26 تیرماه سالروز تشکیل یکی از مهم ترین نهادهای نظام جمهوری اسلامی است که وظیفه حساس و مهمی چون حراسـت از قانون اساسی و پاسداری از اسلامیـت نظام را برعهده دارد.
شورای نگهبان در جمهوری اسلامی ایران در کنار مجلس شورای اسلامی، رکن قوه مقننه محسوب می شود که با هدف حفظ اسلامیت نظام و جلوگیری از نقض قانون اساسی بهوسیله قوانین عادی تشکیل شده است. به گونهای که نبودن آن در کنار مجلس قانونگذاری، موجب اعتبارنداشتن مجلس میشود.
در اصل 91 قانون اساسی آمده است: «به منظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از نظر مغایرت نداشتن مصوبات مجلس شورای اسلامی با آنها، شورایی به نام شورای نگهبان با ترکیب 6 نفر از فقهای عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسائل روز که انتخاب این عده با مقام رهبری بوده و 6 نفر حقوقدان، در رشتههای مختلف حقوقی، از میان حقوقدانان مسلمانی که به وسیله رییس قوه قضاییه به مجلس شورای اسلامی معرف شده و با رأی مجلس انتخاب میشوند.»
در اهمیت شورای نگهبان همین بس که این نهاد در جمهوری اسلامی ایران تجلی بخش قانون و تبلور مردم سالاری دینی است. چراکه جمهوریت و اسلامیت نظام در مردم سالاری دینی نمود پیدا می کند و شورای نگهبان با توجه به وظایف و مسئولیت هایی که برعهده دارد پاسدار و حافظ آن به شمار آید.
بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی در این زمینه تأکید داشتند که «شورای نگهبان حافظ احکام مقدس اسلام و قانون اساسی است» و مقام معظم رهبری نیز فرموده اند:«شورای نگهبان، عماد ملت و دین و مایه اطمینان و سکینه قلب مومنین است و در حقیقت نبض نظام اسلامی به شمار میرود».
این سخنان به خوبی گویاست که نقش اصلی شورای نگهبان به عنوان رکن قوه مقننه همان پاسداری از اسلامیت نظام و قانون اساسی است.
این شورا که 26 تیرماه سالروز آغاز فعالیت هایش می باشد، از ابتدایی ترین نهادهای انقلابی در نظام جمهوری اسلامی محسوب می شود.
شورای نگهبان به حکم امام خمینی (ره) در اسفند ماه 1358 تشکیل و با انتخاب فقهای آن به صورت رسمی از تیرماه سال 59 فعالیت خود را آغاز کرد. فقهای اولین دوره شورای نگهبان در سال 58 به موجب اصل ۹۱ قانون اساسی و به منظور پاسداری از احكام اسلام و قانون اساسی از نظر مغایرت نداشتن مصوبات مجلس شورای اسلامی با آنها، شورایی به نام شورای نگهبان در تاریخ ۲۶ تیر ماه سال ۵۹ تشكیل شد.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای شورای نگهبان وظایف متعددی را بر شمرده است که نظارت بر قانونگذاری، تفسیر قانون اساسی و نظارت بر انتخابات مهم ترین آنها می باشد.
البته در کنار این وظایف اصلی، مسئولیت های دیگری از جمله حضور در مراسم تحلیف رییس جمهور، حضور در مجلس شورای اسلامی، حضور در شورای بازنگری قانون اساسی، حضور در شورای موقت رهبری، تهیه اولین قانون مجلس خبرگان رهبری، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، تأیید توقف انتخابات در زمان جنگ و اشغال نظامی و اظهار نظر در خصوص مغایرت یا مغایرت نداشتن اساسنامه های سازمان ها و شرکت های دولتی نیز بر عهده اعضای شورای نگهبان است.
عمده این وظایف به طور مشترک بر عهده فقها و حقوقدانان است و تنها تعدادی از آنها وظایف اختصاصی فقها میباشد.
به هرحال شورای نگهبان به عنوان یکی از اصلی ترین نهادهای نظام حراست و نگهبانی از احکام اسلام و صیانت از قانون اساسی را برعهده دارد، از جایگاه مهم و ارزشمندی برخوردار است. ضمن این که نوع وظایف و اختیارات شورای نگهبان و اهمیت آن موجب شده است که این نهاد در زمره نهادهای بسیار مهم نظام جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد.
این جایگاه ارزرشمند و آن وظایف خطیر و حساس باعث شده تا همواره نگاه خاصی به مجموعه شورای نگهبان و نقش آفرینی آن در کشور و نظام وجود داشته باشند. به یک معنا شورای نگهبان را باید دستاورد انقلاب اسلامی و از نقاط قوت نظام دانست که باعث شده مردم سالاری دینی به عنوان الگویی که محوریت و نقش آفرینی مردم در چهارچوب احکام و آموزه های نورانی اسلام در آن به خوبی متجلی شده است، عملیاتی شود.
|