■ یک شب اقامت خواست گردشگر خارجی در سفر به ایران است
خانههای تاریخی بسیاری در همدان وجود دارد که چنانچه کاربری آن تغییر کند به منبع اشتغال و درآمد تبدیل میشود.
خانههای سنتی به عنوان هویت فرهنگی و تاریخی کشور اکنون یکی از انگیزههای قوی سفر گردشگران و جهانگردان خارجی به ایران شده است؛ آنان اقامت در این خانهها را به ماندن در هتلهای پنج ستاره ترجیح میدهند.
اما برخی از این خانهها یا از ثبت ملی خارج شدهاند و یا اینکه پس از مرمت کاربری قابل قبولی برای آن تعریف نشده است و گویی ما ایرانیها پول درآوردن از این بناهای سنتی را جدی نمیگیریم. برای تغییر کاربری این خانهها دو راه وجود دارد نخست آنکه دولت برای این کار اقدام کرده و آن را برای بازدید گردشگران آماده کند و دوم اینکه مالکان این خانهها خود برای تغییر کاربری این مکانهای تاریخی وارد عمل شوند.
این خانهها که معمولاً میراث سالهای گذشته از جمله دوره قاجاریه است میتواند به مرکز مناسبی برای اشتغال و درآمدزایی تبدیل شود.
یک کارشناس تاریخ و میراث فرهنگی با اشاره به اینکه شمار خانههای تاریخی بسیار زیاد است و دولت به تنهایی نمیتواند از این خانهها نگهداری و حفاظت کند گفت: برای رفع این مسأله باید مالکان و بخش خصوصی وارد میدان شوند و آن را مرمت و بازسازی کنند. وقتی میگوییم همدان پایتخت تاریخ و تمدن است باید گردشگر را با این انگیزه جذب و به خواستهاش پاسخ مثبت دهیم و گرنه فرصت مهمی را از دست دادهایم.
بهرام رضایی بیان کرد: این خانهها دارای ارزش تاریخی زیادی است و مالکان باید با نظارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به مرمت و حفظ آن اقدام کنند.خانههای تاریخی در نزد گردشگران خارجی از جایگاه ویژهای برخوردار است و آنان خیلی مایلند از نزدیک این خانهها را ببینند و حتی شبی نیز در آنجا اقامت کنند.
این کارشناس افزود: خانههای تاریخی و سنتی به عنوان هویت فرهنگی و تاریخی کشور اکنون یکی از انگیزههای قوی سفر گردشگران و جهانگردان خارجی به ایران شده است؛ آنان اقامت در این خانهها را به ماندن در هتلهای پنج ستاره ترجیح میدهند. رضایی گفت: در زمان حاضر بیش از یک میلیون بنا و محوطه باستانی و تاریخی در اقصی نقاط ایران وجود دارد در حالی که تا کنون فقط 40 هزار از این بناها شناسایی و نامشان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
به گفته کارشناسان ارزش برخی از این خانهها بسیار زیاد است، بنابراین چنین خانههایی باید به موزه و مکان فرهنگی تبدیل شده تا برای بازدید عموم آماده شود.
اکثر این خانههای تاریخی دارای دق الباب جداگانه مردانه و زنانه، آشپزخانههای سنتی با اجاق و مستور، آبانبار و یخچال طبیعی، حوضچههای زیبا، حیاطهای وسیع و فضاهای سبز و در واقع خانههایی برای تمام فصول سال هستند که گردشگران ایرانی و خارجی را که از این آثار تاریخی دیدن میکنند، به شگفتی وا میدارد.
مدیرکل اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان درباره وضعیت بناهای تاریخی همچون خانه نراقیها در گفت وگو با ایسنا در این زمینه گفته است: هر چند متأسفانه زمانی که برخی از بناهای تاریخی توسط برخی از مالکان آنها و با همکاری برخی از اشخاص از ثبت ملی خارج میشود، قدرت نظارتی میراث فرهنگی پایین میآید؛ با این وجود تا زمانیکه ما هستیم هیچگاه اجازه نمیدهیم چنین بناهای تاریخی که ثبت ملی شده یا به عنوان آثار واجد ارزش شناخته شدهاند مورد ساختوساز قرار گیرند.
ریحان سروشمقدم افزود: با توجه به اینکه مالکیت و ثبت بناهای تاریخی شرایط جدیدتری پیدا کرده است و رضایت مالکان بناهای تاریخی برای ثبت آن بناها الزامی است قدری کارها سختتر شده است، بنابراین ما نیز باید سیاستهای تشویقی برای ترغیب مردم برای ثبت خانهها و بناهای خود داشته باشیم.
وی کشور ترکیه را نمونهای در این اتفاق دانست و گفت: سیاستهای تشویقی در این کشور آنقدر زیاد است که مردم آن کشور حتی به زور تلاش میکنند تا خانههای خود را با معیارها تطابق داده و آنها را در فهرست آثار خود ملی کنند، اما متأسفانه این اتفاق در ایران برعکس است و مردم ما اعتراض میکنند که چرا خانه آنها ثبت شده است!
سروشمقدم بروز این نوع اتفاقات را یک نوع مردمگریزی دانست و ادامه داد: امیدوارم در برنامه ششم توسعه راهکاری برای این معضل هم در نظر گرفته شود و اشتیاق مردم به سمت ثبت بناهای خود برود نه خروج از قبت و تخریب آنها.
واجد ارزش بودن بنا یک نوع اصل است
وی بیان کرد: با معضلات کنونی ثبت هر بنای تاریخی به معنای افت قیمت و افت ارزش آن بناست، در حالی که از نظر معنوی و مادی باید این نوع نگاه را فرهنگسازی کرد و بپذیریم و یاد بگیریم که واجد ارزش بودن بناهای تاریخی یک نوع اصل است و در نگاه مردم زمانی که آنها یک بنای تاریخی را میبینند ارزش افزوده آن بنا بالا برود تا خود مردم نیز اشتیاق داشته باشند.
سروشمقدم نبود چنین نگاهی را یک حلقه مفقوده دانست و تأکید کرد: باید همگی روی آن کار کنند و به یک نتیجه برسند.
به هر ترتیب ، این خانهها چنانچه مورد رسیدگی، بازسازی و مرمت قرار نگیرند در گذرزمان و بر اثر حوادث طبیعی و غیر طبیعی از بین خواهد رفت، بنابراین لازم است این خانهها بیش از گذشته مورد توجه قراربگیرد.شناسایی، حفظ و نگهداری این خانهها یک ضرورت محسوب میشود، زیرا این مکان میتواند به جذب گردشگر بیشتر و در نتیجه رونق اقتصادی و درآمد و همچنین اشتغال منجر شود.
خرید خانههای سنتی، تاریخی و یا اعطای وام به مالکان آنان از سادهترین راهها برای حفظ و نگهداری این خانههاست.
این خانههای تاریخی بخشی از هویت تاریخی گذشتگان ماست که ارزش معماری ایرانی و اسلامی دارند و حفظ و نگهداری آنها یک وظیفه است.
استان همدان دارای هزار و 800 اثر تاریخی و باستانی است که حدود هزار اثر آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیدهاند، اما تعداد خانههای مشابه خانه «نراقیها» در همدان بسیار کم است، که متأسفانه در سایه توسعه شهری به جای تبدیل شدن به یک فرصت درآمدزایی بیشتر خانههای تاریخی استان در دست نابودی هستند.