|
تولید فاضلاب‌های شهری در سال‌های اخیر رشد بی‌سابقه‌ای داشته است و چنانچه این حجم قابل توجه فاضلاب به صورت اصولی تصفیه و دفع نشود، صدمات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست وارد می‌کند.
تخلیه بی‌رویه فاضلاب‌ها به رودخانه‌ها اثرات زیان‌باری را به محیط‌زیست به‌ویژه زمین‌های کشاورزی که با این منابع آبیاری می‌شوند، وارد کرده است. به طوری که امروزه به دلیل نبود آب کافی و خشکسالی بسیاری از کشاورزان از فاضلاب‌های شهری برای آبیاری مزارع خود استفاده می‌کنند که می‌تواند شایع‌ترین بیماری ناشی از مصرف سبزیجات و صیفی‌جات آبیاری شده با فاضلاب را در بر داشته باشد.
متأسفانه در روند تولید سبزیجاتی که در شهرستان همدان و برخی از روستاهای اطراف آن نیز دیده می‌شود این است که مزارع کشاورزان با فاضلاب‌ها ادغام شده و وارد مزارع می‌شود.
در واقع کم‌کم با گسترش شهرنشینی، پساب‌های خارج شده از منازل افزایش پیدا کرده و متأسفانه به آب‌های جاری ریخته می‌شود، در واقع رودخانه‌های فصلی با ورود فاضلاب شهری تداخل کرده و حق‌آبه‌های کشاورزان از بین رفته است.
بروز بیماری‌هایی نظیر سرطان که یکی از علت‌های آن سبزی‌های آلوده بخصوص سبزیجات برگی که به صورت خام مصرف می‌شوند می‌باشد این درحالی است که این سبزی‌ها از لحاظ ذاتی به مواد خطرناک و ناسالم آلوده می‌شود و شستن آن تأثیری در سلامت سبزی‌ها نخواهد داشت، زیرا آلودگی آن تنها در گل‌ولای نیست بلکه به بافت سبزی نفوذ کرده است.
کارشناس جهادکشاورزی در گفت‌وگوی اختصاصی با همدان‌پیام گفت: براساس بررسی‌های صورت گرفته در سال 95، حدود 650 تا 700 هکتار از اراضی حاصلخیز کشاورزی شهر همدان در تماس مستقیم با فاضلاب قرار گرفته‌اند. فاضلابی که در گذشته آب پاک و سالمی بوده است، اما شهرنشینی و مهاجرت از روستاها سبب آلوده شدن این آب‌های جاری شده است.
سیامک صادقی افزود: حدود 200هکتار از این اراضی مربوط به سبزیجات آلوده، 150هکتار جنگل‌های چوبی با فاضلاب و300تا250 هکتار هم مربوط به سیب‌زمینی، باقالی و غلات می‌باشد.
از اراضی کشاورزی به صورت هفتگی بازدید می‌شود
وی بیان کرد: از سال 95 تاکنون به صورت هفتگی از این 200 هکتار اراضی کشاورزی مربوط به سبزیجات برگی بازدید می‌شود به دلیل اینکه این سبزیجات به صورت خام توسط انسان‌ها مصرف می‌شود و بر همین اساس تصمیم گرفتیم با صلاحدید مراکز بهداشت به این نتیجه برسیم که در فرصت باقی مانده در اولویت نخست به آن رسیدگی کنیم.
صادقی گفت: سایر محصولاتی که پخته می‌شوند در اولویت دوم قرار دارند و محصولاتی مانند غلات، (گندم و جو) که در ارتباط مستقیم با مصرف انسان‌ها نیستند در اولویت سوم هستند، البته ناگفته نماند که با مدیریت‌های انجام شده از طرف جهادکشاورزی و مراکز بهداشت بیشترین مصرف آب‌های فاضلابی را به درختان غیرمیوه که برای تولید چوب به کار می‌روند اختصاص داده‌ایم.
حفر ۲ حلقه چاه برای تأمین آب سالم جهت آبیاری سبزیجات برگی
وی با اشاره به اینکه حفر چاه در استان همدان به دلیل کمبود آب ممنوع است بیان کرد: با توجه به همکاری‌های لازم از طرف اداره آب و منطقه‌ای استان 2 حلقه چاه برای سبزی‌کاری در اختیار کشاورزان قرار گرفت که از این آب برای آبیاری سبزیجات برگی که به صورت خام مصرف می‌شوند مورد استفاده قرار گیرد.
این درحالی است که برخی از کشاورزان به دلیل استفاده غیرمجاز از آب فاضلاب برای آبیاری سبزیجات برگی ابتدا به مراکز بهداشت و سپس به مراکز قضایی معرفی کردیم که به خاطر رعایت نکردن مقررات بهداشتی دستور حکم قضایی برایشان صادر شد و جریمه نقدی پرداخت کردند.
صادقی گفت: از جمله اقداماتی که برای مدیریت این 200 هکتار زمین آلوده در این چند سال اخیر صورت گرفته است می‌توان به اجرای کلاس‌های آموزشی و نصب بنر برای تشویق بیشتر کشاورزان جهت سالم‌سازی آب در اختیار کشاورزان و همچنین گرفتن مجوز حفر چاه از اداره آب منطقه‌ای اشاره کرد.
سطح کشت سبزیجات بذری با آب فاضلاب به 70هکتار رسید
کارشناس جهاد کشاورزی در ادامه افزود: در نهایت با نظارت و کنترلی که با بازدیدهای مکرر توسط ما و همکاران مراکز بهداشت صورت گرفت توانستیم حدود 100هکتار از این زمین‌های آلوده را مدیریت کنیم که به آب سالم دسترسی پیدا کنند که فقط این100 هکتار سبزیجات برگی را شامل می‌شود و مابقی آن یک قطعه 70 هکتاری در منطقه مجیدآباد شهر همدان است که به هیچگونه امکانات از قبیل حفر چاه دسترسی نداشتند. در همین راستا تصمیم گرفتیم که با 200 نفر از کارگران تعامل کنیم که فقط حق تولید سبزیجات بذری دارند که به صورت پخته مصرف می‌شوند.
همچنین 30 هکتار از اراضی هم به دلیل اینکه با سیاست‌های ما مطابقت نداشت و به دلیل اینکه دسترسی به آب سالم جهت حفر چاه نداشتند به همین دلیل بدون کشت محصولی باقی ماند و در نهایت توانستیم تقریباً 200 هکتار سبزی آلوده را در 3 سال به صورت مستمر مدیریت کنیم.
بیشتر آب فاضلاب برای آبیاری جنگل‌های چوبی استفاده می‌شود
صادقی بیان کرد: سایر محصولات مانند سیب‌زمینی و باقالی که توسط آب‌وفاضلاب آبیاری می‌شوند در اولویت دوم قرار دارند که فکر می‌کنم بالای 200 هکتار سیب‌زمینی فاضلابی در علی‌آباد فرهنگیان، امزاجرد و... داشتیم که با اطلاع‌رسانی‌های صورت گرفته در حال‌حاضر به 98 هکتار سیب‌زمینی آلوده رسیده است.
وی در پایان گفت: شاید درصد کمی از سبزی همدان از خود استان تهیه می‌شود، اما بیشتر آن از بیرون استان وارد می‌شود و نیاز به اقدام سراسری وجود دارد.
کارشناس بهداشت محیط و کار معاونت بهداشتی نیز در این‌باره بیان کرد: در راستای اجرای برنامه سلامت و امنیت غذایی و به منظور پیشگیری از شیوع بیماری‌های منتقله از آب و غذا بازدیدهایی از سطح مزارع استان انجام می‌شود به طوری که جلوگیری از آبیاری سبزیجات با فاضلاب مورد توجه ماست و مرتب بازدیدهایی انجام می‌شود.
مهدی خدابخشی گفت: این بازدیدها با همکاری سازمان جهادکشاورزی و گاهی اداره آب‌وفاضلاب انجام می‌شود و اگر موردی باشد حتماً گزارش می‌شود، البته سطح زیر کشت سبزی با فاضلاب کم شده، اما متأسفانه آمار کشت سیب‌زمینی به شدت بالا رفته است و نگرانی در این زمینه وجود دارد.
وی بیان کرد: مصرف سبزیجاتی که با آب‌های آلوده و فاضلاب آبیاری می‌شوند، می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های خطرناکی همچون اسهال و استفراغ و تب روده شود که تهدید جدی برای سلامت افراد تلقی می‌شود.
خدابخشی با بیان اینکه این سبزی‌ها از لحاظ ذاتی به مواد خطرناک و ناسالم آلوده می‌شوند و شستن آنها تأثیری در سلامت سبزی‌ها نخواهد داشت گفت: زیرا آلودگی آنها تنها در گل‌ولای نیست بلکه به بافت سبزی نفوذ می‌کند و می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری را بر سلامت انسان بگذارد.
|
