|
■ مدیرکل هواشناسی استان: برنامه آمایش سرزمینی با وضعیت اقلیمی همدان همخوانی ندارد
امروز دماي هوا كمي تا قستي ابري اما در پاره‌اي از مناطق همراه با بارش‌هاي پراكنده،رگبار و برف خواهد بود.
شايد گفتن اين جمله خيلي راحت باشد اما متوليان امر هواشناسي براي اعلام تك‌تك اين كلمات و پيش‌بيني هوا در مناطق مختلف، مجبورند انواع داده‌ها را از ايستگاه‌هاي هواشناسي جمع‌آوري و از موضوعي گزارش دهند كه عملاً ديدن و لمس كردن آن غيرممكن است.
گزارشي كه بر اساس داده‌ها و پيش‌بيني كارشناسان براي روزها و هفته‌هاي آتي مي‌تواند، برنامه‌ريزيِ بسياري از حوزه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و... شامل كشاورزي، پروازها، مسافرت‌ها و.... را تعيين و يا تغيير دهد.
در برنامه بازديد مجموعه همدان‌پيام از هواشناسی استان، وقتي براي نخستين‌بار به همراه اكيپي از این مجموعه بازدید كردیم، به كار هواشناسي که داراي دقت و ظرافتي بسیار است و 24 ساعت از وقت کارکنان را به خود اختصاص می‌دهد پی بردیم.
استان همدان داراي 9 ايستگاه هواشناسي است كه در اين ايستگاه‌ها عوامل جوي نظير بارندگي، دماي هوا، دماي خاك، رطوبت جوي، تبخير، جهت و سرعت باد، مقدار ابر و وضع هوا، فشار هوا و جهت حركت ابرها به طور روزانه در طول 24 ساعت اندازه‌گيري و به مراكز مربوطه ارسال مي‌شود.
گذشته از روند جمع‌آوري داده‌ها و اطلاعات جوي در هر كدام از ايستگاه‌ها، يك اتفاقِ بينِ ايستگاهي و يا ... (كه بر اثر تغييرات اقليم رخ مي‌دهد)، كافي است تا تمام اين معادلات را برهم بزند و البته اين دست اتفاقات كه به دليل توسعه تكنولوژي و ماشيني شدن جوامع، مصرف بالاي انرژي،گرم شدن دماي هوا و... پديدار شده‌اند، كم نيستند.
با اين حال عوامل هواشناسي نيز با تغيير اقليم كره زمين دست به تغيير رويه جمع‌آوري اطلاعات زده‌اند، چنانچه علم جوان هواشناسي كه تنها 30 سال است روي پيش‌بيني وضعيت هوا كار مي‌كند، با كامپيوتري كردن امور و مجهز شدن به ايستگاه‌هاي به‌روز جوی و زميني سعي كرده است كه خطاها را كاهش دهد و با ريسك‌پذيري بالا اين علم را با عنوان "پيش‌بيني دماي هوا" به تلويزيون برده و مردم را در جريان تغييرات دماي هوا بگذارد.
قطعاً اطلاع از وضعيت دماي هوا باعث كاهش هزينه‌ها خواهد شد. به طور مثال وقتي كشاورزي وضعيت هوا را بداند، براي سمپاشي، كاشت دانه و... در موقع معين خود اقدام مي‌كند.
در هر حال آنچه از توضیحات مدیریت و کارشناسان بر می‌آید اين است كه هواشناسي همدان با داشتن متخصصان لازم تلاش دارد كه پيش‌بيني‌هايي با ضريب خطاي كم را به مردم اطلاع دهد اما متأسفانه كمبود امكانات، اعتبارات و نيز تجهيزات مانع اجراي درست اين هدف شده است و ما گاهی هوایی را شاهد هستیم که پیش‌بینی‌ها چیز دیگری را اعلام کرده‌اند.
به گفته مديركل هواشناسي استان همدان، اين استان نیازمند دستگاه "رادار" است تا درصد خطاها در پيش‌بيني‌ها به دلیل تغييرات اقليمی کاهش یابد.
سعید باقري در نشستی با خبرنگاران همدان پیام مي‌گويد: همدان در نقطه كور رادار كرمانشاه و تهران است اما شرايط ايجاب مي‌كند كه با محوريت همدان براي نقاط قزوين و مركزي هم راداري داشته باشيم كه البته اين مهم در برنامه ششم توسعه ديده شده كه 5 ميليارد تومان اعتبار مي‌طلبد.
وي ادامه داد: متأسفانه مسئولان همدان در خريد رادار با ما همكاري ندارند و نامه‌نگاري‌هاي ما نيز جواب نمي‌دهد.
مدیر کل هواشناسی استان همدان در پاسخ به این سوال كه چرا استان همدان رادار هواشناسي مي‌خواهد، گفت: رادار پيش‌بيني‌هاي كوتاه‌مدت مي‌دهد و به راحتي توده هوا و حجم و خصوصيات فيزيكي شامل فشار، رطوبت و سمت و سوي آن را معين مي‌كند كه داده‌های آن براي ايستگاه‌هاي سطح زمين ضروري است.
باقري ادامه مي‌دهد: همدان ايستگاه سطوح بالا (جوّي) ندارد و با توجه به تغيير رفتار دماي هوا به دليل گرمايش كره‌زمين كه باعث تگرگ، رعدوبرق، باران‌هاي سيل‌آسا و... شده است، داشتن رادار و ايستگاه‌هاي جوي يك ضرورت است كه مديريت بحران را آسان‌تر و برنامه‌ريزي مسئولان بخش‌هاي مختلف را تسهيل خواهد بخشيد.
مديركل هواشناسي استان با گريزي به برنامه توسعه‌اي استان که بدون پيش‌بيني وضعيت اقليم طراحی شده است گفت: در برنامه آمايش سرزميني (كه 10 سال پيش برنامه‌ريزي شده) و مربوط به اقليم گذشته است، پالايشگاه‌ها، پتروشيمي‌ها و صنايعي را در برخي نقاط پيش‌بيني كردند كه هم‌اينك به دليل كم‌آبي و بي‌آبي امكان اجراي آن وجود ندارد، در حالي كه اگر سيستم هواشناسي مجهز بود با پيش‌بيني‌هاي بلندمدت مي‌توانستيم برنامه‌ريزي درستي داشته باشيم.
بخش دوم اين ديدار به توضيح كارشناسان این حوزه، نادر پيرتاج و باقری‌شكيبا و نيز بازديد از بخش‌هاي مختلف اداره کل هواشناسي همدان گذشت.
به گفته كارشناساني چند مركز در جهان پيش‌بيني‌هاي هواشناسي را انجام و سايرين به سليقه خود بهره‌برداري لازم را مي‌برند بنابراین اين پيش‌بيني‌ها بر اساس فرمول‌هاي شيميايي و فيزيكي به صورت عددي انجام مي‌شود.
بدین ترتیب با توجه به جوان بودن علم هواشناسي كه باعث شده 4 الي 5 كشور در جهان پيش‌بيني‌ها را انجام دهند، در كشورهاي اروپايي تراكم تعداد ايستگاه‌هاي جوي بيشتر از تراكم تعداد ايستگاه‌هاي سينوپتيكِ سطح زمين در ايران است.
اين كارشناسان مي‌گويند: داده‌هاي هواشناسي بين ايستگاه‌ها تخميني است اما اگر داده‌ها بر اساس ايستگاه‌هاي بالا باشد، پيش‌بيني‌ها دقيق مي‌شود؛ به همين دليل نياز به "رادار" داريم.
به اعتقاد آنان گرمايش زمين كه حاصل مصرف بالاي انرژي است، همه معادلات را بهم ريخته و دنيا به سمت خشكي پيش مي‌رود لذا رفتار توده‌هاي هوايي نيز در برخورد با يك عامل مي‌تواند باعث تغيير اقليم شود. در اين صورت نياز به فرهنگ‌سازي براي استفاده بهنيه از انرژي بسيار ضروري است.
در هر حال آنچه از نتايج اين بازديد داشتيم، اين است كه کار هواشناسی به لحاظ ارتباط آن با بحران و توسعه همه جانبه دارای ظرفیت‌های بسیاری است که با امکانات فراوان می‌توان آنها را انجام داد.
در ایران و در استان ما هم با توجه به كاهش 50 درصدي بارندگي مصرف بالای انرژی به لحاظ انرژي‌هاي ارزاني كه در دسترس همگان است، اگر فرهنگ مردم تغيير نكند، بايد شاهد تغييرات اقليمي و خشكسالي‌هاي فراوان باشيم که در پیش بینی‌های هواشناسی هم بسیار بر آن تأکید شده است.
ایستگاه هواشناسی همدان و دستگاه‌های مرتبط
اداره امور دیدبانی
ضرورت کار هواشناسی ایجاب میکند که شبکه جمع آوری داده های هواشناسی در تمامی کشور‌های جهان ارتباطی معین و همیشگی داشته باشند و این امر از طریق قوانینی که از طرف سازمان جهانی WMO وضع شده است امکان پذیر می‌شود.
اطلاعات جویی که در شبکه‌های دیده‌بانی سراسر کشور بدست می‌آیند در ایستگاه‌های هواشناسی، ساعت به ساعت در تمام شبانه روز جمع‌آوری می‌شوند، که این اطلاعات به صورت روزانه به رایانه سازمان‌هواشناسی مرکز استان و سپس به رایانه مرکزی سازمان‌هواشناسی کل کشور مخابره می‌شوند.
ایستگاه‌های سینوپتیکی
در این ایستگاه‌ها عوامل جوی نظیر بارندگی، دمای هوا، دمای خاک، رطوبت‌جوی، تبخیر، جهت و سرعت‌باد ، مقدار ابر و وضع‌هوا ، فشار هوا و جهت حرکت ابرها به طور روزانه در طول 24 ساعت موظف به اندازه‌گیری و تهیه پارمترهای جوی و ارسال آنها در شبکه مخابراتی، به ترتیب سه ساعت به سه ساعت به نام سینوپ و ساعت به ساعت به نام متار می‌باشند.
باد نما
بادنما برای اندازه‌گیری جهت باد استفاده می‌شود . ساختمان آن شامل یک بخش نوک تیز شبیه نوک پیکان در یک طرف و یک یا چند صفحه در طرف دیگر است و به گونه‌ای طراحی شده‌است که نوک پیکان در جهتی که باد می‌وزد قرار می‌گیرد .
باد سنج
با این وسیله سرعت باد را اندازه گیری و ثبت می‌کنند . عمده‌ترین باد سنج که در ایستگاه‌های هواشناسی از آن استفاده می‌کنند از نوع باد سنج فنجانی است که در حالت کلی از 3 یا 4 فنجان نیمکره‌ای تشکیل شده است و این فنجان‌ها روی محور های افقی که با هم زوایای مساوی تشکیل می دهند نصب شده‌اند.
باد نگار
باد نگار دستگاهی است که سمت و سرعت باد را هم زمان اندازه گیری و ثبت میکند .
اطلاعات حاصله از این ادوات به صورت لحظه‌ای محاسبه شده و گزارش به سایت اصلی هر یک ساعت یکبار انجام می‌شود .
فشار سنج فلزی
این دستگاه از یک کپسول فلزی ساخته‌شده که سنسور اصلی دستگاه را تشکیل می‌دهد. این کپسول به شکل موجدار ساخته شده، است تا فشار هوا را به نوعی اندازه‌گیری کند.
تشعشع‌سنج الکتریکی
این دستگاه همانطور که از نامش مشخص است مقدار تابش مستقیم و تابش موج کوتاه را از خورشید دریافت میکند . اطلاعاتی این دستگاه بر اساس واحد ژول بر متر مکعب است .
دما نگار
دمانگار جهت ثبت تغییرات دما کاربرد دارد. در این دستگاه تغییرات دما را به صورت لحظه به لحظه توسط قلم ثبات بر روی یک گراف ثبت می‌شود . این گراف به صورت هفتگی یک دور می‌چرخد و بعد ازگذشت یک هفته تعویض می‌شود.
رطوبت نگار
این دستگاه جهت ثبت رطوبت هوا کاربرد دارد. این دستگاه همانند دستگاه دمانگار دارای یک گراف است و تغییرات رطوبت توسط قلم ثبات بر روی گراف ثبت می‌شود.
دماسنج حداقل سطح‌خاک
این دماسنج بر روی سطح زمین قرار می‌گیرد و در ساعات اولیه روز ، چون دما به کمترین مقدار خود می‌رسد دمای سطح زمین را اندازه‌گیری می‌کنند. این دماسنج اطلاعات را از طریق کابل به کامپیوتر ارسال میکند.
باران‌سنج
میزان آبی که در استوانه داخلی این دستگاه جمع می‌شود 10 برابر میزان بارش واقعی است . برای اندازه‌گیری میزان بارش هم ابتدا باید استوانه داخلی را از بدنه اصلی بیرون آورده و سپس با یک خط‌کش‌چوبی مدرج که معمولاً از جنس چوب درخت کاج یا سرو ساخته شده‌است میزان آب را اندازه‌گیری کنیم. هر 3 ساعت یکبار در هنگام بارندگی باید آب داخل مخزن اندازه‌گیری شود.
دستگاه آفتاب نگار
همانطور که از نام این دستگاه مشخص است میزان ساعات آفتابی را در طول روز به ما نشان می‌دهد. این عمل از طریق سوزانده شدن یک گراف توسط یک عدسی کروی شکل انجام می‌شود .
تبخیر سنج ( طشت تبخیر )
این طشت که چند بخش تشکیل‌شده دایره‌ای شکل است و یک استوانه به نام چاهک در درون طشت تعبیه شده بود. یک شاخص در روی چاهک قرار دارد یک سری تقسیم بندی بر روی این شاخص وجود دارد که اعداد روی آن نمایانگر میزان تبخیر آب است.
فشار نگار
این دستگاه را به این دلیل در ساختمان می‌گذارند تا عناصر جوی مانند: ابر ، حرارت و ... در نتایج بدست آمده‌اش تاثیر نگذارند. دستگاه را باید نسبت به عرض جغرافیایی تنظیم کرد.
کامپیوتر
این دستگاه در ایستگاه‌ها اطلاعاتی را که از طریق کابل از سکوی هواشناسی و اطلاعاتی را که توسط مسئول ایستگاه هواشناسی قرائت شده‌اند را به مرکز ایستگاه هواشناسی استان همدان ارسال و از آنجا به سایت اصلی هواشناسی کل کشور مخابره میکند.
|
