با وجود توقف اجرای تعهدات فنی ـ هستهای و نظارتی برجامی از سوی ایران پس از حدود 2 سال، همچنان شاهد درخواستهای فراپادمانی آژانس از ایران هستیم؛ درخواستهایی که بیشتر ابعاد سیاسی دارند.
این درخواستها و رفتارهای یک سال اخیر آژانس که در گزارشهای مرتبط با ایران و برجام به خوبی دیده میشود، بازوی حقوقی و فنی سازمان ملل را در معرض سیاسیکاری و جانبداری از برخی کشورها قرار داده است.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز گذشته(دوشنبه) به تهران سفر کرد. این دومین سفر رافائل گروسی به تهران پس از روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی در ایران است.
بر اساس اعلام مقامات کشورمان قرار است مدیرکل آژانس در این سفر 2 روزه با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه کشورمان دیدار کند. این درحالی است که برخی اخبار از تمایل مدیرکل آژانس برای دیدار با رئیسجمهوری کشورمان حکایت دارد که تاکنون ایران با این دیدار موافقت نکرده است.
سفر گروسی به تهران در راستای توافق میان ایران و آژانس در سفر اخیر وی به تهران در ۲۱ شهریورماه و دیدارش با رئیس سازمان انرژی اتمی پیشبینی شده بود.
بر اساس بیانیه مشترک ایران و آژانس توافق شد در چارچوب تعاملات و همکاریهای موجود فیمابین، دوطرف دیدارهای متقابل را در سطوح مرتبط تداوم دهند. همچنین دوطرف، روح همکاری و اعتماد متقابل و اهمیت تداوم آن و همچنین ضرورت رسیدگی به موضوعات فیمابین در فضایی سازنده و منحصراً فنی را مورد یادآوری و تأکید مجدد قرار دادند.
در همین چارچوب رافائل گروسی و محمد اسلامی در حاشیه کنفرانس عمومی اخیر آژانس با یکدیگر دیدار کردند.
به گزارش ایسنا، بر اساس بیانیه مشترک ایران و آژانس همچنین «به بازرسان آژانس اجازه داده شد تا نسبت به سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص شده و جایگزینی کارتهای حافظه آنها که تحت مهر و موم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام کنند.»
مدیرکل آژانس در حالی به ایران آمد که هفته پیش گزارشش درباره برجام و فعالیتهای پادمانی ایران یک بار دیگر بحثبرانگیز و مورد نقد مقامات کشورمان قرار گرفت.
مقامات ایرانی نسبت به گزارش وی که جز به جز موضوعات را مطرح کرده است انتقاد دارند. ایران معتقد است که پرداختن به جزئیات به نوعی آدرس دادن به کسانی است که میخواهند علیه برنامه هستهای صلحآمیز ایران اقدام کنند. این درحالی است که موضوع همکاریها میان ایران و آژانس بهویژه همکاریهای داوطلبانه ایران کمتر موردتوجه قرار گرفته است. در بخشهای زیادی پرسشهای آژانس پاسخ داده شده و بازدیدهای موردنظر انجام شده و راستیآزمایی صورت گرفته است ازجمله درباره مرکز جابربنحیان که مورد راستیآزمایی قرار گرفته است، اما آژانس از بیان آنها خودداری میکند.
گروسی همچنین درخواست کرده است تا ایران نسبت به تسریع نصب دوربینهای آژانس در مرکز تولید سانتریفیوژ در کرج اهتمام ورزد. او این درخواست را در راستای بیانیه مشترک ۱۲سپتامبر عنوان کرده است درحالی که مقامات سازمان انرژی اتمی این ادعا را رد میکنند.
بهروز کمالوندی پیش از این در پاسخ به این درخواست مدیرکل آژانس گفته بود: گروسی و همکاران ایشان به خوبی میدانند که تفاهم صورت گرفته میان ایران و آژانس در قالب بیانیه مشترک، مشمول تجهیزات نظارتی(دوربینها) مجتمع کرج به این دلیل که در نتیجه خرابکاری تیرماه این مجتمع همچنان تحت تحقیقات امنیتی قرار دارد، نمیگردد و درخواست تعمیم تعویض کارتهای حافظه به دوربینهای این مجتمع در سفر مدیرکل به تهران و نیز دیداری که در حاشیه کنفرانس عمومی وین انجام و مطرح شده بود جایگاهی ندارد، ضمن اینکه در هر 2 بار ضمن ارائه توضیحات توسط آقای اسلامی، پاسخ منفی و مخالفت ایران در این رابطه اعلام شده است.
علاوه بر این، گروسی خواستار همکاری بیشتر ایران در چارچوب پادمان و کاهش تمهیدات امنیتی در رابطه با بازرسان آژانس است.
ایران بر اساس بند ۲۶ و ۳۶ برجام، تعهدات خود را کاهش داده است. طبیعی است کاهش همکاریها در بخشهای نظارتی و بازرسیها موردنظر آژانس نیست، اما آنها باید بدانند که توقع همکاری فراپادمانی از ایران بیجاست و با طرح آن در قالب گزارشهای آژانس نمیتوانند به آنها وجاهت قانونی و حقوقی دهند.
در رابطه با بازرسان و نظارتهای امنیتی، مقامات کشورمان بر این نظرند که بازرسان همچون دیپلماتها مصونیت سیاسی دارند، اما در رابطه با ملاحظات امنیتی و اطلاعاتی، عملیات خرابکارانه و اقدامات تروریستی سختگیرانهتر از گذشته رفتار میکنند، ولی این به معنای محدودیت فعالیت و تردد بازرسان نیست.
واضح است که کشورهای اروپایی و آمریکا به دنبال فشار به ایران از مسیر آژانس هستند و در این میان جایگاه حقوقی و فنی مدیرکل بیش از پیش وجهه سیاسی به خود گرفته است و بیشتر در قامت دیپلمات در راستای اهداف و مواضع این کشورها عمل میکند تا اینکه مقامی بیطرف و مستقل در رأس دیدهبان هستهای بینالمللی باشد. علاوه بر این، رفتارهای جانبدارانه مدیرکل آژانس بعد فنی و حقوقی و نظارتی این نهاد را بیش از همه خدشهدار میکند و نیز مانعی بر سر راه نتیجهبخش بودن مذاکرات سیاسی میان ایران و ۱+۵ برای احیای برجام خواهد بود که بهزودی قرار است در وین از سر گرفته شود.
تهدید ایران با صدور بیانیه و قطعنامه از سوی آمریکا و 3 کشور اروپایی همواره از اهرمهای فشاری بوده است که این کشورها علیه ایران استفاده کرده و میکنند، اما با توجه به مذاکرات پیش رو در وین هرگونه اقدام و تحریک ایران از این دست بدون شک مذاکرات را به خطر میاندازد.
|