|
سال‌هاست قدیمی‌ترین حمام شهر شیرین‌سو با قدمت بیش از ۲۰۰ سال در زیر خاک و آشغال مدفون شده است. این بنا مربوط به دوران قاجار است که به حمام خزینه معروف بوده است.
سند معتبری در دست نیست اما با توجه به قدمت ۴۰۰ ساله شیرین‌سو، این حمام تنها حمام مردم در آن زمان بوده که در کنارمسجد قدیمی شهر بنا شده است. به گفته یکی از معتمدان شیرین‌سو این حمام دارای یک بخش ورودی (هشتی) است که به‌عنوان فیلتری مابین سربینه و فضای بیرونی عمل می‌کند و در آن زمان سطح حمام با کف کوچه برابر بوده است.
با یک پله وارد سربینه می‌شدند که محلی برای تعویض و نگهداری لباس و کفش بوده است. فرم پلان به‌صورت هشت نیم هشت می‌باشد. انباری در قسمت جنوب غربی سربینه و میاندر، در قسمت شمال شرقی آن واقع شده است.
پس از طی کردن مسیر میاندر به فضای گرمخانه می‌رسیم که سقف دارای کاربندی و گنبد عرقچین است. پوشش سربینه و گنبد از سنگ و ساروج است که به‌صورت یک پوشش عمل می‌کند. نظافتخانه حمام نیز در محوطه گرمخانه و در ضلع شرقی آن واقع شده و پوشش آن طاق ۴ بخشی است. تون (آتشخانه) در شمال غربی حمام واقع شده است. اما حالا همین که وارد خیابان مسجد می‌شوی زمین خاکی بزرگی روبه‌روی مسجد صاحب‌الزمان نظرها را به خود جلب می‌کند. از فضای بیرونی شاید نتوان چیز زیادی از وضعیت امروزی این بنا تشخیص داد.
یکی از اهالی شیرین‌سو به خبرنگار همدان‌پیام می‌گوید: بیش از ده سال است که پیگیر بازسازی و مرمت تنها اثر تاریخی شیرین‌سو هستیم. تابه‌حال هیچ‌گونه اقدامی برای حفظ یا مرمت حمام انجام نشده است.
او ادامه می‌دهد: میراث فرهنگی کبودراهنگ حتی کوچک‌ترین حفاظ یا فنسی هم در اطراف حمام برای حفاظت و نگهداری این بنا درنظر نگرفته است. درصورتی که حمام‌های دیگر این بخش ثبت ملی هم شده‌اند.
یکی دیگر از اهالی شیرین‌سو هم اضافه می‌کند: هربار که این مشکل را مطرح می‌کنیم، میراث فرهنگی حل این معضل را به شهرداری واگذار می‌کند، شهرداری هم تابه‌حال کاری نکرده است. اگر به همین حال رها شود در آینده مدفون شده و درنهایت از بین خواهد رفت.
او که یکی از پیرمردهای قدیمی این بخش است در مورد حمام قدیمی که در دل شیرین‌سو مدفون شده است، می‌گوید: چندین سال پیش دست‌کم یک تابلو سردر حمام نصب شده بود، اما امروز و با گذشت 40 سال نه‌تنها هیچ اتفاقِ خوبی برای این حمام نیفتاده و تابلوی معرفی حمام دیگر وجود ندارد، بلکه از دهه شصت تاکنون زباله‌های جمع‌شده پای ثابت این بنای تاریخی شده‌اند.
او آن‌قدر از میراث فرهنگی آزرده است که می‌گوید: ای کاش خانواده واقفِ حمام قدیمی اجازه نمی‌دادند این بنا در اختیار میراث فرهنگی قرار بگیرد، اگر آنها می‌خواستند کاری برای این حمام انجام بدهند، در طول چند سالی که این حمام را در اختیار داشتند، کاری می‌کردند.
این شهروند توضیح می‌دهد: این حمام دارای قسمت‌های حمام سرد، حمام گرم، حوض، پاشور خزینه تون حمام و... با موزاییک و طاق‌بند ساخته شده است. حمام روستاهای باشقورتران، اکنلو و کبودراهنگ مرمت شده اما حمام خزینه که مانند همین حمام‌هاست بلاتکلیف مانده است. گویی پس از ساختن حمام جدید«دوش»، قدیمی‌ترین حمام این شهر کم‌کم به دست فراموشی سپرده شده است.
شهردار شیرین‌سو ضمن تأکید بر اینکه حمام خزینه در محدوده بافت تاریخی شهر است، توضیح می‌دهد:کسی برای ثبت ملی این بنا پیگیری نکرده است. شهرداری تخصص لازم برای تخلیه حمام از نخاله را ندارد و ممکن است بنا آسیب ببیند و در این‌صورت دیگر ثبت ملی نشود.
سیدمصطفی موسوی با اشاره به اینکه ثبت ملی حمام خزینه مطالبات اصلی شهرداری است و کوچک‌ترین صدمه به این بنا ممکن است قابلیت ثبت بنا را تحت‌تأثیر قرار دهد، ادامه می‌دهد: چندین بار با اداره میراث فرهنگی صحبت کردیم که برای تخلیه این بنا به کارشناس متخصص نیازمندیم و لازم است که اداره میراث فرهنگی نقشه راه را به شهرداری نشان دهد.
رئیس میراث فرهنگی شهرستان کبودراهنگ در این‌باره با اشاره به اینکه مالک حمام شهرداری است، می‌گوید: منتظریم شهرداری محل را از نخاله خالی کند. به‌محض اینکه حمام تخلیه شود طرح مرمتی بنا را آماده می‌کنیم.
مهدی غلامی با اشاره به حمام روستای چارلی که وضعیت مشابه حمام خزینه را داشت، ادامه داد: خزینه چون هنوز ثبت ملی نشده است، نمی‌توانیم برایش هزینه کنیم.
شاید بتوان گفت امروزه یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های شهرداری‌ها، سازمان‌ها و وزاتخانه‌های میراث‌فرهنگی جهان در حوزه گردشگری فرهنگی، از یکسو حفاظت از بناهای تاریخی از دست خرابکاران فرهنگی (وندال‌ها) و از سوی دیگر حفظ ایمنی گردشگران و بازدیدکنندگان در محوطه‌‌های باستانی و سازه‌های تاریخی است؛ اما جالب است که این نهاد تا به‌حال برای تنها اثر تاریخی شیرین‌سو هیچ‌گونه اقدامی نکرده است. لازم است این بنا هرچه زودتر تخلیه و پس از ثبت ملی شدن آن، به حمام موزه، رستوران و ... شبیه‌سازی شود.
|
