|
دیدن دورهمی چند سالمند در میادین و فضاهای سبزبرای خیلی از ما تصویر آشنایی است و تبدیل به پیش زمینه ذهنی از آینده خودمان شده است.در شرایطی که دیگر ایران کشور جوان سال‌های قبل نیست و براساس آمارهای منتشره رو به سوی کهنسالی دارد این تصویر برای خیلی از اندیشمندان به نمادی از خمودگی و گسستن از جامعه تبدیل شده است.
کهنسالی که خود زمانی منبعی از انرژی و نیروی محرکه جامعه بود حالا اما تهی ازهر داشته ای دیده می شود.
در شرایطی که او همچنان می تواند عهده دار مسئولیت هایی به تناسب شرایط جسمی اش باشد اما به راحتی لحظاتش را بدون احساس مفید بودن از دست می دهد.مطالعه و کنکاش سالمندان و شرایط زندگی آنها تغییرات عمیقی داشته است.زمانی سالمندی را تنها از وجه زیستی مورد توجه قرار می دادند اما در دهه های اخیر مطالعات جامعه شناختی و روان شناختی بسیاری سعی در کسب شناخت دقیق از تجارب سالمندان دارند تا بتوان هرچه دقیق تر دنیای آنها ، نیازها و آسیب هایشان را مورد مطالعه قرار داد.
سالمندی تجربه خاصی است که حال و هوای ویژه خود را تحت تأثیر شرایط اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی ، ساختاری و حمايتي جامعه دارد.در جوامع مختلف بسته به این شرایط کلی سالمندان و دیگران نگاه خاص خود را در مدیریت و گذران این دوره دارند.تجربه سالمندی برای همه سالمندان، تجربه‌ای همگون نیست و بر حسب کیفیت دسترسی سالمندان به انواع سرمایه‌ها، دوره زندگی سالمندی برای آنها تجربه‌ای متفاوت و نابرابر است. افرادی که در طول مسیر زندگی سرمایه های انباشتی شامل سرمایه اقتصادی،فرهنگی، خانوادگی، اجتماعی وسرمایه سلامت کسب کرده اند،سالمندی متفاوتی را تجربه می‌کنند.در جامعه‌ای که در آن تحولات اقتصادی و همچنین تغییرات اجتماعی و فرهنگی و فقدان حمایت دولت به مثابه نهادی اجتماعی و حمایت‌گردیده می شود، سالمندی به تجربه‌ای ناامن و پرمخاطره تبدیل می‌شود و در چنین جامعه‌ای، سالمندان طبقات تهیدست بیش از همه آسیب می‌بینند. در جامعه پرمخاطره، نظام بازنشستگی ضعیف و ناامن، و فقر نظام حمایتی و مساعدت اجتماعی از مهم‌ترین ویژگی‌های شرایط اجتماعی سالمندی است.
در اقتصاد تورمی، بی‌ثبات و ناامن نیز سالمندان تهیدست پیامدهای اجتماعی تورم چون فقر معیشتی، سبک زندگی ضرورت‌محور، و پیامدهای کالایی‌شدن سلامت را تجربه می‌کنند. درنهایت باید گفت خانواده ایرانی نیز از روند کالایی‌شدن و غلبه منطق اقتصادی مصون نمانده است و سالمندان در این میان، ناامنی تعاملات بین‌نسلی، سالمندآزاری و تنهاشدگی را تجربه می‌کنند.
نبود برنامه ریزی های اجتماعی و فرهنگی همسو با شرایط جمعیتی منجر به حضور کمرنگ و حتی حذف قشر سالمند از بدنه جامعه می شود که همین مساله تبعات اجتماعی،اقتصادی،روانی و فرهنگی بسیاری برای جامعه خواهد داشت.در چنین شرایط اجتماعی، سیاست‌گذاری های اجتماعی با محوریت سالمندی بسیار ضرورت پیدا می‌کند.
|
