■ لباس همدان، قابلیت ثبت شدن ندارد
در استان همدان چهار محور فرهنگی متفاوت وجود دارد در صورتی که میتوان گفت شیوههای پوشش زنان و مردان اغلب مشابه میباشد اما لباس همدان در هیچ فهرستی به نام همدان ثبت نشده است . سالهاست خبری از پوشش های محلی در همدان نیست و این مهم وقتی مسجل میشود که با مردم بومی شهر رودررو میشوید و یا در میهمانی ها و گرد هم جمع شدن های همدانی ها حضور پیدا میکنید .
نمایشگاه مد و لباس در شهر بی لباس
این در حالی است که در سالهای اخیر برگزاری نمایشگاه مد و لباس در همدان از برنامه های حوزه ارشاد و فرهنگ اسلامی در همدان قرار گرفته است .امسال نیز نمایشگاه مد و لباس همدان در قالب مانتو و پوشاک بانوان در مجتمع فرهنگی سینمایی شهید آوینی، توسط موسسه هری آرا مد پارسین برپا شده و تا ٨ شهریور ماه پذیرای بازدید علاقمندان است.
لباس همدان شاخصه مشخصی ندارد
اما به واقع چرا هیچ ردپایی از لباس محلی در همدان نیست . فریبا نعمتی کارشناس مردم شناسی اداره میراث فرهنگی همدان در پاسخ به این سوال میگوید : همدان لباس سنتی ثبت شده در فهرست آثار ملی ندارد . در زمینه پیشینه لباس همدانی ها می گوید : لباس همدان ریشه در فرهنگ و تاریخ قاجار دارد و ویژگی خاصی که مخصوص این دیار باشد در لباس همدان نیست . وی میگوید : لباس قدیم همدان به نام همدان قابلیت ثبت شدن ندارد چرا که این لباس هیچ شاخصه مشخصی را دارا نیست .
برخلاف اینکه همدان از یک فرهنگ غنی و همچنین تنوع فرهنگی است اما واقعیت این است که تنوع فرهنگی که برای ایران یک مزیت به حساب میآید و یکی از ابعاد فرهنگی و قومیت ما هم بحث لباسهای محلی است که در نوع خود بسیار متنوع و متکثر است.
در پایتخت تاریخ و تمدن جای لباس محلی خالی
اما رد پای پوشش لباسهای سنتی و محلی که در اکثر شهرها دیده میشود و باعث هویت بخشی به تاریخ محلی هر منطقه است در همدان مشهود نیست . تنوع رنگ و تطبیق این رنگها و طرحها با طبیعت و عناصر طبیعت استانها ارتباط مستقیمی دارد اما در همدان این طرح ها و رنگ ها با اغلب شهرهای ایران مشابه است
یکی از مواردی که میتواند فرهنگ هر قومی را به خوبی نشان بدهد طرز لباس پوشیدن و نوع پوشاک آن منطقه است. خوشبختانه در کشور ما هم تنوع پوشاک به وضوح دیده میشود و هم خیلی از روستاها را میتوان پیدا کرد که مردمش لباس های محلی زیبایشان را به تن میکنند.
پوشاک و لباس محلی استان همدان شامل تن پوش، سرپوش و پای افزار یا همان کفش میشود. نکته جالب این است که تن پوش های سنتی خانم ها و آقایان همدانی خیلی به هم شبیه هستند و تنها در مواردی میشود اختلافشان را مشاهده کرد.
تاریخ از لباس همدان میگوید
از نمونه تن پوش زنان استان همدان که تا دهه های قبل مورد استفاده بوده است می توان به ، پیراهنی آستین دار و جلو بسته که تا پایین کمر به تن میکردند اشاره کرد . یقه این پیراهن بیشتر اوقات گرد بود و در جلوی سینه سه دکمه داشت. اسم این پیراهن « کونیک» یا « کراس» بوده است. خانم های جوان یا پولدارها روی این کراس، جلیقه یا کلنجه هایی از جنس ساتن یا مخمل می پوشیدند که حاشیههای آن با نوارهای رنگی و سکه تزیین میشد.
از موارد دیگر نیز تومبان یا « پاتول» است که خانم ها زیر دامنهای چین دار کوتاهی که به آن شوال قری یا قرقره تومبان گفته می شده، می پوشیدند. جنس تومبان قری از متقال یا گودری بوده و بیشتر به رنگهای سفید یا آبی بوده است.
آرخالق را نیز در فصل های سرد سال، خانم ها یک نوع کت مردانه که معمولا جنسش پشمی یا مخملی بوده، می پوشیدند. به این کتها آرخالق میگفتن که هنوز هم توی بعضی از روستایی های همدان از آن استفاده میکنند.
دوش لوق نیز یک نوع پیش بند از جنس متقال است که در زمان کار در مزرعه یا فعالیتهای دامداری استفاده میشده تا لباس کشاورز یا دامدار کثیف نشود.
در زمینه پاپوش هم در کتابهای تاریخ فولکلور آمده است ، بوتون، یک نوع کفش زنانه است که کاملا از جنس چرم است و به آم جرباشماق، نلک و پاله هم میگویند و زنان همدانی از آن استفاده میکردند . ساغری یک نوع دیگه از کفش ها بوده که رویه ای بافته شده از ریسمان و کفی چرمی داشته است. ارسی یک نوع کفش پاشنه دار بوده که شکل رسمیتری داشته و بیشتر هم آنرا در مراسم و مناسبتها پا میکردند.گالش در فصل زمستان یا در زمان کار استفاده میشده است.
یاری به اقتصاد ملی مناطق با لباس محلی
خیلی از طراحان لباسهای ایرانی ابتکار به خرج دادند و لباسهای زنانه را براساس عناصر فرهنگی و قومیتی ایرانیان طراحی کردهاند؛ یعنی به ترکیب فرهنگی لباسها توجه خاصی داشته و دارند اما به وضوح دیده میشود در همدان خبری از این ابتکار نبوده و نیست
این درحالی است که اکثر لباسهای سنتی زنان در روستاها تولید میشوند، ترویج چنین لباسهایی میتواند به اقتصاد ملی مناطق کمک کند از طرفی هم نباید فراموش کرد که تولید لباس طبق تنوع فرهنگی در استانهای مختلف باعث رشد صنعت گردشگری ایران خواهد شد.
صدور مجوز حضور کارمندان با لباس محلی در ادارات
شرایط و موارد مطرح شده در زمینه لباس سنتی همدان به گونه ای است که معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری نیز پیش از این با تاکید بر اینکه در لباسها و پوشش مردم به ویژه جوانان باید نشانهای از فرهنگ ملی و هویت ایرانی وجود داشته باشد، عنوان کرده بود ، پوشش لباسهای سنتی و اقوام مختلف توسط جوانان باعث نشاط و پویایی جامعه خواهد شد اما این مهم تا امروز در کمترین استان و شهرهایی رقم خورده است
معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری با تاکید بر اینکه در لباسها و پوشش مردم به ویژه جوانان باید نشانهای از فرهنگ ملی و هویت ایرانی وجود داشته باشد، گفت: پوشش لباسهای سنتی و اقوام مختلف توسط جوانان باعث نشاط و پویایی جامعه خواهد شد.
وی در ادامه سخنان خود از همکاری معاونت زنان با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر دستگاهها برای ترویج و تولید لباسهای سنتی- فرهنگی خبر داد و افزود: تولیدکنندگان و طراحانی که لباسهای سنتی و محلی تولید کردهاند را در نمایشگاههای مختلف عرضه و معرفی میکنند و ما هم سعی کردیم که از تولید و برگزاری چنین نمایشگاههایی حمایت کنیم.
معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری تاکید کرد: با همکاری بخش خصوصی و فعالان عرصه مد و لباس میتوان از مجموعههایی که لباسهای ملی طبق فرهنگ و قومیتهای مختلف در ایران معرفی و در حال جمعآوری اطلاعات در این باره هستند حمایت کرد. ما با استفاده از چنین رویکردی میتوانیم از برنامههایی که در سطح استانها برای معرفی لباسهای سنتی، فرهنگی و قومیتی توسط این مجموعهها برگزار میشود در ترویج فرهنگ مد و لباس در کشور تاثیرگذار باشیم. اما از آنجا که برای ثبت لباس محلی همدان تلاشی صورت نگرفته و برخی معتقدند لباس همدان قابلیت ثبت ندارد می توان گفت ؛ رسانهها میتوانند دولت و مردم را در پوشش لباسهای سنتی و محلی یاری دهند، این اقدام کاری فرهنگی است و باید با روشهای مختلف فرهنگ سازی کرد که صد البته رسانهها میتوانند نقش بسیار مهمی در ترویج فرهنگ لباسها مربوطه داشته باشند حتی اگر به نقلی لباس همدان قابلیت ثبت شدن را نداشته باشد .
|