|
از گذشته‌های دور همدان مهد پرورش عالمان و بزرگان در زمینه علم و ادب بوده است و مشاهیری دارد که با کنار هم بودن نام آنها تمام دنیا به این می‌رسند که مشاهیر همدان تنها به چند نفری که نامشان در زبان‌ها می‌چرخد ختم نمی‌شود.
استان همدان مفاخری دارد که نه تنها در ایران بلکه در دنیا نام آنها زبان‌زد است و در هر زمینه از علم پزشکی و مهندسی گرفته تا فرهنگ و هنر حرف‌هایی برای گفتن دارند، اما همدانی‌ها نه آنها را می‌شناسند و نه برای آنها تبلیغ می‌کنند. که اميدواريم با انتشار نام و بخشي از زندگينامه آنها به شناخته شدن همه مشاهير استان کمک کنيم.
در ادامه لیستی از مفاخر همدان برگرفته از کتاب 2 جلدي محمدمهدی قاسمی فعال فرهنگی همداني منتشر کرده‌‌ايم. اين کتاب هنوز چاپ نشده و درحال تکميل است تا در 4 جلد به‌چاپ برسد و احتمالا در گوشه‌گوشه استان مشاهیری هستند که هنوز نام آنها در فهرست نيامده است.
از بين ليست منتشرشده، تعدادي از مشاهير که شناخته‌‌شده‌تر هستند جداگانه و با رزومه آمده است و از تعدادي مشاهير که نامشان در ليست قرار دارد هنوز زندگينامه کاملي در دست نيست و احتمالا تا پیش از چاپ کتاب کامل شوند. خبرنگار همدان‌پيام نيز فقط درباره تعدادي از آنها اطلاعات مجملی منتشر می‌کند.
اميدواريم اين کتاب 4 جلدي به‌زودي تکميل و منتشر شود تا خدمتي در راستاي شناساندن مشاهير استان صورت بگيرد.
لازم به ذکر است که مردان و زنان به‌نام هم‌استانی وجود دارند که در حال حاضر در گوشه کنار استان، ایران و جهان زندگی می‌کنند که لازم است بسیاری از آنها را هم در این لیست قرار داد اما به دلیل طولانی شدن مطلب و لزوم تکمیل مجموعه کتاب آقای قاسمی در آینده به آنها باید پرداخت.
نويسنده و پژوهشگر
شیخ محمد بهاری: محمد بهاری در سال 1265 هـ .ق در شهر بهار از توابع همدان متولد شد. وی پس از اخذ درجه اجتهاد در 32 سالگی سال 1297 هـ . ق، برای ادامة تحصیلات وارد حوزه علمیّه نجف اشرف می‌گردد. آیت‌ا... محمد بهاری در نجف مریض شده و به سفارش پزشكان، به ایران برمی‌گردد و در هم ماه مبارك رمضان 1325 هـ . ق از دنیا می‌رود.
نويسنده و شاعر
میرزاده عشقی: سید محمدرضا کردستانی، با تخلص میرزاده عشقی، زاده ۱۲۷۳ در همدان شاعر، روزنامه‌نگار، نویسنده و نمایشنامه‌نویس ایرانی دوره مشروطیّت و مدیر نشریه قرن بیستم بود؛ که در دوره نخست‌وزیری رضاشاه و در سال 1303 به دستور رئیس اداره تأمینات نظمیه (شهربانی) وقت، ترور شد. وی از جمله مهم‌ترین شاعران عصر مشروطه به‌شمار می‌رود که از عناصر هویت ملی در جهت ایجاد انگیزه و آگاهی در توده مردم بهره گرفت. او را خالق نخستین اپرای ایرانی می‌دانند.
فيلسوف
آخوند همدانی: مُلّاعلی مَعصومی‌همدانی معروف به آخوند ملاعلی همدان متولد ۱۲۷۴ شمسی در روستای کرفس رزن فقیه، عالم اصولی و رجالی قرن چهاردهم قمری است. ملاعلی در علوم مختلفی چون فقه، اصول، فلسفه، ریاضیات از استادانی مانند شیخ عبدالکریم حائری و حکیم هیدجی بهره برد و خود به تربیت شاگردان متعددی چون سیدرضا بهاء‌الدینی، سیدمحمود طالقانی، محمد مفتح و حسین نوری‌همدانی پرداخت.
بازسازی مدرسه آخوند همدان، انتشار نشریه پیک اسلام و تأسیس کتابخانه عمومی غرب از جمله اقدامات فرهنگی و اجتماعی ملاعلی بود.
ملاعلی تألیفات متعددی داشت که برخی از آنها عبارتند از: رساله در اجتهاد و تقلید، قاعده لاضرر و لاضرار، پژوهشی در علم رجال و اسرار الصلوه.
آخوند ملاعلی در ۳۱ تیر1357 بر اثر بیماری از دنیا رفت.
نويسنده
ربیع مشفق: ربیع مشفق همدانی در فروردین ۱۲۹۱ خورشیدی در همدان در یک خانواده یهودی به دنیا آمد و پس از پایان دوره عالی دانش‌سرای عالی به کار نویسندگی و ترجمه پرداخت. وی رئیس پیشین خبرگزاری پارس و یکی از پایه‌گذاران بنگاه نشر صفی علیشاه بود (مؤسسه انتشاراتی که به کمک برادران خود تأسیس کرد) که پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران در شهر لس آنجلس سکونت گزید.
مرجع تقليد
آیت‌ا... نوری‌همدانی: حسین نوری‌همدانی زاده ۱۳۰۴ خورشیدی در شهر همدان است. روحانی اهل ایران و از مراجع تقلید شیعه است. وی ادبیات فارسی، گلستان سعدی، انشا، ترسل نصاب تا معالم‌الاصول را نزد پدر آموخت. از سال ۱۳۲۱ به مدت 5/1 سال در مدرسه آخوند همدانی تحصیل کرد و سپس به قم عزیمت نمود. وی حدود ۱۵ سال در تمام درس‌های سیدحسین بروجردی، حدود ۱۲ سال در درس فقه و اصول سیدمحمد محقق داماد، 5 سال در درس اسفار علامه طباطبایی شرکت کرد. نحوه آشنایی او با سید روح‌ا... خمینی به سال ۱۳۶۲ و درس اخلاق وی برمی‌گردد.
استاد حوزه
محمد مفتح معروف به شهید مفتح 28 خرداد ۱۳۰۷ در فامنین متولد شد. مفتح تحصیلات حوزوی را در قم نزد اشخاصی همچون روح‌ا... خمینی، حسین طباطبایی بروجردی و محمدحسین طباطبایی طی کرد. همچنین تحصیلات جدید را در رشته فلسفه دنبال کرد و موفق به اخذ درجه دکتری در این رشته شد. وی در دهه ۵۰ (خورشیدی) هجری مسجد قبا را در تهران تأسیس کرده و امامت نماز جماعت را خود به عهده گرفت. پس از انقلاب ۱۳۵۷ و بازگشت روح‌ا... خمینی به ایران یکی از اعضای اصلی تشکیل‌دهنده کمیته استقبال بود و سرپرست کمیته ۴ انقلاب اسلامی و رئیس دانشکده الهیات تهران شد.
محمد مفتح در ۲۷ آذر ۱۳۵۸ هنگام ورود به دانشگاه تهران توسط گروه فرقان هدف گلوله قرار گرفت و به‌همراه 2 محافظش در مقابل دانشکده الهیات دانشگاه تهران با رگبار گلوله شهید شد.
کارآفرين
محمدکریم فضلی: محمدکریم فضلی، بنیانگذار گروه صنعتی گلرنگ و کارآفرین برتر کشور، متولد هفتم اردیبهشت‌ماه 1311 هجری شمسی در شهر تویسرکان است. فعالیت‌های وی در زمینه کارآفرینی و اشتغالزایی موجب ساخت و توسعه شرکت گلرنگ شد. وی بنیانگذار گروه صنعتی گلرنگ و مالک شرکت‌های بورسی خوشنام همچون پاکشو، پدیده شیمی قرن، صنعت غذایی کوروش و پدیده شیمی جم است و به‌دلیل یک عمر فعالیت‌های کارآفرینانه جوایز و تقدیرنامه‌های فراوانی کسب کردند.
پزشکي
توفیق موسیوند: توفیق موسیوند زاده ۱۳۱۵ در روستای ورکانه در همدان پروفسور جراحی و مهندسی از دانشگاه اتاوا و کارلتون اتاوا کانادا، مخترع بای‌پس قلبی ریوی است.
وی مدیریت بخش دستگاه‌های قلبی عروقی انستیتوی قلب دانشگاه اتاوا و بخش‌های تجهیزات پزشکی دانشگاه‌های اتاوا و کارلتون را بر عهده دارد. موسیوند عضو افتخاری فرهنگستان علوم پزشکی ایران نیز است. فارغ‌التحصیل رشته مهندسی کشاورزی از دانشگاه تهران و دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته مهندسی مکانیک از کانادا و دکترای پزشکی و فوق تخصص جراحی قلب از کانادا است. او صاحب اختراعاتی چون بای‌پس قلبی ریوی، امکان تشخیص پزشکی از راه دور و تنظیم و معالجه قلب، تعیین DNA انسان توسط اثر انگشت و ۱۴ اختراع پزشکی دیگر، عالی‌ترین مقام علمی جهان از انجمن سلطنتی کانادا و بریتانیا و نیز عضو انجمن دانشمندان نیویورک، بنیانگذار درمان پزشکی از راه دور، رئیس بخش قلب و عروق انستیتو تحقیقات قلب دانشگاه اتاوا است.
پزشکي
هوشنگ راستان: وي در سال 1315 در ملاير چشم بر جهان گشود و نزد پدر خود كه پزشك حاذق ملاير بود، پرورش يافت. پدر پروفسور راستان پزشك ويژه مرجع عالي‌قدر جهان تشيع حضرت آيت‌ا... بروجردي بود. در سال 1978 ميلادي رياست بخش قلب و عروق دانشگاه گوتينگن كه يك مركز بزرگ آموزشي جراحي تخصصي در دنياست را عهده‌دار بود. همچنين ابداع روش‌هاي جراحي در بيماري‌هاي مادرزادي و اكتسابي قلب عنوان يافته‌هاي جديد وي در دنياست كه بر اين مبنا به نام خود پروفسور راستان در تاريخ ابداعات جهاني ثبت شده است و يكي از افتخارات بين‌المللي اين پزشك ملايري است. پروفسور هوشنگ راستان درجه پروفسوري را از دانشگاه گوتينگن آلمان دريافت كرد كه اين اتفاق در سال 1975 ميلادي اتفاق افتاد.
نويسنده و شاعر
محمود بهرامی: محمود بهرامی متولد ۱۳۱۶ خورشیدی در شهر تویسرکان بود. وی بازیگر، نویسنده و شاعری توانا بود و 2 کتاب او به نام‌های دو کلوم حرف حساب (انتشارات جزیل - ۱۳۷۹) و انگیزه‌ای به نام عشق (نشر مجید-۱۳۷۹) حاوی داستان‌های کوتاه و خاطرات هنرمند است. وی در ۱۵ تیر ۱۳۸۹ در بیمارستان لبافی‌نژاد تهران در ۷۳ سالگی درگذشت.
نويسنده و پژوهشگر
پرویز اذکایی: در سال 1318 خورشیدی در همدان زاده شده است. تحصیلات را در شهر همدان، تهران و دانشگاه منچستر (یونایتد) گذرانده و مطالعات وی به‌طور عمده در تاریخ و فلسفه می‌باشد. در رشته‌های کتابشناسی و رجال‌شناسی و تاریخ علم نیز دارای تألیفات است و بیش از 400 اثر از وی منتشر شده است.
جزو 8 سرمایه دار ثروتمند ایران و خیّر
محمدتقی علاقبندیان: متولد سال ۱۳۱۸ سرمایه‌گذار و سرمایه‌دار معروف همدانی است. مرحوم علاقبنديان مالك بيش از 150 شركت در ايران، آمريكا، كانادا، انگليس، ژاپن و چند كشور اروپايي و آسيايي ديگر است و در ايران نيز جزو هشت سرمايه دار ثروتمند محسوب مي شود.
وی سال ۱۳۹۶ در سن ۷۸ سالگی فوت کرد.
گرافيست
قباد شیوا: زاده ۴ بهمن ۱۳۱۹ در همدان طراح و گرافیست است، شیوا دانش‌آموخته رشته نقاشی از دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا است و در سال ۱۳۴۵ فارغ‌التحصیل شد، پس از سال‌ها تجربه عملی در زمینه گرافیک فوق‌لیسانس خود را از انستیتو پرت، شهر نیویورک در سال ۱۳۵۹ اخذ کرد. انجمن بین‌المللی طراحان گرافیک (AGI) او را به‌عنوان یکی از ۱۲ طراح گرافیک برتر جهان معرفی کرده و درحال‌حاضر در مؤسسه شخصی خود در امر مدیریت، مشاوره هنری و همچنین طراحی گرافیک در زمینه‌های مختلف، طراحی محیطی و نمایشگاهی فعالیت دارد.
شاعر
ابوالحسن روح‌القدوس: سال 1320 در اسدآباد به دنيا آمده بود، از بازنشستگان آموزش‌وپرورش استان همدان محسوب مي‌شد و با حضور در محافل ادبی همدان، جای خود را در میان ادبا و شاعران همدانی باز کرد و با توجه به تسلط به شعر عاشورایی در هیأت‌های حسینی نیز جایگاه یافت.
روح‌القدس که در اثر سانحه‌اي بينايي خود را از دست داد، داراي شخصتي مردمي بود و سبك نگارش اشعارش را نيز مي‌توان عراقي عنوان كرد. این شاعر مجموعه‌های شعر «گلبانگ عارفان»، «فیض روح‌القدس» و «نوش از تو و نیش از من» را در دوران حیات خود به زیور طبع آراست.
نويسنده و پژوهشگر
علیرضا ذکاوتی قراگوزلو: علیرضا ذکاوتی قراگزلو زاده ۱۳۲۲ در همدان نویسنده و پژوهشگر ایرانی است، در 4 دهه گذشته آثار متعددی از او در زمینه ادبیات فارسی و عرفان اسلامی منتشر شده است. وی نقدهای بسیاری بر آثار کلاسیک ایران نوشته، تحقیق و ترجمه کرده‌است و در هر 2 رشته ادبیات ابداعی و ادبیات تحقیقی و نیز ترجمه از عربی به فارسی آثار متعددی پدید آورده است. از جمله کتاب‌هایی چون «عرفانیات»، «عمر خیام» و ترجمه «تمدن اسلامی در قرن چهارم و پنجم» از آثار اوست. وی جزو هیأت مؤلفین دایره‌المعارف تشیع بوده و با بنیاد دایره‌المعارف اسلامی و دانشنامه جهان اسلام همکاری مداوم دارد. از وی مقاله‌های بسیار زیادی در حوزه فرهنگ و فلسفه و دین در دست است.
کارگردان و فيلمساز
مسعود جعفری‌جوزانی: متولد 18 آذر 1327 در روستای جوزان ملایر کارگردان و فیلم‌ساز ایرانی است. وی دارای مدرک کارشناسی ارشد فیلم‌سازی از دانشگاه ایالتی سان فرانسیسکو آمریکا است. وی در دانشگاه‌های ایران تدریس می‌کند و مدیر مؤسسه جوزان فیلم می‌باشد.
مدرس
حسین معصومی: حسین معصومی همدانی متولد ۲ آذر ۱۳۲۷ در همدان است. وی مدرس ادبیات فارسی، تاریخ ریاضیات، تاریخ علم و فلسفه علم در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و دانشگاه صنعتی شریف و نیز عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. وی همچنین مدتی مدیریت گروه زبان و رایانه فرهنگستان زبان و ادب فارسی را برعهده داشت.
شاعر و نويسنده
مصطفی رحماندوست: مصطفی رحماندوست معروف به شاعر «صد دانه یاقوت» زاده یک تیر ۱۳۲۹ در همدان شاعر، نویسنده و مترجم کتاب‌های کودکان و نوجوانان است. او از داوران و نمایندگان هیأت علمی جشنواره بین‌المللی شعر فجر بوده است. او پس از اخذ مدرک کارشناسی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، به‌عنوان کارشناس کتاب‌های خطی در کتابخانه مجلس مشغول به کار شد. او در سال ۱۳۷۱ در رشته زبان و ادبیات فارسی به ادامه تحصیل پرداخت و پس از دوره کارشناسی ارشد، به دریافت نشان درجه یک هنری (دکترا) نائل آمد. وی پس از بازنشستگی از سمت‌های دولتی، مدیر گروه شکوفه (بخش کودکان و نوجوانان) انتشارات امیرکبیر و مشاور رئیس کتابخانه ملی ایران شد و به تأسیس و راه‌اندازی پایگاه اینترنتی «کتابخانه ملی کودک و نوجوان ایران» اقدام کرد.
تاريخ شفاهی همدان
علی‌اکبر محمودی‌وثاق: علی‌اکبر محمودی‌وثاق یکم اسفندماه ۱۳۳۰ در شهر همدان در محله کوچه باغچه متولد شد. از دوران کودکی عاشق نویسندگی، قصه‌گویی و بازیگری بود و آرزو داشت روزی لهجه‌ای شیرین همدانی را به مردم جهان بشناساند. این هنرمند فقید فعالیت هنری را از سال ۱۳۶۲ با حضور در نمایش رادیویی آئین‌های آواهای بومی آغاز کرد و همچنین به اجرای برنامه‌های رادیویی اعم از ایسوا، موج مهربانی، گنج‌نامه، رادیو محله و دادا همدانی از شبکه سراسری جوان پرداخت.
محمودی‌وثاق بیش از ۳۰ نمایش اعم از رستم و سهراب، ای کچل‌ها و کوسه گلین را در رادیو اجرا کرد و با اجرای نمایش عروسکی کوسه گلین یکی از آئین‌های سنتی همدان در جشنواره تئاتر بین‌المللی مبارک در استان تهران برتر شناخته شد. وی در بامداد شنبه ۲۹ تیرماه ۱۳۹۳ به‌دلیل عارضه قلبی در سن ۶۰ سالگی درگذشت.
زمين‌شناس
غلامرضا خانلری: متولد 1332 شمسی در شهرستان ملایر از توابع استان همدان است. وی دکتری رشته زمین‌شناسی است و در این زمینه چندین کتاب تألیف کرده است.
نويسنده و شاعر
جواد محقق: جواد محقق نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار معاصر در سال ۱۳۳۳ در همدان متولد شد. وی تحصیلاتش را در همدان گذراند و در سال 1358 به‌عنوان دبیر ادبیات به استخدام آموزش‌وپرورش درآمد و سال‌ها در مدارس شهری و روستایی تدریس کرد. او بعدها سردبیری ماهنامه‌های «رشد نوجوان» و «رشد کودک» و فصلنامه‌های «جوانه» و «رشد آموزش هنر» را هم برعهده گرفت و ده‌ها شماره از آنها را نیز مدیریت کرد.
بازيگر
پرویز پرستویی: زاده دوم تیرماه 1334 در روستای چالو استان همدان است. وی بازیگر تئاتر، سینما و تلویریون، خواننده و گوینده است. پرستویی موفق به دریافت نشان درجه یک گواهینامه هنری گردیده و با دریافت 4 سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد، در بین بازیگران ایرانی رکورددار است.
خیر مدرسه‌ساز
حسين حيدري از دیار کبودراهنگ متولد سال 1339 در يكي از محله‌هاي جنوب شهر تهران ديده به جهان گشود. گرچه امروز كارخانه‌دار بزرگيست اما از 6 سالگي براي كمك به پدرش كه يك كارگر ساده بود در كارگاه پدرش كار مي‌كرد تا شايد بتواند با اين كار كمك‌حال خانواده‌اش باشد. وی یکی از بزرگترین خیران و مدرسه‌سازان در کشور است که تاکنون بیش از 15 مدرسه، 2 کتابخانه و چندین حمام برای فقرا ساخته است.
فيلمساز
امیرشهاب رضویان: زاده ۴ خرداد ۱۳۴۴ در همدان کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس ایرانی است. وی فیلم‌سازی را با ساخت فیلم‌های کوتاه آغاز کرد از سال ۱۳۵۹ در سینمای آزاد همدان مشغول به کار شد و حدود 40 فیلم کوتاه و 6 فیلم بلند در کارنامه خود دارد.
پراستنادترین محقق ایرانی
محمدعلی زلفی گل متولد سال ۱۳۴۵، در آشتیان استاد شیمی، رئیس سابق دانشگاه بوعلی سینا و همچنین قائم‌مقام سابق بنیاد ملی نخبگان است. او در صدر فهرست پراستنادترین محققان ایرانی موسسه ISI قرار دارد و تا کنون بیش از ٥٠٠ مقاله ISI نوشته است.
فعال فرهنگي و اجتماعي
محمدحسین علیمرادیان: محمدحسین علیمرادیان خیر بزرگ بیمارستان علیمرادیان نهاوند است، وی در 3 زمینه بهداشت و درمان، مسائل فرهنگی و ورزش و تفریحات سالم فعال است و ساخت بیمارستان، مدرسه، مجموعه ورزشی و راه‌اندازی یک مؤسسه فرهنگی در نهاوند از جمله فعالیت‌های وی در این زمینه بوده است.
|
