|
بخش پژوهش‌های گردشگری سال‌هاست فارغ از هر تمرکزی مغفول مانده است.
این ادعای اغلب کارشناسان و فعالان گردشگری است که این روزها با چالش‌های عدیده کرونازدگی در کسب درآمد از گردشگری دست و پنجه نرم می‌کنند.
چه بسا اگر تمرکز بر پژوهش گردشگری بیشتر بود در این‌صورت می‌توانستیم راه‌حلی برای بن‌بست‌های امروز حوزه گردشگری بیابیم، چون در این ماه‌های پرچالش گردشگری، راه‌حل عملی و برنامه مدون و عملیاتی نمایان نشده است؛ زیرا اگر غیر از این بود می‌توانستیم براساس آن پله‌پله حرکت کنیم و شاهد آن باشیم که گردشگری چه در استان و چه در کشور به نقطه مطلوبی برسد.
پژوهش 2 بخش عمده دارد که یکی به جابه‌جایی مرزهای دانش منجر شده و بخش دیگر که از آن به پژوهش‌های کاربردی تعبیر می‌شود به حل مشکلاتی از جامعه منجر می‌شود. هر دوی این وجوه برای جلو بردن مرزهای دانش لازم، بنیادی و کاربردی است.
نظریات می‌تواند در طاقچه بماند یا منجر به حل مشکلات شود، بنابراین پای پژوهش‌های بنیادی به میان می‌آید و ما می‌توانیم با بهره‌گیری از آنها که به جلو رفتن مرزهای دانش منجر شده مشکلات را حل و به پیشرفت کشور کمک کنیم.
امروز که جامعه کثیری از فعالان گردشگری استان همدان با چالش‌های عدیده اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند، لازم است برنامه‌ریزان با راهکارهای پژوهشی به‌دنبال حل مشکلات در آینده باشند.
انجام پژوهش‌های تطبیقی در کشورهایی که در زمینه گردشگری موفق بوده‌اند و مطالعه موردی در کشورهای اطراف مانند ترکیه و مالزی که از جهاتی شبیه به ایران هستند را از مواردی دانست که در این زمینه می‌تواند کارگشا باشد.
کشورهای تازه استقلال‌یافته نیز ابتدا مسیرهای مختلف توسعه و پیشرفت را تغییر دادند و به این رسیدند که اگر می‌خواهند مسیر میان‌بر را طی کنند، باید سراغ گردشگری بروند و با این کار جایگاهشان نسبت به گذشته تغییر کرده است.
تا پیش از کرونا با سرمایه‌گذاری اندک در مدت‌زمان کوتاه، در مقایسه با صنعت و کشاورزی می‌توان به دستاوردهای زیادی در حوزه گردشگری دست یافت. تا چندی پیش گردشگری در دنیا به جایگاه رفیعی رسیده و به اقتصاد سوم جهان تبدیل شده بود؛ اما رهاشدگی این صنعت و مطالعه پیرامون حل مشکلاتش، نتوانست گردشگری را در ایجاد شغل و ثروت ملی مؤثر رقم بزند.
شاید این شرایط دلیل مهمی باید برای ایجاد پژوهشگاهی باشد تا گذر از چالش‌های کرونایی در گردشگری را در قالب پژوهش‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برنامه‌ریزی کند.
صنایع دستی و چگونگی راه‌حل‌های تجاری‌سازی آن نیز می‌تواند به‌عنوان یک پژوهش مورد بررسی قرار گیرد و پژوهشگاه روشی را پیش‌روی ما قرار دهد تا صنایع‌دستی را ارائه دهیم، چون به‌رغم تولیدات زیاد صنایع دستی، در مارکتینک، بازاریابی و فروش موفق نبوده‌ایم.
صنعت گردشگری پس از صنایع نفت و خودروسازی، در رتبه سوم از نظر میزان درآمدزایی قرار دارد. با این‌حال مزیت صنعت گردشگری نسبت به سایر صنایع، ایجاد ارزش‌افزوده بالا بدون بهره‌برداری از منابع طبیعی و صدور موادخام است. براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، تا سال ۲۰۳۰ گردش مالی صنعت گردشگری فراتر از ۲ هزار میلیارد دلار خواهد بود. مطابق با سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ (۲۰۲۵)، ایران باید با جذب 5/1 درصد از گردشگران بین‌المللی(حدود ۲۰ میلیون نفر)، حدود ۲ درصد از درآمد جهانی گردشگری (معادل ۲۵ میلیارد دلار در سال) را به خود اختصاص دهد. به‌علاوه، پیش‌بینی شده است که تا پایان سال ۱۴۰۴، باید میزبان۸۰ میلیون گردشگر داخلی بود. در نتیجه، در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ باید صد میلیون گردشگر در کشور تردد کنند. با چنین چشم‌اندازی، می‌توان به اهمیت این صنعت در توسعه کشور و نیز لزوم انجام مطالعات کاربردی و آموزش نیروی انسانی خبره پی برد. نکته مثبتی که می‌توان در برنامه‌ریزی‌های کلان برای گسترش صنعت گردشگری و میهمانداری ترسیم کرد، توجه به ارتقای سطح علمی شاغلان در این صنعت و پرورش نیروهای متخصص در این زمینه است، به‌نحوی‌که از ابتدای دهه ۸۰ شمسی، شاهد شتاب فزاینده رشته‌های دانشگاهی در زمینه گردشگری هستیم. این حرکت در دانشگاه تهران به‌عنوان نماد آموزش عالی در کشور، در دانشکده‌های علوم اجتماعی (کارشناسی ارشد در رشته برنامه‌ریزی گردشگری)، جغرافیا (کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری)، کارآفرینی (کارشناسی ارشد در رشته کارآفرینی گرایش گردشگری)، مدیریت/پردیس مرکزی و مدیریت و حسابداری/پردیس فارابی (کارشناسی ارشد در رشته مدیریت جهانگردی گرایش بازاریابی) شکل گرفته و روبه رشد است.
با وجود این، آموزش در حوزه گردشگری و میهمانداری همواره با چالش‌هایی از قبیل چندرشته‌ای بودن و پیچیدگی ساختار آن، پویایی صنعت گردشگری و رشد و تغییرات سریع آن، نبود هماهنگی لازم میان بخش‌های مختلف درگیر در صنعت گردشگری، نبود نیازسنجی دقیق آموزشی، نبود تدارکات لازم برای جذب دانشجو در رشته‌های موردنیاز بخش گردشگری، کمبود کادر علمی متخصص، کتب و تجهیزات آموزشی مربوطه و نبود شرایط کاری مستحکم (مثل فصلی بودن گردشگری) روبه‌رو بوده است. چنین چالش‌هایی نه‌تنها بر آموزش‌های آکادمیک مرتبط با صنعت گردشگری و میهمانداری سایه انداخته، بلکه به بخش پژوهش و مطالعاتی این حوزه هم تسری یافته است. بدین جهت، تأسیس گروه‌های تخصصی گردشگری با هدف مسأله‌یابی و کمک به حل مسائل صنعت گردشگری کشور از طریق همکاری با دانشجویان و دانش‌آموختگان مقاطع تحصیلات تکمیلی ضروری است و می‌تواند به مواجهه اثربخش، نظام‌مند، و هدفمند با چالش‌های مذکور منجر شود؛ بنابراین هدف از تشکیل این گروه، اهتمام به انجام پژوهش‌های علمی در راستای کمک به سیاستگذاران و برنامه‌ریزان صنعت گردشگری کشور است تا به‌زعم خود، بسترها و زمینه‌های لازم و تسهیلگر جهت توسعه صنعت گردشگری فراهم شود.
سند چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ و برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به‌عنوان مهمترین اسناد بالادستی کشور، به اهمیت موضوع گردشگری و اهتمام به رشد و توسعه آن به‌عنوان راهکاری برای رهایی از اقتصاد تک‌محصولی توجه داشته‌اند؛ بنابراین یکی از اهداف مهم گروه مطالعات اجتماعی گردشگری و میهمانداری، پاسخگویی به نیازهای پژوهشی سازمان‌های دولتی و خصوصی فعال در این حوزه است.
|
