|
شیخ علی‌خان زنگنه یکی از واقفان برجسته همدان است. وی را در همدان با موقوفه بزرگش که در مرکز شهر قرار دارد می‌شناسند. این موقوفه در کوچه معروف استر قرار دارد. اما اگر بخواهید درباره شیخ علی‌خان بیشتر بدانید باید به روزگار صفویان برگردید.
شیخ علی‌خان زنگنه سیاستمداری ایرانی بود که در فاصله سال‌های ۱۰۴۸ تا ۱۰۶۸ هـ.ق برای نزدیک به ۲۰ سال، به‌عنوان وزیر اعظم شاه سلیمان صفوی فعالیت کرد، شیخ علی‌خان فرزند علی بالی‌بیگ، بزرگ ایل زنگنه بود.
شیخ علی‌خان در سال 1049هـ.ق به ریاست ایل خود رسید و در زمان شاه عباس دوم به سال 1064هـ.ق/1653م به‌عنوان حاکم کرمانشاه منصوب شد. وی در طول 20 سال وزارت خود کارهای بزرگی انجام داد و کشور را از لحاظ اداری، اقتصادی، نظامی و سیاست خارجی، حیاتی نو بخشید و سرانجام پس از حدود 20 سال وزارت در سال ۱۱۰۰ق درگذشت. مهم‌ترین خدمت وی در همدان، راه‌اندازی و وقف یک مدرسه علوم دینی بود که تا به امروز پابرجاست.
موضوع اصلی این گزارش همین موقوفه است. وی در وقف‌نامه‌اش قید کرده که فرزندانش نسل در نسل متولی موقوفه باشند و در ازای مدیریت بر موقوفه حقوق دریافت کنند. مرتضی متولی زنگنه از نوه‌زادگان شیخ علی‌خان است که هم‌اکنون تولیت مدرسه بزرگ زنگنه را بر عهده دارد. او می‌گوید: وقفنامه شیخ علی‌خان در سال 1100 هجری قمری تنظیم شده و به تأیید و مهر علمای برجسته آن زمان شهر همدان رسیده است. شیخ علی‌خان در وقفنامه قید کرده که همواره بزرگ‌ترین فرزند پسر باید عهده‌دار اداره مدرسه باشد و با این شرط امروز تولیت به من رسیده است و اکنون به‌عنوان متولی موقوفه و نه وارث آن به خدمت مشغول هستم.
مرتضی متولی که نزدیک به 20 سال مشغول رسیدگی به امور موقوفه شیخ علی‌خان است می‌گوید: مرحوم شیخ علی‌خان لقب اعتمادالدوله داشت. این لقب در دوران صفوی به وزرای اعظم و مورد اعتماد اعطا می‌شده است. زنگنه می‌گوید: شیخ علی‌خان به آبادانی کشور اهتمام داشت و این کار را با ایجاد بناهای عام‌المنفعه ماندگار انجام می‌داد به همین دلیل است که هنوز هم آثار و موقوفات او را می‌توان در برخی نقاط کشور دید.
درحال‌حاضر موقوفه زنگنه دارای 150 رقبه تجاری در مرکز شهر همدان به‌ویژه کوچه استر است. البته سرقفلی املاک مزبور در دست مردم بوده ولی عرصه و اعیان آنها هنوز در اختیار موقوفه قرار دارد. همچنین در اطراف شهرستان بهار 6 پلاک ثبتی از روستاهای آن شهرستان متعلق به موقوفه زنگنه است که برخی اهالی آن به موقوفه اجاره پرداخت می‌کنند.
فعلاً 350 کشاورز از آن روستاها اجاره‌نامه قانونی با موقوفه امضا کرده‌اند اما بقیه برای پرداخت حقوق موقوفه اقدامی نمی‌کنند. متأسفانه برخی مستأجران موقوفه حتی با حکم قضایی هم حاضر به پرداخت حقوق موقوفه نیستند که باید راهکاری برای آن پیدا کرد. زنگنه با بیان این مطالب می‌گوید: اداره کل اوقاف و امور خیریه استان همدان و رسانه‌ها می‌توانند در این زمینه کمک حال موقوفه باشند.
|
