سرمایه نیز بازدهی ندارد کارآفرینان و سرمایه‌گذاران واقعی برای ورود به بازار و رقابت دچار تنگنا هستند و کشور و استان روزبه‌روز تهی از این نخبگان می‌شود؛ در صورتی که بهبود اشتغال و رشد اقتصادی یکی از مهمترین اهداف ملل به‌شمار می‌رود.
|
