پروژه سایت موزه میدان امام(ره) جزو پروژههای شهر همدان است که زمان طولانی برای ساخت آن صرف شده و براساس وعده شهردار وقت قرار بود تا پایان ماه دوم از تابستان ۱۴۰۰ ساخت این موزه به اتمام برسد بر اساس اطلاعات خبری موجود میزان اعتبارات درنظر گرفته شده برای این پروژه را شهردار همدان اوایل سالجاری چیزی حدود 7میلیارد تومان اعلام کرد که با درنظر گرفتن تعدیلهای احتمالی به 10میلیارد تومان میرسد. در این پروژه 3 دستگاه میراثفرهنگی، شهرداری و راهوشهرسازی دخیل هستند.
داستان دنبالهدار ساخت سایتموزه در میدان مرکزی شهر همدان از آنجا آغاز شد که هفتم آذرماه سال 1396 در جریان گودبرداریهای محوطه جهت ساخت پیادهراه میدان مرکزی شهر، 2تابوت شکسته سفالی متعلق به دوران اشکانی و تعدادی تکههای سفالی متعلق به دورههای مختلف تاریخی از زمان مادها تا دوران اسلامی کشف شد؛ آثاری که بهعنوان نمونهای از مهمترین نشانههای تاریخ و تمدن این سرزمین(پایتخت تاریخ و تمدن ایرانزمین) موردتوجه رسانهها، متولیان حوزه میراثفرهنگی و فعالان اجتماعی قرارگرفت.
ضرورت تغییر طرح میدان امام(ره) و ایجاد سایتموزه
در آذرماه بود که نماینده وقت مردم همدان در مجلس شورای اسلامی در بازدیدی که از میدان امام(ره) داشت در جمع خبرنگاران بر ضرورت تغییر طرح میدان و ایجاد سایتموزه در این مکان تأکید کرد و گفت: اگر کارشناسان تخصصی به این نتیجه برسند که کاوش باید حفظ و به موزه تبدیل شود، شهرداری باید طرح پیادهراه میدان امام(ره) را با تغییر و مدنظر قرار دادن این موزه، هم پروژه را هرچه سریعتر به ثمر برساند و هم آثار کشف شده حفظ شود.
امیر خجسته، در آن بازه زمانی با بیان اینکه نباید به دلیل انجام پروژه عمرانی، میراثتاریخی شهر موردتهدید قرار گیرد، بیان کرد: کشف هر میراثی در همدان یک فرصت بزرگ گردشگری است که میتواند با بیتدبیری به چالشی اجتماعی تبدیل شود.
در همین حین مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان همدان نیز در محل کشف آثار، از ظرفیتسنجی برای راهاندازی سایتموزه در میدان امام(ره) گفت و افزود: ملتی که حرمت گذشتگان را حفظ نکند نمیتواند چشمانداز روشنی برای آیندگان ترسیم کند جالبتر اینکه در همان زمان عدهای نیز در قالب فعالان مدنی با صدور بیانیهای خواستار توجه ویژه به کاوشهای صورت گرفته شده و بیان کردند میتوان آثار و فضای کاوش شده را در قالب یک سایتموزه حفظ و با قرار دادن یک پوشش شیشهای در اطراف آن، این اثر مکشوفه در معرض بازدید عموم قرار گیرد تا هم شهروندان همدانی به داشتههای خود ببالند و هم به عنوان یک منطقه گردشگری برایش برنامهریزی شود.
وعده پایان 2018 بود
بر این اساس 12آذرماه محمدناصر نیکبخت، استاندار وقت همدان با توجه به حساسیت موضوع با تعدادی از مدیران مرتبط از پروژه میدان امام(ره) بازدید و با تأکید بر تداوم روند کاوشها به موضوع میزبانی همدان از رویدادهای گردشگری در سال 2018 اشاره کرد و گفت: باید تا اجلاس 2018 این اثر و دیگر جاذبههای گردشگری شهر ساماندهی شده باشد تا بخشهای بیشتری از داشتههای همدان را معرفی کنیم.
وی بیان کرد: اگر قرار بر ساخت موزه است برای ساخت آن کمک میکنیم، زیرا استان همدان باید مقصد گردشگری شود. درنهایت روند این اتفاقات منجر به آن شد که جلسه تصمیمگیری برای ایجاد سایتموزه و یا اجرای آبنما در میدان امام(ره) در روز 13 آذرماه سال 1396 در صحن شورای شهر همدان و با حضور مسئولان میراثفرهنگی و شهرداری همدان کلید بخورد و بالأخره پس از برگزاری جلسات متعدد در نخستین روزهای دیماه، کاوشگران در ادامه کاوشهای خود به آثار جدید دیگری برخوردند و بهیکباره با کشف دومین تدفین از کاوشهای باستانشناسی میدان امام(ره) همدان، لزوم ایجاد سایتموزه دوچندان شد و درنهایت تصمیم به ایجاد سایت موزه در میدان امام(ره) همدان گرفته شد چنانکه عباس صوفی، شهردار همدان در همان روزها با بیان اینکه عملیات اجرایی سایتموزه همدان بزودی آغاز میشود، گفت: اتمام عملیات احداث این سایتموزه تا پایان سال 1396 امکانپذیر است.
اما در کمال ناباوری در 6 سال گذشته این پروژه به نتیجه نرسید و در این سالها این پروژه حتی جزو پروژههای بازآفرینی شهری که برای آنها از محل اعتبارات ملی در نظر نیز بود، اما علیرغم تزریق یک میلیارد تومان از این محل همچنان شاهد پیشرفت قابلتوجهی در آن نبودیم.
3 هزار سال تاریخ تداوم زندگی در مرکز شهر
صاحب محمدیانمنصور، استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه بوعلیسینا استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه بوعلیسینا در زمینه اهمیت ایجاد این موزه در میدان مرکزی همدان گفت: شاید در کمتر نقطهای در جهان، 3 هزار سال تاریخ تداوم زندگی، در یک محوطه ۳۰۰ مترمربعی در لایههای متناوب شناسایی شده باشد، اما چنین چیزی در مرکزیترین نقطه شهر همدان شناسایی و کاوش شده است. بررسی آثار کشف شده در کاوش سایت موزه اهمیت این مسأله را تا حدودی روشن میکند.
سفالهایی که از دوره ماد در این سایت توسط گروه باستانشناسی سازمان میراثفرهنگی به سرپرستی شعبانی کشف شده، نشان از وجود آثاری از دوره ماد در لایههای زیرین شهر همدان است. پایه ستونهای سنگی کشف شده دوره هخامنشی نشان از وجود معماری دوره هخامنشی روی تدفینهای دوره ماد دارد. تدفین جنین چند ماهه در دوره اشکانی نشان از قدر منزلتی است که نیاکان ما برای جایگاه انسان قائل بودهاند.
معماری و اشیای کشف شده متعلق به دورههای میانه اسلامی توسط تیم کاوش و در روی لایههای ماد، هخامنشی و اشکانی، نشان از وجود زندگی در دورههای میانه اسلامی روی تمدنهای پیشین است. پیهای معماری متعلق به دوره قاجار بر روی لایههای پیشین، سنگ آسیاب، چرخ روغنگیری و موارد دیگر همچنان نشان از تداوم زندگی در لایههای قاجاری دارد و معماری و آثار دوره پهلوی در پیرامون میدان نیز نشان میدهد که زندگی در آخرین لایههای این شهر و در همان مکان همچنان تداوم داشته است.
در طراحی موزه نیز سعی شده است علاوه بر تدارک شرایط لازم برای ارائه آثار تاریخی، مکانی برای شکلگیری رخدادهای دوره معاصر نیز وجود داشته باشد و انواع مراسم اجتماعی، مذهبی و هنری امکان وقوع داشته باشد و در یک کلام تداوم تاریخی زندگی در این مکان در دوره معاصر نیز خیلی پررنگ امتداد پیدا کند.
از طرفی این سایتموزه یک ظرفیت گردشگری جدید ایجاد میکند و موجب تقویت پیادهراه بوعلی- اکباتان میشود و نقطه اتصال 2 موزه بوعلیسینا و موزه هگمتانه خواهد شد، اما تفاوت این سایت موزه با 2 موزه دیگر این است که مخاطب آن عامه مردم شهرند که بدون اینکه بخواهند به موزه بروند موزه در سر راه آنان قرار میگیرد.
یک استوانه ترکین برگرفته از معماری دوره اسلامی
اما مبانی نظری طراحی سایتموزه میدان مرکزی همدان را میتوان بهطور خلاصه چنین گفت: فرم استفاده شده در طرح عبارت است از یک استوانه ترکین که منبعث از معماری مقابر دوره اسلامی است و در امتداد معماری آرامگاه بوعلی و آرامگاه باباطاهر است. آرامگاه بوعلی متعلق به یک دانشمند بزرگ جهانی است و آرامگاه باباطاهر متعلق به یک شاعر و عارف بزرگ از مفاخر عرفان ایرانی است و سایت موزه میدان مرکزی شهر نیز آرامگاه نیاکان چند هزار ساله ماست و علاوه بر آن تجلی لایههای تمدنی شهر همدان است.
از نظر فضایی سعی شده است که این استوانه ترکین در درون استوانه دیگری قرار گیرد و فضایی آمفیتئاتر گونه برای انجام تعاملات انسانی شکل گیرد، همچنین در این طرح سعی شده است تا به منظور احترام به جدارهها و هویت مکانی میدان، سایتموزه در پایینترین ارتفاع ممکن قرار گیرد و با استفاده از فرم رواق از تابش آفتاب مستقیم به آثار جلوگیری شود و مخاطب نیز به دور از تابش آفتاب بتواند از آثار بازدید کند.
تحلیل در زمینه طرح این موزه در همدانپیام همچنان ادامه خواهد داشت. با ما در شمارههای آتی همراه باشید.
|