|
«مرتضی شیردره» پس از یک عمر فعالیت در عرصه تولید ادوات کشاورزی، با 59 سال سن و در دوران بازنشستگی تمام وقت خود را صرف رسیدگی و نگهداری از پرندگان می‌کند، او از سال 93 باغ خود را به‌عنوان نخستین «پناهگاه تخصصی تیمار و نگهداری پرندگان شکاری» در همدان بدل کرده و معتقد است تمام انسان‌ها به طبیعت بدهکارند و با خدمت به طبیعت می‌توان کمی از این بدهکاری را جبران کرد و به حس آزادی رسید.
گاهی همه تن چشم شدم و خیره به دنبالشان بودم، گاهی همه تن گوش شدم و نغمه بی‌بدیلشان لبریز شد از جام وجودم و میان دوراهی دیدن و شنیدن مانده بودم. نه چشمم از شگفتی پلک می‌زد و نه گوشم لحظه‌ای جز صدای صفیر پرندگان چیزی می‌شنید.
باغی دلفریب که گردش در آن جانی تازه به کالبد آدمیان می‌دمید و بازی رنگ‌ها سرزندگی و سرمستی را در من نشانه رفته بود، تا چشم کار می‌کرد زیبایی بود و بس. در کنار حوض‌های آبی و درختان درهم تنیده‌شده و سر به فلک کشیده، قفس‌های سبز رنگی خودنمایی می‌کرد، اما نه قفسی به رسم دربند بودن. اینجا قفس‌ها تفسیر جدیدی از آزادی را معنا می‌کنند.
این باغ مصفا قابی از محبت و مهربانی نسبت به طبیعت در خود جای داده و هر روز گلبانگ رهایی و پرواز سر می‌دهد، اینجا پرندگان پرواز در هفت آسمان را تجربه می‌کنند و آدمیان در اوج لذت در پیکرشان نمی‌گنجند و عاشقی می‌شوند که دیگر بدون طبیعت نمی‌توانند نفس بکشند. حالا «مرتضی شیردره» عاشقی است که در دام تیمار و آزادی پرندگان افتاده است و نفس خود را به پرواز بند زده، بهای این عاشقی باغی 4 هزار متری است که او وقف آزادی می‌کند تا پرندگان آسیب‌دیده را دوباره به آغوش آسمان بازگرداند.
شیردره پس از یک عمر فعالیت در عرصه تولید ادوات کشاورزی، با ۵۹ سال سن و در دوران بازنشستگی تمام وقت خود را صرف رسیدگی و نگهداری پرندگان می‌کند، او از سال ۹۳ باغش را به «نخستین پناهگاه تخصصی تیمار و نگهداری پرندگان شکاری» در همدان تبدیل کرده است.
از آنجا که در اداره کل محیط‌زیست جایگاه وسیع و ویژه‌ای برای نگهداری پرندگان وجود ندارد، این مرکز با هزینه شخصی او طراحی و اداره می‌شود و سالانه بیش از ۵۰ پرنده پس از گذران دوران نقاهت رهاسازی و به طبیعت بازمی‌گردند و ۲۵ تا ۳۰ پرنده هم به باغ وحش منتقل می‌شوند.
این واقف آزادی، هدف از نگهداری پرندگان شکاری به‌ویژه پرندگان آسیب‌دیده را بازگشت به دشت و دمن می‌داند و با جدیت روند درمان و تغذیه این پرندگان زیبا که اغلب جزو گونه‌های تحت حفاظت و یا در خطر انقراض هستند را دنبال می‌کند.
شیردره چنان برای این پرندگان وقت و انرژی صرف می‌کند که با این خَیر زیست‌محیطی خو کرده و در کنار او احساس ترس و ناامنی ندارند، به‌طوری‌که پرندگان به غیر از او از دست فرد دیگری غذا نمی‌گیرند و اجازه تیمار نمی‌دهند، گویی به عشق عمیق این انسان نسبت به خودشان پی‌برده‌اند و به فرد دیگری اعتماد نمی‌کنند.
این حامی محیط‌زیست در خلال مراحل تغذیه و تمیزکاری قفس‌ها دست نوازش بر این پرندگان شکاری می‌کشد و با آنها صحبت می‌کند، شیردره هنگامی که با پرندگان ارتباط می‌گیرد و با آنها گپ‌وگفت می‌کند، به دوران کودکی بازمی‌گردد و احساس بچگی در وجودش متبلور می‌شود.
وقفی برای تضمین پرواز
علاقه به محیط‌زیست و ارتباط آقای شیردره با این مجموعه 20 سال پیش از داستان برخورد با یک گرگ آغاز می‌شود، این خَیر آزادی می‌گوید: برای جلوگیری از کشتن این حیوان توسط چوپانان از او نگهداری و بزرگش کردم؛ 2 ساله که شد او را آزاد کردم، اما گرگ راه بازگشت را پیدا کرد و برگشت، دوباره پس از مدتی در فاصله خیلی دورتر گرگ را رها کرده تا به چرخه طبیعت بازگردد باز هم پس از 2 ماه مسیر را یافت و به کنارم بازگشت و درنهایت با اطلاع به محیط‌زیست این گرگ به باغ وحش منتقل شد.
او با لحنی مهربانانه و پدرانه ادامه می‌دهد: شدت علاقه‌ام به طبیعت به حدی است که دوست دارم پس از مرگم در کوه دفن شوم نه در آرامستان، حالا هم در دوران بازنشستگی به جای استراحت و دورهمی با هم‌سالانم در آرامگاه بوعلی، به پرندگان رسیدگی می‌کنم.
این حامی محیط‌زیست به بهبود یافتن پرندگان آسیب‌دیده اشاره می‌کند و می‌افزاید: نشستن در باغ خسته‌کننده است درحالی‌که رسیدگی به پرندگان آسیب‌دیده و رهاسازی در طبیعت جزو لذت‌های خوب دنیاست.
شیردره با بیان اینکه این پناهگاه به‌عنوان یک آزمایشگاه تجربیات زیادی برای من به‌همراه داشت، ادامه می‌دهد: طرح‌های دیگری برای حفاظت از حیات وحش و همه حیوانات آسیب‌دیده در ذهنم دارم با وسعت خیلی بزرگتر از این پناهگاه بدون یک ریال وام.
وی یادآور می‌شود: امیدوارم با اندوخته‌ای که دارم بتوانم یک باغ وسیع برای نگهداری و حمایت از حیوانات ایجاد کنم البته اگر روی پیشانی‌ام نوشته باشند و تقدیر من این چنین باشد.
این خَیر زیست‌محیطی کلام خود را با اشاره به عمق علاقه‌اش به طبیعت ادامه می‌دهد و می‌گوید: پرندگان هم جزوی از طبیعت هستند؛ بنابراین تمام وقت در اختیار این موجوداتم و همه روزه تا نیمه‌های شب سرگرم غذا دادن و تیمار آنها هستم، اگرچه برای 3 نفر در این پناهگاه اشتغال ایجاد شده، اما هرچه افراد کمتری در باغ باشند پرندگان آرامش بیشتری دارند.
شیردره با تأکید بر اینکه پرندگان پس از انتقال به پناهگاه باید به‌صورت طبیعی و به‌مرور زمان بهبود پیدا کنند، بیان می‌کند: پرندگان آسیب‌دیده پس از عمل جراحی به‌سختی به دامن طبیعت بازمی‌گردند، درحالی‌که این پناهگاه فرصتی است تا پرندگان بین ۶ ماه تا یک سال رفته‌رفته خوب شوند و دوباره در آسمان پرواز کنند.
وی می‌افزاید: تمام انسان‌ها به طبیعت بدهکار هستند و با خدمت به طبیعت می‌توان این دین را جبران کرد و به حس آزادی رسید، همچون پرواز پرندگان بر فراز آسمان.
این حامی محیط‌زیست با بیان اینکه به‌طور کلی این پناهگاه ماهانه حدود ۲۰ میلیون تومان هزینه دارد، یادآور می‌شود: با رهاسازی و پرواز پرندگان احساس خوبی دارم و فکر می‌کنم در این چند روزه دنیا کار درستی انجام داده‌ام و زمانی که پرنده پس از آزادسازی توان پرواز نداشته باشد احساس شکست می‌کنم و دوباره به رسیدگی ادامه می‌دهم.
شیردره تأکید می‌کند: مداخله انسان‌ها در طبیعت خسارت جبران‌ناپذیری به‌همراه دارد و دستکاری در طبیعت غیرقابل برگشت است، بنابراین افراد حریم این نعمت خدادادی را حفظ کنند و با تماشا از آن لذت ببرند.
میزبانی مهربان و سخاوتمند برای پرندگان میهمان
در قسمتی از باغ مصفای این حامی محیط‌زیست یک اتاق به متراژ صد مترمربع تعبیه شده تا علاوه‌بر معاینه اولیه پرندگان در بدو ورود به پناهگاه، عمل جراحی برای گونه‌های آسیب‌دیده هم انجام شود.
در اتاق جراحی و معاینه مرکز نگهداری و تیمار پرندگان شکاری وسایل مورد نیاز برای مراحل درمان پرنده‌ها اعم از تجهیزات کامل جراحی وجود دارد و جراح محیط‌زیست درصورت لزوم برای دوا و درمان گونه‌های آسیب‌دیده در این مرکز حاضر می‌شود.
ناگفته پیداست این مجموعه را می‌توان به‌مثابه یک درمانگاه کامل برای پرندگان دانست از اتاق جراحی گرفته تا اتاق ریکاوری، قفس‌های قرنطینه و محلی برای نگهداری‌های طولانی مدت که با عشق به طبیعت ساخته شده و برای رضای خدا در اختیار پرندگان شکاری قرار گرفته است.
قوانین این پناهگاه همچون قوانین بیمارستان است و بهبود پرندگان و بازگشت به طبیعت آنها جزو اهداف اصلی این مرکز بوده که تمام و کمال رعایت می‌شود.
آسودگی خاطر محیط زیست از تیمار پرندگان
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره‌کل محیط‌زیست استان همدان ضمن قدردانی از اقدامات مؤثر آقای شیردره در نگهداری و تیمار پرندگان شکاری استان می‌گوید: پیش از سال ۹۳ گونه‌های پرندگان که به دلایل مختلف آسیب‌دیده و به اداره‌کل تحویل داده می‌شدند، بلاتکلیف بودند اگرچه دوره درمان و بهبود طی می‌شد اما یک محل مناسب برای نگهداری این گونه‌ها وجود نداشت.
«مجید شعبانلو» می‌افزاید: از سال ۹۳ به بعد با همت این خَیر زیست‌محیطی و ایجاد پناهگاه تخصصی پرندگان شکاری که با هزینه‌های شخصی و میل درونی ایشان اداره می‌شود، به‌صورت مستمر به گونه‌های مختلف پرندگان خدمات ارائه می‌دهند.
وی با بیان اینکه حفظ و نگهداری پرندگان در این مجموعه بار سنگینی از دوش اداره کل حفاظت از محیط‌زیست استان برداشته و مشکلات سابق حل شده است، ادامه می‌دهد: درحال‌حاضر گونه‌های مختلفی از پرندگان به اداره محیط زیست تحویل داده می‌شود به‌طور مثال جوجه‌های پرندگان شکاری که گاه از لانه پرنده‌ها برداشته شده و یا گونه‌های آسیب‌دیده که پس از یک هفته نگهداری به‌صورت قنداق‌پیچ به مرکز تیمار پرندگان آقای شیردره منتقل می‌شوند.
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل محیط زیست استان با تأکید بر اینکه پرندگان در بدو ورود به پناهگاه در قفس قرنطینه جای داده می‌شوند، یادآور می‌شود: گونه‌های پرندگان در دوره چند ماه تا یک ساله در این مجموعه به زندگی خود ادامه می‌دهند و تحت درمان و رسیدگی قرار می‌گیرند.
شعبانلو به رهاسازی پرندگان بهبودیافته در زیستگاه مناسب اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی گونه‌ها پس از طی دوران نقاهت، توان بازگشت به چرخه طبیعت را ندارند که در این‌صورت به باغ وحش منتقل می‌شوند.
وی در ادامه از این مجموعه به‌عنوان تنها مرکز تخصصی نگهداری و تیمار پرندگان شکاری در استان یاد می‌کند و می‌افزاید: صد درصد ما در استان به مراکز این چنینی برای گونه‌های مختلف حیوانات از جمله پرندگان آبزی و یا کنار آبزی، قوچ، میش، کل و بز نیاز داریم.
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط‌زیست استان با بیان اینکه درحال‌حاضر مرکزی برای نگهداری و تیمار حیوانات اعلام آمادگی نکرده است با وجود این، اداره‌کل در این زمینه پای کار است و همکاری‌های لازم برای برقراری این مراکز را به عمل می‌آورد، اضافه می‌کند: پرندگان شکاری مختلفی از جمله پرندگان بومی استان و حتی پرندگان مهاجر مثل شاهین‌ها، بالابان‌ها، عقاب امپریال، عقاب طلایی و دال که برخی از این گونه‌ها در خطر انقراض قرار دارند در5 سال گذشته تحویل مرکز آقای شیردره شدند.
شعبانلو بیان می‌کند: در طول سال به‌طور میانگین ۱۲۰ تا ۱۳۰ پرنده شکاری به این مرکز منتقل می‌شوند و پس از روند بهبود رهاسازی شده به چرخه طبیعت باز می‌گردند.
وی ایجاد پناهگاه نگهداری و تیمار پرندگان شکاری را خیرخواهی برای طبیعت می‌داند و ادامه می‌دهد: برخی از انسان‌ها با کمک به همنوع خود کار خیر انجام می‌دهند برخی هم با روش‌های مختلف به طبیعت خدمت می‌کنند.
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان کلام خود را با درخواست از مردم فهیم استان ادامه می‌دهد و می‌گوید: مردم در فصل زادآوری پرندگان شکاری به هیچ‌عنوان به لانه پرندگان نزدیک نشوند و به جوجه‌های این پرندگان دست نزنند، زیرا این اقدامات به خارج شدن این پرندگان تازه متولدشده از چرخه طبیعت منجر می‌شود.
شعبانلو با تأکید بر اینکه فصل پاییز زمان کوچ پرندگان شکاری محسوب می‌شود و گونه‌های ارزشمند مثل بالابان‌ها، شاهین‌ها و عقاب‌ها مهاجرت می‌کنند، اضافه می‌کند: حضور شکارچیان و صیادان پرندگان شکاری در فصل مهاجرت، آسیب‌پذیری این پرندگان را به مراتب افزایش می‌دهد.
وی یادآور می‌شود: این صیادان پرندگان شکاری را صید کرده و در کشورهای حاشیه خلیج فارس به فروش می‌رسانند از همین‌رو اگر طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان مواردی این‌چنینی مشاهده کردند حتما با همکاران اداره‌کل محیط‌زیست تماس برقرار کنند.
در میان خبرهای ناخوشی که هر روز به‌دلیل زیاده‌خواهی انسان و تعرض به طبیعت به گوش می‌رسد، باغ واقف آزادی به مانند نوشدارویی می‌ماند که روح آدمی را پالایش می‌کند زیرا وقتی قصه به پرواز می‌رسد ناخودآگاه انسان سبک بال می‌شود، گویی حتی خیال پرواز هم برای جدا شدن از زمین کافی است.
آقای شیردره خود را مدیون طبیعت می‌داند و از همین رو زمان و ثروت خود را وقف آزادی پرندگان کرده تا همچنان شکوه آسمان را بر فراز بال‌های آنها حفظ کند.
شاید روزی همدان به نام مراکز نگهداری و آزادسازی پرندگان در جهان شهره شود و باز هم عنوان نخستین خود را در فرهنگ، ادب و علم تکرار کند.
|
