|
پس از توافق آژانس بین المللی انرژی اتمی با سازمان انرژی اتمی کشورمان در آستانه لغو پروتکل الحاقی حاصل شد و البته واکنش هایی را به ویژه از طرف مجلس شورای اسلامی به دنبال داشت، فضای حاکم بر دیپلماسی هسته ای گرچه کاملا غبارآلود نشده اما قطعا مه آلود است و در شرایطی که بازگشت آمریکا به برجام به رغم اصرار کاخ سفید بر آن، عینیت نیافته است، بیم و امیدها نسبت به آینده افزایش یافته است.
دولت بایدن با تاکید بر دیپلماسی تلاش می کند ضمن ایجاد همگرایی بیش از پیش با اروپا و حتی بازیگران منطقه ای، استراتژی بین المللی خود را دنبال کند.
در این راستا فاصله گرفتن از رویکرد ترامپی سخت مورد توجه قرار گرفته و آمریکا بسیاری از اقدامات دولت سابق را کنار گذاشته و یا متوقف کرده است.
این سیاست باعث شده تا هماهنگی و همگرایی بین آمریکا و اروپا بیش از پیش تقویت شود و حتی اثرات آن در خاورمیانه نیز مشاهده گردد.
چنین نگاه و رویکردی در مورد ایران و به طور مشخص برجام نیز مطرح شده و بایدن از همان دوران تبلیغات انتخاباتی از بازگشت به برجام سخن گفته است.
با این حال اتفاق خاصی تاکنون رخ نداده و صرفا در سطح اظهارات مقامات کاخ سفید آن هم با تاکید بر انجام تعهدات از سوی تهران باقی مانده است.
از طرفی جمهوری اسلامی ایران با مبنا قرار دادن مفاد برجام کاهش تعهدات را حق مسلم خود دانسته و بازگشت به این تعهدات را مشروط به لغو تحریم ها و عمل به تعهدات از سوی طرف های مقابل نموده است.
در چنین شرایطی دیپلماسی هسته ای در مسیر دشواری قرار گرفته و سیاست بایدن در قبال ایران به گونه ای است که نه کاملا از رویکرد ترامپیسم فاصله گرفته و نه به معنای واقعی به دوران اوباما بازگشت نموده است.
این سیاست دچار نوعی سردرگمی و پیچیدگی است و نقاط ابهام آن بیش از نقاط روشن است. از این رو مسیری که کاخ سفید در پیش گرفته، برای افکار عمومی نامشخص می نماید.
امروز دیپلماسی برای آمریکا ابزاری برای بازیابی موقعیت های از دست رفته در دوران ترامپ از یکسو و دستیابی به همگرایی با شرکای جهانی بر مبنای تثبیت و ارتقای جایگاه بین المللی خود است.
بایدن با چنین نگاهی سعی دارد توافقنامه هایی را که ترامپ از آنها خارج شده بود، به نوعی بازیابی کند.
برجام نیز اگر برای کاخ سفید اولویت محسوب نشود، قطعا یک مساله مهم است و دولت آمریکا سعی دارد به نحوی دوباره به آن بازگردد اما مساله اینجاست که بایدن تلاش می کند بازگشت به آن را با حرکت رو به جلو همراه کند.
در چنین شرایطی نقش اروپا که برجام را موفقیتی برای خود می داند و به هیچ وجه نمی خواهد آن را از دست بدهد، بسیار مهم و حتی کلیدی است.
اروپایی ها در دوره ترامپ به رغم موضع گیری های سیاسی نسبتا مناسب، در عرصه عملی اما نتوانستند به تعهدات برجامی خود عمل کنند و به نوعی زمینه ساز کاهش تعهدات ایران شدند.
در حال حاضر آنها به آمریکا نزدیک شده و با توجه به رویکرد دولت بایدن امیدوارند بازگشت کاخ سفید به برجام رقم بخورد. با این حال اقدامات عملی اروپایی ها خیلی هم محسوس نبوده و انتظارات را برآورده نساخته است. تمام اینها مسیر دیپلماسی هسته ای را با چالش جدی مواجه ساخته و فضای ابهام آلودی را حاکم کرده است.
با این اوصاف گرچه بازگشت به برجام از اهداف کاخ سفید محسوب می شود و اروپا نیز برای تحقق آن تلاش می کند، اما نه اراده آمریکا کافی بوده و نه تلاش های اروپا در این خصوص اثربخش و قابل قبول بوده است. از این رو بازگشت برجام به شرایط ماقبل امکانپذیر اما بسیار سخت خواهد بود.
|
