خانههایی که در آن زندگی میکنیم، جادههایی که هر روز از آنها عبور میکنیم، الکتریسیتهای که هر دقیقه شبانهروز از آن بهره میبریم تا اجرای پروژههای کلان صنعتی و پالایشگاهی و نیروگاهی، همه و همه محصول فعالیتهای دانشی مهندسان است و درحالی ایران در شاخص تربیت مهندس در دنیا رتبه سوم را دارد که با چالشهای زیادی در حوزههای صنعتی، اجتماعی و زیست فناوری مواجه است و محققان، تقویت دانش مهندسی را راهکار برونرفت از این مشکل میدانند.
مهندسی یعنی خلاقیت، زایش، ساختن و سازندگی. بهعبارت دیگر مهندسی یعنی بهکارگیری علوم با استفاده از قوانین طبیعت و فیزیکی بهمنظور ساخت و طراحی مواد، ساختارها، ماشینها، ابزار و سیستمها یا پردارزشها.
بههمین دلیل است که محققان این حوزه از مهندسان بهعنوان موتور محرک اقتصادها و توسعه پایدار یاد میکنند، بهگونهایکه بدون وجود مهندسان توانمند، هیچ پروژهای قابل اجرا نیست؛ نه میتوانیم قطار بسازیم، نه هواپیما، نه میتوانیم جادهسازی کنیم و نه حتی میتوانیم نفت را استخراج و پالایش کنیم.
هر قطعهای که از ذهن انسانها عبور میکند حاصل زحمات یک مهندس است
رئیس دانشکده صنایع غذایی بوعلی سینا با اشاره بهمناسبت ۵ اسفندماه و سالروز تولد خواجه نصیرالدین طوسی که روز مهندس نام گرفته است، گفت: در واقع رشتههای مهندسی بهکار بردن علمی است که فرد در طی تحصیل خود در دانشگاههای معتبر میآموزد و درنهایت از آن بهصورت خلاقانه طبق همان اصول علمی در حرفه مرتبط بهکار میگیرد.
مصطفی کرمی با اشاره به رشد روزافزون فارغالتحصیلان مهندسی، بیان کرد: از برق و ارتباطات گرفته تا انرژی هستهای بدون حضور مهندسان و تلاش آنها، زندگی در دنیای نوین امروزی میسر نیست و هر قطعهای که از ذهن انسانها عبور میکند حاصل زحمات یک مهندس است و نمیتوان مشکلات این قشر را نادیده گرفت به همین دلیل باید زمینه مناسبی برای فعالیت و اشتغال آنها فراهم شود.
وی با بیان اینکه در زمینه استفاده از توانمندیهای حوزه مهندسی، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه بسیاری از طرحها و پروژهها توسط مهندسان درحال بهرهبرداری است اما آنطور باید و شاید به آن توجه نمیشود. وضعیت ما در این زمینه اینطور نیست که بتوانیم ادعا کنیم که از ظرفیت حوزه مهندسی کشور بهره بردهایم، درحالیکه مهندسان بسیار توانمند داریم ولی نتوانستهایم از این توانمندی بهره ببریم.
کرمی در ادامه یادآور شد: حدود یک میلیون و 400 هزار نفر برای ادامه تحصیل و اشتغال به سایر کشورهای جهان مهاجرت میکنند. بسیاری از دانشجویان نیز در ایران تحصیل کرده و از سرمایههای کشور استفاده میکنند ولی ترجیح میدهند در کشورهای دیگر بهرهبرداری کنند. متأسفانه این مهاجرتها روزبهروز درحال افزایش است که نیازمند سیاستگذاریهای کلان در سطح کشور است.
این دانشیار دانشگاه با اشاره به کاهش رغبت دانشجویان به انتخاب رشتههای فنی و مهندسی، اظهار کرد: با توجه به اینکه اکنون رشتههای پزشکی و دندانپزشکی از جایگاه ویژهای برخوردار هستند و حداقل طی 2 دهه اخیر با اُفت چشمگیر گرایش به رشتههای مهندسی در سطح کشور مواجه بودهایم و دیگر اشتیاقی در بین دانشآموزان برای ادامه تحصیل در رشته ریاضیات نسبت به گذشته وجود ندارد و همین زنگ خطر را در کشور ما بهصدا درآورده است.
درنظر گرفتن برنامه جامع و کامل انگیزه دانشجویان را 2برابر میکند
کرمی معتقد است با درنظر گرفتن یک برنامه جامع و کامل برای این قشر میتوان انگیزه آنها را دوچندان کرد و بیشتر آنها را به سمتوسوی پیشرفت سوق داد اما متأسفانه با توجه به شرایط کنونی و کسادشدن بازارکار، بسیاری از مهندسان روبه شغلهای کاذب و متفرقه آوردهاند و یا بیکار هستند، به همین دلیل من برای رشتههای مهندسی تا چند سال آینده افقهای روشنتری در کشور نمیبینم.
تنها خواهشی که از مسئولان کشور دارم این است برای تقویت رشتههای مهندسی و کسانی که در این زمینه تخصص کافی دارند برنامههای ویژهای درنظر بگیرند؛ زیرا با وجود همین جوانان است که میتوان آینده کشور را تضمین کرد و در این صورت است که میتوانیم شاهد رشد اقتصادی در کشور باشیم.
یکی دیگر از اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی درگفتوگو با همدانپیام اظهارکرد: نبود تخصصگرایی و وارد شدن افراد غیرمتخصص به حوزههای مهندسی از دیگر چالشهای جدی این حوزه است که موجب بالا رفتن آمار بیکاری فارغالتحصیلان رشتههای فنیمهندسی شده که دلیل اصلی آن ممکن است پذیرش نامتعادل دانشجو توسط دانشگاههای سراسر کشور باشد.
محمدمهدی سروش حوزه پزشکی را تنها حوزهای دانست که نبود تخصصگرایی به آن راه نیافته است و خاطرنشان کرد: در حوزه پزشکی بدون ضابطه پذیرش دانشجو نداریم، وزارت بهداشت و درمان هم به انحصار کشیده شده و تنها تعداد محدودی را برای پذیرش انتخاب میکند اما در مقابل شاهدیم که برخی از دانشگاهها به پذیرش دانشجو در رشته مهندسی اقدام میکنند و نتیجه این اقدام، مدرک دادن به افرادی است که مهارت لازم را فرانمیگیرند.
وی در پایان افزود: در چند سال اخیر تعداد مهندسان محدود بود، اما اکنون این تعداد به بیش از 2 هزار نفر تغییر پیدا کرده است، به همین دلیل آمار بیکاری و غیرمرتبط بودن شغل با مدرک تحصیلی نیز بالا رفته است.