|
بنابر اعلام سازمان هواشناسی در زمستان امسال شاهد چند بارش سنگین خواهیم بود و به گفته متخصصان این بارش‌ها می‌توانند نشانه تمام شدن خشکسالی و ورود ایران به دوره ترسالی باشند.
مدت زیادی بود که هرسال زمستانی که از راه می‌رسید، کم‌رمق‌تر از سال پیش بود و برفی که روزگاری تا کمر می‌بارید، داشت به خاطرات سال‌های دور می‌پیوست و کم‌کم زمستان حتی زور سرمای سابق را هم نداشت؛ اما پیش بینی‌های هواشناسی امسال خبر از اتفاقات دیگری دارند.
چند روز پیش سحر تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی کشور اعلام کرد که در زمستان امسال چند بارش سنگین برف را شاهد خواهیم بود و این وضع در کل کشور پیشبینی می‌شود.
از طرفی دیگر برخی متخصصان هم ورود به دوره خشکسالی را دلیل کم شدن بارش‌ها در زمستان‌های سال‌های گذشته می‌دانند و معتقدند که این بارش‌ها می‌تواند آغازی برای ورود به دوره ترسالی باشد.
زمستان پربرف در انتظار ایران
می‌گویند در علم هواشناسی هرگز قطعیت صد درصدی وجود ندارد و خطا همواره حتی با پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها جزو ثابت پیش‌بینی‌های هواشناسی است.
مدیرکل پیشبینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با خبرآنلاین با تأکید بر این موضوع، می‌گوید: پیش‌بینی‌های هواشناسی صد درصد صادق نیستند؛ زیرا اگر اینطور بود هیچ خسارت ناشی از این سیل، طوفان و ... در اروپا و آمریکا دیده نمی‌شد. اما موضوع حائز اهمیت میزان خطاست که در فصول مختلف سال متفاوت است. بهطور مثال در ایران بیش‌ترین میزان خطا در پیش بینی‌های هوا شناسی متعلق به تابستان و بهار است.
به گفته صادق ضیاییان، علاوهبر فصل، خطا به ابعاد پدیده هم بستگی دارد و پدیده‌هایی که از نظر بعد زمانی و مکانی کوچک هستند میزان خطای بیشتری نسبت به پدیده‌های فراگیر دارند. از طرفی دیگر خطای پدیده‌های مختلف هم با یکدیگر متفاوت است مثلا دما پیش‌بینی‌پذیری خوبی دارد درحالی که پیشبینی بارش تگرگ سخت‌تر است.
معمولا پیش‌بینی‌های هواشناسی با فاصله‌های مختلفی انجام می‌شود که یکی از این فواصل، پیشبینی فصلی است. بهطور مثال در پایان تابستان پیشبینی شده بود که امسال پاییز بارندگی زیر میانگین است اما بارندگی زمستان بالای میانگین خواهد بود؛ اما وقتی از 3 ماه گذشته پیشبینی انجام می‌شود، نمی‌توان گفت که احتمال وقوع آن صد درصدی است. ضیاییان معتقد است اعتبار این پیشبینی فصلی را در بهترین حالت و با پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها در حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد است.
اما هرچقدر فاصله زمانی کم می‌شود پیشبینی دقیق‌تر می‌شود به‌طوری‌که متخصصان می‌گویند پیشبینی می‌شود که میانگین میزان بارندگی زمستان امسال بیشتر از سال‌های گذشته است و با توجه به سرمای هوا این بارش عمدتا برف خواهد بود.
بهلول علیجانی، استاد علم اقلیم‌شناسی در اینباره می‌گوید: درحال‌حاضر که درحال نزدیک شدن به زمستان هستیم، با ۷۰ درصد اطمینان پیشبینی می‌کنیم که زمستان بارش زیاد و بهصورت برف خواهد بود و بارش اگر بهصورت برف باشد سودش از باران بیشتر است، زیرا روی زمین می‌ماند و آرام‌آرام ذوب می‌شود و برخلاف بارش سنگین باران، سیلاب ایجاد نخواهد کرد.
زمستان امسال پایانی بر یک خشکسالی ۲۵ ساله؟
خشکسالی به‌دلیل گردش عمومی اتمسفر ایجاد می‌شود و هر بارشی که ما در سطح زمین داریم مربوط به بادهایی است که در ارتفاعات ۵ هزار متری می‌وزند که به آنها گردش عمومی اتمسفر گفته می‌شود. وزش این بادها به گرمای کلی کره زمین وابسته است و زمانی که کره زمین گرم می‌شود این بادها به عقب و به سمت قطب رانده می‌شوند و سرزمین‌هایی مانند ایران از این بادها محروم و خشکسالی ایجاد می‌شود. این بادها که از دریای مدیترانه می‌آیند حامل رطوبت‌اند و عمده بارندگی‌های ما رطوبت‌شان را از دریای مدیترانه دارند.
کم‌آبی و پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی از اصلی‌ترین پیامدهای این دوره خشکسالی است و بارش‌های زیاد جرقه امیدی برای حل این معضل در دل مردم است. متخصصان در اینباره معتقدند که امسال اگر بارش زیادی داشته باشیم و به زمین نفوذ کند به‌قطع اثرگذار خواهد بود و چنان‌چه این بارش بهصورت برف باشد این امیدواری بیشتر خواهد بود.
علیجانی در اینباره می‌گوید: ما تقریبا از سال ۱۳۷۴ وارد خشکسالی شدیم و تا پایان سال ۹۷ این خشکسالی واقعا شدید بود اما از فروردین ۹۸ بارندگی‌ها بالا رفت.
اما کم شدن بارش‌ها و گرم‌تر شدن زمستان‌ها تنها به جز گردش عمومی اتمسفر و خشکسالی مربوط نیست. گرمایش اتمسفر و کره زمین دلیل عمده‌تری است که تمام نقاط دنیا را دربرمی‌گیرد. متخصصان می‌گویند که در ۱۵۰ سال گذشته دمای زمین چیزی در حدود 1/1 درجه گرم‌تر شده و این باعث شده که بادهای باران‌آور از عرض‌های کشور ما خارج و به سمت شمال بروند و نام این اتفاق تغییر اقلیم است.
به گفته استاد اقلیم‌شناسی، تغییر اقلیم ضمن اینکه باعث خشکسالی در منطقه خاورمیانه و کشور ما شده، بی‌نظمی‌هایی را هم ایجاد کرده است؛ یعنی گاهی شاهد بارش‌های شدید و ناگهانی هستیم که سیلاب ایجاد می‌کند درصورتی‌که بقیه روزهای سال خشک خشک است و به همین دلیل ممکن است یک سال پرباران باشد و سال‌های دیگر خشک. اما اگر پربارانی‌ها ادامه پیدا کند در آن زمان می‌توان امیدوار بود که از دوره خشکسالی عبور کرده و وارد ترسالی شده‌ایم.
مردم به پیش‌بینی‌های هواشناسی بی‌اعتمادند؟
با وجود اینکه هنوز زمستان از راه نرسیده، پیش‌بینی‌های هواشناسی خبر از بارش‌های سنگین می‌دهند، هستند مردمی که به این پیش‌بینی‌ها بی‌اعتمادند. نمونه بارز آن گیرکردن صدها خودرو زیر برف سنگین جاده رشت بود، درحالی‌که از چند روز پیش سازمان هواشناسی نسبت به بارش برفی سنگین هشدار داده بود.
اما مدیرکل پیشبینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی بی‌اعتمادی را دلیل توجه نکردن مردم به هشدارهای هواشناسی نمی‌داند. وی معتقد است: درحال‌حاضر که در شرایط کرونا هستیم و با اینکه بهطور مرتب اعلام می‌شود که نباید سفر رفت، مردم همچنان سفر می‌روند؛ بنابراین بحث اعتماد به پیش‌بینی‌های هواشناسی نیست و مسأله فرهنگ اجتماعی است که چقدر ریسک‌پذیری دارد و مدیریت ریسک چطور انجام می‌شود.
ضیاییان ادامه می‌دهد: ما بهطور مثال می‌گوییم که احتمالا پدیده‌ای مانند بارش سنگین درحال وقوع است و افراد بنا به فعالیتی که قصد دارند انجام بدهند باید تصمیم بگیرند ریسک را قبول کنند یا نه؛ بهطور مثال فردی ممکن است بخواهد رخت روی بند پهن کند و اگر باران ببارد ریسک زیادی انجام نداده اما بعضی فعالیت‌ها در این شرایط ممکن است جان افراد را به خطر بیندازد یا هزینه سنگینی داشته باشد بهطور مثال سفر برود و در راه گیر کند.
اگرچه ممکن است پیشبینی صد درصد وقوع نیابد چون بحث احتمالات و مدیریت ریسک است.
|
