ماه محرم ماه سوگواری بر مصائب اهلبیت علیهم السلام و شهادت حضرت سیدالشهدا و یاران باوفای ایشان است. این ماه، ماه اقامه عزا و تنظیم شعائر حسینی و مکتبی است چنان که از پس واقعهی عاشورا نهضتی برخواست که اول علمدار آن حضرت زینب(س) بود.
این نهضت همواره در طول تاریخ به جریانسازی خونخواهی و تحولات اجتماعی و آزادیبخشی در مسیر عدالتخواهی به آزادگان جهان بوده است. چرا که عزت و صلابت اسلامی همواره مرهون مجاهدتهای جانانه اهلبیت(ع) و اصحاب و یاران مخلص ایشان بوده و با پیروی پیروان مکتب عاشورا در تار و پود تاریخ ادامه یافته است.
تاریخ تا تاریخ است مکرر تکرار میگردد و این حقیقتی است که انکار نداشته و از واضحات این عالم میباشد چرا که "کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا" اشاره به این واقعیت دارد که ظلم وجود دارد و مقابله بین ظالم و مظلوم حقیقتی حاضر و ادامه دار است و این مبارزه در سنت روزگار نهادینه و ماناست.
دینداری، آزادی، عزت، ایثار، شهامت، شهادت همگی کلید واژههای حرکت عظیم سیدالشهدا(ع) و یارانش به شمار میرود که در فصل غربت به اوج رسیده و امت هم عصر نیز رعایت احترام ایشان را نکردهاند.
حقگویی و قیام در مقابل فساد زمان، ابتداییترین واگویه و نخستین قدم در مسیر حضرت اباعبدا... الحسین(ع) و اصحاب ایشان بوده، نظر به اینکه سلسله حکام ظالم و جاهطلب هیچ گاه خوش نداشته و ندارند که صالحان عالم، اخلال در سلطهگریشان به وجود آورند. از این رو با هر بهانهای به دنبال مقابله به هر نحو و از بین بردن آثار حقخواهی مظلوماند و از اینرو است که بررسی اجمالی نهضت عاشورا نیز گواه راستین این موضوع بوده و هست.
با فرارسیدن ماه محرم شایسته است از تمامی ظرفیتهای جامعهی اسلامی برای باز شناساندن مکتب و نهضت سراسر حماسه و عشق و عبودیت عاشورا و بازنمایی امتداد این نهضت عظیم بهره و استفاده کافی برده شود.
یکی از بهترین ظرفیتهای مهم برای رساندن پیام عاشورا و انجام رسالت عاشورایی، مداحی و بیان مداحان اهلبیت(ع)در این ماه میباشد. از این جهت که مداحان هم تریبون دارند و هم عاشقان این امام مظلوم هستند و سبب میشوند تا عاشقان حضرت مداوم با صوت و لحن و بیان زیبای آنان لحظات ناب دلدادگی و عاشقی و ابراز محبت خود را به ساحت مقدس آلا...(ع) تجربه کنند.
بنابراین تریبون مداحان بسیار اثرگذار و احیاگر است چرا که ذوق هنر و احساس و اخلاص در آن، اثربخشی آن را صد چندان مینماید. همچنین باید گفت این تریبون دارای احترام و قداست میباشد و وقتی به اثرگذاری آن نیز دقت میکنیم نباید از نظر دور داشت که مقدمهای برای نتیجهای مطلوب و خداپسندانه است.دلیل آن نیز کاملا مشخص است که نه در آن افراط راه دارد و نه تفریط. این رویه باید آنگونه که مورد تأیید حضرات معصومین(ع) است باشد، تا فیضبخشی آن نیز برای جامعه اسلامی، مسلمانان و شیعیان اثربخش، روح فزا، راهگشا و راهنما باشد.
تفریط در این موضوع جایگیری مفاهیم غلط و بی پایه و اساس و سند را باعث شده و همچنین کوچک نمایاندن حقیقت موضوع و پرداختن به فرع به جای اصل نهضت است. به طور مثال اشعار و الحانی که مداحان عزیز در مدح و منقبت حضرت و یاران ایشان میخوانند، باید بیانی احساسی توام با حکومتی عقلانی منبعث از بزرگی مسیر و راه و رسم عزتآفرین، آزادیبخش، الهی و عاشورایی سیدالشهدا(ع) و اهداف والای ایشان داشته باشد و چنان در دل و جان مخاطب اثر بگذارد که او با روح نهضت هم احساس و هم مسیر گردد.
بر این اساس نباید اثر مقطعی و نشان دهنده حقیقتی از این واقعه بزرگ نباشد. همچنین نباید در این بیان افراط باشد چنان که به وادی غلو برسد و باعث ذهنزدگی و دل ندادن مخاطب شود، چرا که آنچه به صورت عقل مفهوم نیاید و آنچه که غلو باشد جایی برای اثر ندارد و اگر هم تاثیری بگذارد ماندگار نبوده و تنها شانیت موضوع را دچار اشکال میکند. عالم بزرگوار شهید مرتضی مطهری در کتاب حماسه حسینی به آن مفصل پرداخته و جا دارد که مداحان عزیز پیش از ورود به ماه محرم آن را تورقی بنمایند.
همواره افراط در مسیر اسلام فعلی، بیاعراب و بیاعتبار بوده و نباید با افراط بر ساحت مقدس تدین و ولایتمداری عاشورایی خدشه وارد کرد.
در اقامه عزای حضرت سیدالشهدا(ع) وارد کردن موضوعات بیپایه و اساس، همان قدر دچار اشکال است، که حیلهی دشمنان برای سست کردن اندیشه و دچار اشکال و وارد کردن شبه بر مقدسات مسلمین، که میتوان گفت تمام اینها یکی از اهدافش رواج همین اکاذیب و مسائل بیاساس است.
بنابراین در مداحی نیز نباید به این مسائل بهایی داد، اما باید در مدح اهلبیت(ع) آنچه از این حضرات در مدارک و مستندات معتبر و مقاتل محکم آمده است را نقل و اشعاری با همین مضامین بهکار برد.
دیگر وجه اثرگذاری اجتماعی با توجه به این موضوع که واقعه کربلا حقیقتی برای همه تاریخ است و باید برای فراروی تاریخ دارای عبرت و اثربخشی باشد، لذا پیشنهاد این است که تا آنجا که ممکن است مطالب بیانی روزآمد و با توجه به جهانبینی و اوضاع و احوال زمان باشد چرا که "کل عرض کربلا وکل یوم عاشورا"، رسالت عظیمی را بر عهده مداحان ارجمند و عزیز میگذارد که دارای برکات دنیوی و اخروی فروان است.
عمقبخشی معنوی جامعه به ویژه نسل جوان و بخشیدن شور و شعور حسینی به جامعه مقتضیاتی دارد که اساس آن روح معنوی نهضت عاشورا است. اینکه حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران با وفایشان در شب عاشورا مشغول دعا و آه و مناجات و استغفار و نماز بودهاند، بزرگترین درسی است که باید اهل دعا و مناجات برای شورآفرینی، جانفدایی، ایثار و استقامت به آن توجه کنند.
برای عمقبخشی معنوی توجه به موارد عنوان شده هم برای مداح لازم است و هم برای مستمع، هم برای تذکر، هم برای تفکر، هم برای راهیابی به مقام بندگی. آنچه باعث بیبهرگی است، توکل نداشتن است، چنان که نشان بارز توکل و رضایت به رضای الهی عملکرد حضرت سیدالشهدا(ع) در ظهر عاشورا پس از تحمل تمامی مصائب در مقام تسلیم و رضا است.
مهمترین دغدغه مداح باید بیان راه و رسم عزت و آزادگی آلا...(ع) باشد و مجال این شبها را قدر دانست که چه بیشمارند آنها که آرزومند دعای مومنین و محتاج دعای عزادارن اربابی بیکفن و مظلوم و غریب در این شبهایند. پس به این آرزوها التماس دعا.
|