|
انسان‌ها به تبع شرایط زندگی موجودی اجتماعی هستند؛ بنابراین خانواده تشکیل می‌دهند، خانواده‌ها در فضای بزرگی به نام شهر و در کنار هم زندگی می‌کنند و فاصله‌ای بین خانواده و شهر به وجود می‌آید که باید پر شود.
محلات حلقه مفقوده رابطه انسان و خانواده از یک طرف و شهر از طرف دیگر است، آدم‌ها در شهر زندگی می‌کنند و در آن سردرگم‌اند اما با زندگی در محله وابستگی‌های اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی پیدا می‌کنند و به‌نوعی علاقه و پیوند بین آن‌ها به‌وجود می‌آید و این همان چیزی است که در دنیای امروز به آن حس تعلق، میزان وابستگی یا چسبندگی می‌گویند.
یک عضو هیأت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه بوعلی سینا درباره محلات و جایگاه آن در زندگی انسان امروز و دیروز به ایسنا می‌گوید: ممکن است شخصی از همه محلات شهر خوشش نیاید و فقط با برخی محله‌ها ارتباط برقرار کند که این حس تعلق و وابستگی است؛ بنابراین محله‌ها پرکننده شکاف بین خانواده یا خانه و شهر هستند، گاهی اوقات محله‌ها بزرگ هستند و نمی‌توانند این شکاف را پر کنند که فضای کوچک‌تری به نام زیرمحله یا واحد همسایگی جایگزین آن می‌شود.
محمدرضا عراقچیان اضافه می‌کند: چند خانواده که با هم صمیمی و گرم می‌شوند واحد همسایگی تشکیل می‌دهند که مصداق آن در کوچه‌های قدیمی دیده می‌شود که در بن بست‌ها یا دالان‌های قدیمی به شدت رواج داشته است، مصداق آن شهرهای قدیمی مثل همدان، یزد، کرمان، شیراز و تبریز است.
وی درباره تقسیمات شهری از کوچک‌ترین مقیاس تا بزرگ‌ترین آن توضیح می‌دهد: واحد مسکونی کوچک‌ترین مقیاسی است که خانواده در آن زندگی می‌کرده است؛ زیرا بسیاری از خانه‌ها چند واحد مسکونی در خود داشته‌اند؛ به‌عنوان مثال در یک خانه پدر با چند فرزند پسر که ازدواج کرده بودند زندگی می‌کردند، پس از واحد مسکونی، خانه، بن بست یا دالان، زیرمحله یا قسمتی از محله، محله، گذر یا تجمیع چند محله یا به قول امروزی‌ها ناحیه شهری، منطقه شهری و شهر است.
عراقچیان ادامه می‌دهد: از آنجا که شهرها نیاز به امنیت دارند، در قدیم دیوار کشیدن به دور شهر یکی از روش‌های ایجاد امنیت بوده است اما آیا اگر دیوار فرو می‌ریخت امنیت شهر از بین می‌رفت؟ در گذشته این سیستم دفاعی در اندازه‌های مختلف فعال بوده است، هم برای حرمت خانواده، هم مقابله با هجوم و هم برای امنیت.
وی بیان می‌کند: دالان‌ها نخستین سد ایمنی خانواده بودند و در داشتند، شب‌ها در دالان را می‌بستند و چندین خانواده زیر دالان امنیت کامل داشتند؛ یعنی علاوه بر در خانه خودشان، در دالان را هم می‌بستند که البته این در فقط برای آدم‌ها ایجاد امنیت نمی‌کرد بلکه حریم اجتماعی ایجاد می‌شد و انسان‌ها نسبت به هم متعصب و علاقه‌مند می‌شدند و حتی از همسایگان خود دفاع اجتماعی می‌کردند، به همین دلیل همسایگان قدیم نسبت به هم از فامیل نزدیک‌تر بوده‌اند.
|
