|
با روند رفتارهای خارج از عرف و اخلاق که امروز در بین اغلب سیاسیون رواج پیدا کرده است، وجود درسی چند واحدی در این زمینه لازم به نظر می‌رسد. پس از تهمت‌ها و تخریب‌هایی که در زمان انتخابات شاهد آن بودیم، سخنان نماینده ارومیه شاهکاری در این خصوص است که مشخص می‌کند باید دانشِ اخلاق و سیاست، از گرایشی بین رشته‌ای به واحد و درسی مستقل با ضریب تأثیر بالا تبدیل شود.
باید از حالت صوری که تنها دستورالعمل شکلی را متصور می‌کرد که اهداف اخلاقی باید متفاوت از سیاست‌های منفعت‌طلب و دنیوی باشد؛ به حالتی تبدیل شود که نمایندگانی که ملزم به داشتن حداقل کارشناسی ارشد هستند؛ به اجبار مجبور به خواندن مباحثی از اصول اخلاق نظریه‌پردازنی چون انديشه‌های خواجه نصير‌الدين طوسي شوند.
این انديشمند نامور جهان اسلام از دريچه اخلاق به سياست مي‌نگرد و سعادت را غايت سياست مي‌داند. به نوعی سياست را شیوه و راهی براي رساندن افراد به فضايل اخلاقي تعريف مي‌كند.
اگر بگوییم خواجه نصیر، اندیشمند زمانه خویش بوده سخت در اشتباهیم.
مطالب کتاب‌های او از امروز هم امروزی‌تر است. وقتی که می‌گوید؛ «انسان بالطبع به اجتماع نيازمند است و این تعاون بين انسان‌ها به طور طبيعي صورت نمي‌پذيرد، زيرا به علت تعارض منافع بين آنها درگيري پديد مي‌آيد»؛ دقیقاً حال و روز این روزهای ما را روایت می‌کند.
بنابراین مشخص می‌کند که براي رفع این تعارض‌ها به تدبير، که همان سیاست می‌باشد؛ نياز است.
نخست از سیاست الهی نام می‌برد که به صورت بالقوه وجود دارد. اما وقتی تدابیر سیاستی را عنوان می‌کند، به قسمتی اشاره می‌کند که «سیاست غلبه» نام دارد. تدبير امور در این نوع سیاست توسط «افراد دون‌مايه و اخساء» صورت می‌پذیرد.
از این‌رو وی 2 منبع: حكمت عملي و فقه را به عنوان اصلي برای تعيين احكام اخلاقي در زندگي سياسي معرفي مي‌كند.
از نظر وی سياست فاضله كه هدف آن سعادت خلق است، با عدالت پيوند دارد. اما محبت را بر عدالت متقدم می‌داند و در چرایی آن می‌گوید: «عدالت اتحاد ساختگي و محبت اتحاد طبيعي است.» حالا و با شرایط امروز این سؤال مطرح می‌شود؛ آیا نگرش مدبّران در سال 94 با اتحاد ساختگی تناسبی دارد؟! به اتحاد طبیعی اشاره نمی‌کنیم چرا که سؤال پوچی است. بر اين اساس مشاهده می‌شود که عرصه سياست از اخلاق تفکيک‌پذير نيست و رعایت قواعد اخلاقي نه تنها معني‌دار، که الزامي است. اینکه زمامداران و کارگزاران سياسي، به جای اینکه سياست را ابزاري براي تحقق فضايل اخلاقي زندگي انسان‌ها کنند، عرصه را با جدال و بی‌نزاکتی‌های خارج از اخلاق، صرفاً تبدیل به فضایی جهت کسب منافع کرده‌اند، به هیچ وجه نه با حکمت عملی و فقهی؛ و نه با سیاست الهی سنخیت دارد.
در هیاهوی امروز دنیای سیاست در کشورمان و جدایِ از صدراعظم‌های پر آوازه در تاریخ ایران؛ هچون خواجه نظام‌الملک و خواجه نصیر‌الدین، بوده‌اند افرادی در عصر نزدیک مانند محمدعلی فروغی و در دوران ما دکترحسن حبیبی؛ که هم به سیاست اشتغال داشته و هم علم و ادب در نهادشان سرشته بود. ای کاش در این عرصه به کساد نخوریم.
|
