|
رمضان است ،ماه میهمانی خدا ماهی که وقتی از راه می‌رسد، روز برای بسیاری از کسبه، از دم‌دم‌های اذان ظهر شروع میشود و تا اذان مغرب ادامه پیدا می‌یابد.
روز یک رخوت محسوسی دارد و این هم اتفاقی بی‌بدیل است چرا که مردم شهر مشغول روزه داری و نیایش هستند .
همین‌که آفتاب می‌رود، شهر بیدار میشود؛ ترافیک خیابان‌ها را می‌بندد و مغازه‌ها در ساعات خنکای روز یکی‌یکی باز می‌کنند. اغلب رستورانها، کافه‌ها، اغذیه‌فروشی‌ها و فروشگاه‌هایی که سروکارشان با خوراکی و مواد غذایی‌ست، همزمان با افطار آغاز به کار می‌کنند. پارک‌ها و محافل عمومی غلغله شده و قرارها و دیدارها به ساعات شب موکول میشود. نقل امروز و دیروز نیست، سال‌هاست که ماه رمضان تنها بازه زمانی‌ست که شب‌هایش از روزها، باکیفیت‌تر و شلوغ‌تر است. در سالهای اخیر، روالِ زندگی در ماه رمضان بدین‌صورت است که اغلب مشاغل اداری، به‌دلیل رفاه حال روزه‌داران، ساعت کاری کوتاه‌تری دارند. به‌همین ترتیب خیلی از مشاغل دیگر هم به تبعیت از ساعت حضور افراد شاغل، زمان کاری خود را با آنها منطبق می‌کنند. در یک‌ماهِ رمضان، از افطار تا سحر شب نیست.
ماه رمضان فرصتی بی مانند برای نشاط شهری است شاید این جمله را باید کمی بیشتر تحلیل کنیم تا محتوی کلام را برسانیم . صبحها به غیر از کار اداری اگر بخواهید دوری در شهر بزنید رخوت بر اراده شما حاکم میشود . اغلب مغازه ها فروشگاه ها و اماکن تفریحی تعطیل است .
کرکره های پایین کافه ها رستورانها و گالری های هنری گویا هشدار است برای اینکه یادتان باشد شهر و شهروندان در ماه میهمانی خدا هستند . اما اینگونه نیست که شهر خسته مردم بی حال باشند ، ماه میهمانی خدا ماه نشاط است ماه عبادت و پویایی کافی است مدیران شهری کمی خلاقیت داشته باشند و برای تکاپوی شهر برنامه ریزی کنند چرا که حیات شبانه شهر مطالبه منطقی مردم است و آنها مایل به دریافت خدمات شهری در این زمان از شب هستند.
در ایّام ماه رمضان، فعالیت‌های شب‌هنگام می‌تواند فرهنگی ، معنوی، عبادی، دینی و نیایشی باشد. به‌همین منظور می‌توان درِ برخی از مساجد را شب باز گذاشت و به منظور ارائه و اجرای برنامه های فرهنگی مذهبی آنجا برنامه ریزی کرد. یا می‌توان فضاهایی را برای «شب‌های قدر» طراحی کرد که کاربری شبانه‌اش ثمربخش است همچون میدان امامزاده عبدالله همدان و تالار قرآن ، فضای شبانه تغییر اجتناب‌ناپذیر شهر است و به چگونگیِ استفاده و مدیریت آن بازمی‌گردد. درکنار این برنامه ها حتی می‌توان از حیات شبانه استفاده صنعتی، تجاری، رفاهی، فرهنگی و... کرد. می‌توان حیات شبانه را در کاربری‌های مختلف طراحی کرد.
چرا نباید با توجه به آغاز ماه رمضان زمان بهره بردن از خدمات شهری را از روز به شب تغییر دهیم مگر نه این است که میخواهیم هم چرخ اقتصاد شهر بچرخد هم جوانان را برای بهره بردن از برنامه های فرهنگی آماده تر کنیم .
حیات شبانه چرا و چگونه به‌وجود آمد؟
یک استاد دانشگاه، در این زمینه به ایسنا میگوید : از آن‌جایی‌که شهر نمی‌تواند در طول روز پاسخ‌گوی تمام انتظارات و مطالبات مردم باشد و جمعیت متکثر و متنوع و دارای سلایق، اشتغال و فعالیت‌های مختلف نمی‌توانند به‌طور کامل در روز تأمین شوند و خواسته‌هایشان مجاب شود، بخشی از امور خود را به شب که آرامش بیشتری بر فضا حاکم است، موکول می‌کنند.
به‌صورت طبیعی، برخی مراکز درمانی و بهداشتی، خدماتی، رفاهی و... شبها فعال‌اند، بنابراین برای اینکه از فعالیت آنها خوب استفاده شود، می‌بایست حیات شبانه را پذیرفت.
یعقوب موسوی گفت: «اینکه بگوییم شهر باید از ساعت دوازده شب تعطیل بشود تا صبح، فرمولی غلط، ناقص و نابه‌کاراست. شبها فعالیت بیمارستان‌ها برقرار است و افراد در سطحِ شهر جابه‌جا می‌شوند. حتی بعضی از افراد دوست دارند از فضای شب استفاده‌های معنوی، فرهنگی و تفریحی کنند. به‌همین دلیل، نهادهای مسئول در جای‌جای دنیا، بخش‌هایی از شهر را تا پاسی از شب به برخی فعالیت‌ها تخصیص داده‌اند».
این پژوهشگر عنوان کرد : در طی سالیان دراز، در دنیا، شهرها گسترش یافته‌اند و به‌تبع، انتظارات و توقعات توده‌های شهرنشین نیز افزایش پیدا کرده و با این امکاناتی که شهرها به لحاظ زیرساخت فراهم کرده‌اند، حیات شبانه، مطالبه اجتناب‌ناپذیر و منطقی مردم است که می‌خواهند از آن استفاده کنند. اما درهمدان در سالهای اخیر که موضوع حیات شبانه در حوزه مدیریت شهری، در سازمان‌هایی نظیر شهرداری مطرح شد دست همدان برای ارائه برنامه در این زمینه خالی بوده و هست .
همچنان با محدود بودن برنامه های شهری خبری از گردشگری شبانه در همدان نبوده و نیست این درحالی است که بخشی از مناطق تهران و برخی شهرهای دیگر در کشور برای این امر مشخص شده‌است.
حیات شبانه چه اثری بر روحیه عمومی مردم می‌گذارد؟
زیست در شب به چیزی لطمه نمی‌زند، بلکه تجدید قوایی‌ست مثبت. در روان‌شناسیِ شهر سلایق، علایق، گرایش‌ها و طبع‌های روحی و روانی متنوع‌اند. برخی دوست دارند و ترجیح می‌دهند شبها زندگی کنند، نمی‌توان آنها را نادیده گرفت، کما اینکه تعدادشان محدود باشد. جوانانی هستند که به هر علّت، شب‌بیدار و روزخواب‌اند.
زنان و مردانی وجود دارند که شب زندگی‌شان است و روز زمانِ استراحت‌شان. شاید بعضی فکر کنند که استراحت در شب و کار کردن در روز، درست‌ترین سبک زندگی باشد، موسوی در این‌باره گفت: «این یک توصیه و تکلیفی استحبابی‌ست و اجرا و اجباری در کار نیست. یعنی افراد می‌توانند شبها تا صبح بیدار بمانند، به انجام کارهای شخصی بپردازند، کتاب بخوانند، قدم بزنند، پیاده‌روی، ورزش و تفریح کنند، و این به علاقه افراد برمی‌گردد. یک شهرِ شهروندمدار، شهری‌ست که آدم‌ها در آن دارای حقوقی هستند، و حق زندگی در فضایی را دارند که آن را مطالبه می‌کنند. از این رو، متولیان شهری اگر می‌خواهند به حقوق آنها پاسخ بدهند، باید بپذیرند که بخشی از مردم، زیست شبانه دارند و نمی‌توان این حق شهروندی را از آنان سلب کرد. زمانی‌که زیست شبانه این بخش به رسمیت شناخته شود، می‌بایست فضا و امکاناتی را برای آنها تدارک دید. ممکن است یا خیابان‌هایی را تخصیص دهیم یا اینکه مراکز و نقاطی را برای این امر تعریف کنیم. حتی لازم نیست تمام شهر به امکانات زیست شبانه مجهز شوند؛ حداقل این ایده برای شهری با شرایطی مثل همدان نشدنی و ناخواناست. اما اگر حیات شبانه، حداقل در برخی مناطق به رسمیت شناخته‌شود، بخشی از فعالیت‌های روزانه به شب منتقل میشود.
در بعضی از شهرهای جهان، شهرهای زیرزمینی تعریف کرده‌اند؛ بدین‌صورت که مثلاً در شهری مثل توکیو، بخشی از اماکن را زیرِ زمین ساخته‌اند، چراکه فضای زیادی ندارند».
موسوی در این زمینه درگفتگو با ایسنا به راه‌اندازی فضای آموزشی شبانه در شهر اشاره کرد و گفت: «به‌غیر از مراکز بهداری، درمانی، آتش‌نشانی و... می‌بایست مراکز بیشتری را برای فعالیت در شب اختصاص داد. می‌توان مراکز فرهنگی، ورزشی و آموزشی بیشتری را برای فعالیت در شب دایر کرد. دسته‌ای از افراد وجود دارند که شبها گیرایی بیشتری برای درس خواندن دارند یا اینکه در طول روز مجال و فرصت حضور در فضای آموزشی را ندارند و می‌بایست زمینه برای تعالی این افراد با تشکیل مراکز شبانه فراهم شود و این مستلزم تصمیم‌گیری‌های بزرگ است».
برای بیشتر شدنِ فعالیت‌های فرهنگی و هنری در شبها، می‌توان ساعت فعالیت سالن‌های تئاتر، کنسرت و سینما را افزایش داد و اماکنی را برای کارهای هنری مثل نقّالی، روخوانی، مرثیه‌خوانی، نمایش، روخوانی و نقد کتاب و... چیزهایی که با سنّت عمومی ما هم‌ساز است، تعبیه کرد. شهرداری می‌بایست زورخانه‌ها یا نقّال‌خانه‌های سنّتی را احیاء کرده و چراغ آنها را روشن بگذارد. کافه‌تریاهایی که شب شعر و موسیقی سالم در آنها برگزار میشود، به بهداشت روانیِ ساکنین شهر کمک می‌کنند و به نیازهای روحیِ آنها پاسخ می‌دهند. همه‌جای دنیا چنین چیزهایی هست، حال می‌توان ساعت آن را کوتاه و بلند کرد
کدام مناطق در پایتخت تاریخ و تمدن ایران ظرفیت برای برقراری زیست شبانه را دارند؟
بعضی از مناطق همدان برای اجرای این طرح، مناسب است همچون «محدوده پیاده راه های اکباتان ، بوعلی و میدان مرکزی شهر ، بلوار ارم ، میدان قائم ، پارک مردم ، پارک پرواز ، میدان باباطاهر، میدان آرامگاه بوعلی سینا این مناطق به‌دلیل در دسترس بودن برای همه شهروندان و طبقات، ظرفیت مطلوب تری را برای اجرای این طرح دارند. میدان امامزاده عبدالله همدان هم فضاهای فرهنگی و مذهبی مطلوبی دارد. بلوار ارم همدان با تعریف زیست شبانه از جمله کانکسهای فروش اغذیه ، طبیعت ، هتل های دارای امکانات برای جلسات ، شهربازی ، تالار همایشهای قرآنی برای برگزاری جلسات جمع خوانی قرآن و ترغیب جوانان برای حضور در فضاهای فرهنگی و برگزاری نمایشگاه های موقت که ساعات بازدید از آنها فقط و فقط شبها امکانپذیر است این منطقه دارای امکاناتی خاص است برای آنکه حیات شهر در زمینه‌های مختلف شبانه، پویا باشد.
بلوار ارم/عكس: باشگاه خبرنگاران جوان
|
