|
اینجا ملایر است، شهری کهن و با قدمتی دیرینه. شهری که باغداری هنرمندانه و اصیل باغبانانش، شهرت جهانی یافته و ملایر را به عنوان ۵۳ میراث کشاورزی جهان به ثبت رسانده است.
آذرماه سال 1397 با ثبت نظام تولید انگور ملایر در سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل‌متحد (فائو)، انگور ملایر شناسنامه جهانی گرفت و حق مالکیت برند جهانی برای تاکستان‌های این شهر ثبت شد.
سالیانه به‌طور میانگین بیش از ۲۴۰هزار تن انگور از ۱۱هزار هکتار سطح باغات این شهرستان برداشت می‌شود و بیش از ۳۰ هزار تن از آن به کشمش تیزابی تبدیل شده و در سبد صادرات قرارمی‌گیرد و سهم بسزایی را نیز در صادرات غیرنفتی استان همدان و همچنان کشور ایفا می‌کند.
شیره‌پزی از این میوه خوشمزه و پرطرفدار هم در این شهرستان قدمتی دیرینه دارد و اهالی خانواده را در روستاهای این شهرستان برای مدتی گرد هم می‌آورد. درست کردن سایه‌خشک، باسلق، کشمش آفتابی و رب انگور هم بخش دیگری از فرهنگ مردم ملایر در فصل برداشت انگور است، به طوری که حیاط خانه‌ها در فصل برداشت انگور تا اواسط مهرماه پر از شور و اشتیاق برای جمع‌آوری این محصولات خوشمزه و مقوی است.
آیین سنتی شیره‌پزی مانیزان که شهرت قابل‌توجهی هم دارد، به نام این شهرستان ثبت‌ملی شده و به‌عنوان یکی از میراث ناملموس ملی به شمار می‌رود، متأسفانه به دلیل شیوع ویروس کرونا این مراسم 2،3 سالی هست که برگزار نمی‌شود، اما با این وجود که بیشترین سهم صادرات غیرنفتی استان به این محصول تعلق دارد، اما همه‌ساله باغداران این محصول راهبردی و اصیل با مشکلاتی مواجه هستند که برخی از این مشکلات با تلاش و همت مسئولان شهرستان حل شده است.
مهمترین مشکلی که سال‌های گذشته مشکل اکثر باغداران این شهرستان بود تهیه مشکل پودرکربنات پتاسیم و روغن مورداستفاده کشاورزان برای عمل‌آوری کشمش بود که با راه‌اندازی ۳۶ مرکز توزیع و پخش این مواد امسال این مشکل تا حدود بسیار زیادی برطرف شده است.
مهمترین مشکلی که فروش کشمش ملایر را با چالش مواجه کرده است و ارزش‌افزوده کمی را نصیب باغدار می‌کند این است که کشمش ملایر که محصول بسیار پر ارزشی است برند خاص و بسته‌بندی خوب و شکیلی ندارد مهمترین مسأله‌ای که برای محصولاتی مثل پسته رفسنجان و همچنین زعفران خراسان وجود دارد.
کشمش ملایر پس از پاکسازی و شست‌وشو در بسته‌های 10کیلویی بسته‌بندی می‌شود و برای صادرات به کشورهای اروپایی صادر می‌شود، اما اگر کمی در بسته‌بندی این محصول پرارزش کارخانه‌ها خلاقیت به خرج دهند و به سمت بسته‌بندی شکیل و کوچکتر بروند هم می‌توانند محصول تولیدی باغداران به قیمت بیشتری خریداری کنند و هم ارزآوری بیشتر برای کشور داشته باشند.
داربستی کردن باغات انگور ملایر
در حال‌حاضر یکی از مشکلات اساسی باغات انگور ملایر سیستم کاشت خزنده بوده و اصلاح این سیستم و احداث باغات به روش ایستاده یک ضرورت است.
مدیر اداره جهادکشاورزی شهرستان ملایر در این‌باره گفت: اجرای طرح فراز با هدف احداث یا نوسازی 5 هزار هکتار باغ انگور به روش داربستی، یکی از اولویت‌های مهم در سند راهبردی توسعه این شهرستان و تأثیرگذار در اقتصاد مقاومتی با چشم‌انداز 5 ساله است که اجرای آن از سال 1396در باغات شهرستان آغاز شده و در طول برنامه 3 ساله اجرای ۶۰۰ هکتار درنظر گرفته شده است.
مهدی میرباقری افزود: در سال گذشته حدود ۸۰ هکتار از باغات شهرستان با کمک تسهیلات سازمان جهادکشاورزی و استانداری به شیوه داربستی تغییر وضعیت داده‌اند و امسال نیز برای ۱۵۰هکتار باغات شهرستان تقاضای تغییر وضعیت داریم، اما متأسفانه تسهیلات لازم برای اجرای طرح فراز در این باغات هنوز ابلاغ نشده است.
مزایای باغ داربستی نسبت به روش خزنده
بیش از ۹۸درصد تاکستان‌های شهرستان به‌صورت خزنده(غیرداربستی) هستند در این باغات از روش زیرخاک کردن بوته‌ها برای جلوگیری از خسارت سرمازدگی استفاده می‌شود، اما این امر نه تنها سبب افزایش هزینه‌های تولید می‌شود، بلکه در برخی از موارد از طریق خسارت به تنه درخت می‌تواند سبب گسترش بیماری شود. این روش پرورش انگور در قالب طرح فراز، در سطح باغات شهرستان ملایر آغاز شده است و با اجرای این طرح مدیریت تاکستان‌ها به سهولت امکانپذیر خواهد شد.
وی کنترل آفات و بیماری‌ها، افزایش امکان استفاده از ماشین‌آلات در تاکستان و درنهایت افزایش سرعت عملیات برداشت محصول با هزینه کمتر را از جمله مزایای تاکستان‌های داربستی عنوان کرد و گفت: علاوه بر این در تاکستان‌های داربستی امکان استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار بیشتر است که این امر خود موجب افزایش کارآیی مصرف آب می‌شود.
دست شهر جهانی انگور از صنایع تبدیلی خالیست
نداشتن زیرساخت‌هایی همچون کارخانه تولید آبمیوه انگور، شربت شیره، شیره و باسلق و همچنین نبود کارگاه‌هایی برای بسته‌بندی شکیل این محصولات موجب شده است که باغداران ملایر محصول خود را به قیمت بسیارکم به کارخانه‌دار بفروشند و سود حاصل از زحمت و تلاش یکساله باغدار هم نصیب کارخانه‌دار شود. محصول انگور که از باغات ملایر برداشت می‌شود می‌تواند یک محصول اشتغالزا باشد، اما متأسفانه بی‌توجهی به زیرساخت آن را محدود به تازه‌خوری کرده است درحالی که ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری این محصول می‌تواند ثمره سال‌ها رنج و زحمت باغدار را بدهد و التیامی برای دستان پینه‌بسته او باشد و سود بیشتری را نصیب او کند.
حمایت از تولیدکننده واقعی نیست
با فردی که می‌خواست در این حوزه سرمایه‌گذاری کند صحبت کردم و پای درد و دلش باز شد او می‌گوید: مسئولان مربوطه قول حمایت می‌دهند، اما وقتی که وارد کار می‌شوی متوجه می‌شوی که حمایت‌ها فقط درحد شعار است و عملاً کاری که حمایت از تولیدکننده و تولید باشد صورت نمی‌گیرد.
او در ادامه بیان می‌کند: سرمایه‌گذاری در این حوزه بسیار سودآور است و ارزش‌افزوده خوبی را هم نصیب سرمایه‌گذار می‌کند، اما نبود حمایت باعث می‌شود که سرمایه‌گذار بسیار دلسرد شود.
او یکی دیگر از دلایل پشیمانی خود را هم کاغذبازی اداری می‌داند و می‌گوید: برای گرفتن مجوز باید حدود 2 سال وقت بگذاری که این موضوع هم از دلایلی است که کمتر کسی وارد این حوزه می‌شود.
تعهد ارزی سد راه صادرکنندگان کشمش ملایر
سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس در این‌باره گفت: موضوع تعهد ارزی قانونی است که بانک‌مرکزی ملزم به اجرای آن است و این الزام سبب می‌شود که صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات را به کشور برگردانند.
حجت‌الاسلام احد آزادیخواه با اشاره به اینکه صادرکنندگان کشمش به 2 نکته مهم در حوزه صادرات این محصول اشاره کرده‌اند، افزود: نخست اینکه این محصول جزو محصولات لوکس است و دوم اینکه نبود این محصول در سبد غذایی مردم مشکلی ایجاد نمی‌کند.
وی گفت: از طرفی صادرکنندگان ما مازاد بر مصرف کشور را صادر می‌کنند و اگر این روند دچار اخلال شود ضربه مهلکی را به کشاورز و تولیدکننده می‌زند.
آزادیخواه با اشاره به اینکه موافق تعهد ارزی هستم به شرطی که صادرکننده انگیزه خود را برای صادرات از دست ندهد، افزود: اگر این موضوع سبب بی‌انگیزگی صادرکننده شود، جفا به کشاورز است. وی در ادامه بیان کرد: حمایت از کشاورز و تولیدکننده زمانی محقق می‌شود که کشاورز بتواند محصولش را به قیمت و به موقع بفروشد.
آزادیخواه در پایان گفت: اگر صادرات نباشد عملاً شرکت‌های صادرکننده صادرات ندارند و این است که کشمش روی دست کشاورز مانده و اگر موضوع تعهد ارزی در مجرای خودش نباشد به‌ضرر تولیدکننده و کشاورز است و در بخش کشاورزی و محصولات کشاورزی باید دنبال راهکار دیگری غیر از تعهد ارزی باشیم. حال که انگور این محصول راهبردی جهانی شده است و اقتصاد و معیشت بسیاری از مردم شهرستان ملایر دیار کریم‌خان زند با آن گره خورده است امید می‌رود مسئولان با تمام توان برای رفع مشکلات موجود اقدام کنند.
|
