|
■ رئیس‌جمهوری: وجود منافع مشترک و تعاملی بین تهران و مسکو در منطقه امنیت‌ساز است
رئیس‌جمهوری روز گذشته پیش از عزیمت به روسیه در فرودگاه مهرآباد درباره اهداف این سفر گفت: این سفر به دعوت رئیس‌جمهوری روسیه و در راستای ارتقای دیپلماسی همسایگی و منطقه‌ای انجام می‌شود.
سید ابراهیم رئیسی خاطرنشان کرد: به دنبال برقراری و تقویت ارتباط با همه همسایگان به ویژه کشور روسیه در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و تجاری هستیم و این سفر می‌تواند نقطه عطفی برای ارتقا و تحکیم سطح مناسبات با روسیه باشد.
وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران، کشوری مستقل، مقتدر و صاحب نفوذ در منطقه و روسیه هم کشوری مهم و با قدرت و دارای نفوذ در منطقه است، اظهار کرد: همکاری و گفت‌وگوهای 2 کشور مهم و دارای قدرت و نفوذ می‌تواند در ارتقای امنیت منطقه و روابط اقتصادی و تجاری مؤثر باشد.
رئیس‌جمهوری با اشاره به تقویت همکاری تهران و مسکو در مجامع سیاسی و اقتصادی منطقه‌ای، به عضویت ایران در اجلاس شانگ‌های اشاره و اظهار کرد: در اجلاس شانگ‌های همکاری‌های خوبی با همه کشورها به ویژه با روسیه خواهیم داشت.
در رابطه با مسأله اتحادیه اوراسیا هم روسیه نقش محوری دارد و همکاری 2 کشور در این راستا می‌تواند به گام‌های مؤثری در جهت ارتقای مسائل تجاری و اقتصادی بینجامد.
رئیسی با بیان اینکه ایران و روسیه از منافع مشترک برخوردار هستند، گفت: وجود منافع مشترک و تعاملی بین تهران و مسکو در منطقه امنیت‌ساز است و جلوی یکجانبه‌گرایی در دنیا را خواهد گرفت، همچنین تعامل و همکاری متقابل 2 کشور می‌تواند در وضعیت منطقه‌ای و بین‌المللی تأثیرگذار باشد.
رئیس‌جمهوری با اشاره به وجود ظرفیت‌های گسترده همکاری بین تهران و مسکو در بخش‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و انرژی خاطرنشان کرد: سطح کنونی همکاری تجاری و اقتصادی برای هیچ‌کدام از 2 کشور رضایتبخش نیست و لازم است ارتقا یافته و به سطح بسیار بالاتری برسد و امیدواریم این سفر بتواند در جهت تأمین منافع مشترک 2کشور که در عرصه منطقه‌ای و جهانی تأثیرگذار است، گام مؤثری را به همراه خود داشته باشد.
ظهر روز گذشته رئیس‌جمهوری کشورمان در پاسخ به دعوت ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه، با تیم همراهش وارد فرودگاه مسکو شد. گفتنی است که در این سفر وزرای امورخارجه، نفت و امور اقتصادی و دارایی نیز رئیس دولت سیزدهم را همراهی کرده‌اند.
این روز‌ها سفر سید ابراهیم رئیسی به روسیه و دیدار وی با ولادیمیر پوتین، توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. همزمان شدن مذاکرات وین نیز بر اهمیت این سفر افزوده است. دیداری که به اعتقاد کارشناسان حوزه بین‌الملل می‌تواند در روند و حصول نتیجه مذاکرات وین تأثیرگذار خواهد بود.
البته در این میان برخی سفر مذکور رئیسی را در رابطه با توافقنامه 20 ساله میان ایران و روسیه ارزیابی می‌کردند که برخی از مقامات کشورمان از جمله عباس‌زاده مشکینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس اعلام کرد که قرارداد20 ساله ایران-روسیه در مراحل ابتدایی قرار دارد و برای امضا توسط رؤسای‌جمهوری 2 کشور مهیا نشده و از این‌رو در دیدار رئیسی و پوتین قرار نیست که توافقنامه 20ساله امضا شود.
با وجود اینکه توافقنامه 20ساله در این سفر توسط رؤسای جمهوری 2 کشور امضا نشود، اما کیفیت و کمیت این توافقنامه به احتمال زیاد محوریت اصلی این سفر خواهد بود.
از سوی دیگر در حالی رئیس‌جمهوری کشورمان در یک سفر مهم اقتصادی-سیاسی به روسیه رفته که، جمعه گذشته(24 دی‌ماه) مقامات ایرانی و چینی اعلام کردند تفاهمنامه 25ساله ایران و چین عملیاتی شده است.
درباره تفاهمنامه 25ساله ایران و چین با توافقنامه 20ساله ایران و روسیه، باید گفت که چند تفاوت عمده میان این 2 وجود دارد:
1- قرارداد ایران با چین یک تفاهمنامه است و این درحالی است که توافقنامه‌ها باید به امضای مجلس و شورای نگهبان رسیده و به قانون تبدیل شود.
2- تفاهمنامه میان ایران و چین فصل تازه‌ای از روابط میان این 2کشور به حساب می‌آید، اما توافقنامه میان ایران و روسیه، به سال 1379 و سفر رئیس‌جمهوری وقت کشورمان به نیویورک و دیدار وی با رئیس‌جمهوری روسیه مربوط است.
گفتنی است که در سال 1379 قرارداد 10ساله میان ایران و روسیه توافقنامه‌ای بسته شده که درصورت مخالفت نکردن هیچ یک از طرفین، هر 5 سال یکبار تمدید می‌شود. تاکنون این توافقنامه 3 بار تمدید شده و آخرین تمدید آن مربوط به سال 1399 می‌شود.
3- تفاوت دیگری که در این میان وجود دارد، زمینه‌های همکاری و اهداف سیاسی-اقتصادی کشورها با یکدیگر است. به‌طور مثال روسیه همانند ایران به عنوان صادرکننده نفت به حساب آمده و این در حالی است که چین در بازار جهان یکی از خریداران طلای سیاه است. از سوی دیگر ایران و روسیه از راه آبی(دریای خرز) همسایه و از طریق زمینی نیز با فاصله یک کشور(آذربایجان) به یکدیگر نزدیک هستند و این مسأله، ترانزیت را به محوریت‌های قرارداد ایران و روسیه اضافه کرده است.
با وجود این تفاوت‌ها، کارشناسان تفاهمنامه ایران-چین و توافقنامه ایران-روسیه را در راستای توجه ایران به شرق تفسیر می‌کنند. خروج ایالات متحده آمریکا از برجام و تحریم‌هایی با عنوان فشار حداکثری علیه کشورمان، دلایلی هستند که برخی مقامات ایرانی و کارشناسان برای توجه ایران به شرق بر می‌شمارند.
این افراد بر این باورند که نزدیک شدن ایران به قدرت‌های شرقی(چین و روسیه)، به عنوان تضمین اقتصادی در تکرار اقدام ایالات متحده(خروج ترامپ از برجام) خواهد بود. البته در این میان برخی از مقامات و کارشناسان نزدیک به طیف نوظهور جریان راست(ملقب به انقلابی‌ها)، بر این باورند که نزدیک شدن ایران به 2 کشور چین و روسیه از لحاظ اقتصادی، حتی درصورت شکست مذاکرات وین و ادامه تحریم‌ها علیه کشورمان، می‌تواند تحریم‌ها را بی‌اثر کند. البته گفتنی است که در مدتی که ایالات متحده از برجام خارج شده بود و ایران هنوز بر تعهدات هسته‌ای خود باقی مانده بود، دیگر اعضای برجام که چین و روسیه نیز جزیی از آن به حساب می‌آیند، نتوانستند تعهدات برجام را در قبال کشورمان تأمین کنند.
حال از سوی دیگر برخی از تندرو‌های جریان چپ، توجه ایران به 2 کشور چین و به خصوص روسیه را (قرارداد ایران و روسیه شکل قانونی و لازم‌الاجرایی دارد) به منزله وابستگی اقتصادی ایران به روسیه دانسته و بر این باورند که این کشور از ایران به عنوان برگی برای بازی در مقابل آمریکا در منطقه استفاده خواهد کرد.
با وجود این تفاسیر باید گفت که تعامل با دنیا به خصوص با کشور‌های قدرتمند می‌تواند منافع اقتصادی و سیاسی کشورمان را تأمین کند.
از سوی دیگر در هر توافق و یا قرارداد بین‌المللی هر کشوری به دنبال منافع خود بوده و به قول وینستون چرچیل، سیاستمدار بزرگ انگلیسی «در دنیا نه دوستی دائمی است و نه دشمنی، بلکه این منافع هستند که همیشه دائمی می‌مانند». اینکه در چند سال گذشته برخی تقابل‌های سیاسی-اقتصادی در منطقه و حوزه بین‌الملل ایران را به چین و روسیه نزدیک‌تر کرده(دشمن و منافع مشترک)، فرصتی است تا هزینه‌های کسب منافع و کنترل تنش‌ها را برای کشورمان کاهش دهد.
با این حال پس از حصول نتیجه از مذاکرات وین و احیای برجام، برقرار نکردن توازن میان کشور‌های قدرتمند شرق و غرب، هزینه‌های سیاسی-اقتصادی را برای کشورمان افزایش خواهد داد.
حال باید منتظر حصول نتایج مذاکرات وین و روسیه در روز‌های آینده ماند.
|
