دور تازه مذاکرات رسمی ایران و گروه 1+5 امروز در حالی در ژنو برگزار می شود که به گفته ناظران، دیدارهای دوجانبه وزیر امور خارجه ایران با برخی از طرفهای غربی در نزدیک کردن مواضع و سرعت بخشیدن به روند گفتوگوها نقش مهمی داشته است.
دور دوم گفتوگوهای هستهای میان ایران و گروه 1+5 (شامل: آمریکا، چین، روسیه، انگلیس، فرانسه و آلمان) در مهلت 7 ماهه تمدید شده، روز یکشنبه 28 دیماه (18 ژانویه) در ژنوي سوئیس آغاز شد. این دور از گفتوگوها با حضور معاونان وزارت امور خارجه کشورهای مذاکرهکننده برگزار میشود.
پیش از برگزاری این دور از گفتوگوها، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان از چهارشنبه گذشته 24 دیماه به صورت جداگانه با «جانکری»، «فرانک والتر اشتاین مایر» و «لوران فابیوس» وزیران امور خارجه آمریکا، آلمان و فرانسه و نیز «فدریکا موگرینی»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار و گفتوگو کرد؛ ظریف همچنین با «فیلیپ هاموند»، همتای انگلیسیاش به صورت تلفنی گفتوگو کرد؛ دیدارهایی که به گفته بسیاری از تحلیلگران نقش مهمی در سرعت بخشیدن به روند مذاکرات رسمی ایران و 1+5 داشته است.
سوم آذرماه امسال در سالگرد توافق اولیه هستهای ایران و گروه 1+5 موسوم به «برنامه اقدام مشترک»، این توافق به مدت 7 ماه دیگر (تا دهم تیرماه 94- يكم ژوییه 2015) تمدید شد. در این فرصت 7 ماهه پیشبینی شده است که در چهار ماه نخست، 2 طرف به توافق سیاسی دست یابند و در 3 ماه بعدی، جزئیات و ضمایم توافق را روی کاغذ به ثبت برسانند.
دور نخست گفتوگوها در مهلت هفت ماهه، 26 آذرماه امسال (17 دسامبر 2014) در سطح معاونان وزیران امور خارجه در ژنو برگزار شد. به رغم اراده جمهوری اسلامی ایران و سیاست اعلانی اعضای 1+5 در زمینه حل اختلافات هستهای و نیز پیشرفتهای نمایان در روند مذاکرات، هنوز برخی از اختلافات مهم پابرجاست؛ مسألهای که موجب شد مذاکرهها برای بار دوم نیز تمدید شود تا شاید شکلگیری توافق سیاسی در 4 ماهه نخست، مسیر را برای رسیدن به توافق جامع هموار کند.
بر اساس گزارشهای مختلف موضوعهایی همچون شمار سانتریفیوژها، حجم اورانیومهای غنی شده، جدول زمانبندی لغو تحریمها و مدت زمان توافق نهایی، از جمله اختلافهای 2 طرف است.
با وجود این اختلافها، حسن نیت و رویکردهای همکاری جویانه و اعتمادساز ایران در زمینه فعالیتهای صلحآمیز هستهای مدتهاست که بر همگان آشکار شده است. به دنبال تداوم این همکاریها بود که سهشنبه گذشته «خبرگزاری رویترز» در گزارشی نوشت: آژانس بینالمللی انرژی اتمی در تازهترین گزارش خود اعلام کرده است تهران همچنان به مفاد توافق موقت ژنو در پاییز سال گذشته پایبند مانده است.
مهلت 7 ماهه تعیین شده اگرچه فرصت مناسبی برای چانهزنی عمیق بین 2 طرف تا رسیدن به توافقی پایدار و فراگیر باشد اما در عین حال میتواند چالشزا هم باشد.
این روزها «باراک اوباما»، رئیسجمهور آمریکا زیر فشار کنگره این کشور برای اعمال تحریمهای جدید علیه ایران است. هرچند او به تازگی تأکید کرد که در صورت تصویب مصوبهای در این ارتباط در کنگره، آن را وتو خواهد کرد.
روزنامه «نیویورک تایمز» در تشریح کنفرانسی که پنجشنبه با حضور سناتورهای دموکرات برگزار شد، نوشت: اوباما در این جلسه تأکید کرد که در صورت تصویب طرح تحریمهای جدید علیه ایران ـ که از سوی «رابرت منندز» و «مارک کِرک» جمهوریخواه مطرح شده بودـ آن را وتو خواهد کرد.
اوباما همچنین روز جمعه در جریان دیدار با «دیوید کامرون»، نخست وزیر انگلیس در کاخ سفید نیز بار دیگر از کنگره این کشور خواست از وضع کردن تحریمهای تازه خودداری کند در غیر این صورت از حق وتو استفاده خواهد کرد.
بسیاری از ناظران بر این مسأله توافق دارند که اعمال تحریمهای جدید نه تنها فرایند گفتوگوها را تسریع نمیکند، بلکه به منزله تیر خلاص بر پیکر گفتوگوهای 14 ماهه بین ایران و 1+5 است.
افزایش دیدارهای دیپلماتیک در روزهای اخیر نبض گفتوگوها را تندتر از پیش کرده است. بر این اساس این امید وجود دارد که 2 طرف بتوانند از طریق این دیدارها بر اختلافهای خود غلبه کنند و زمینه توافق پایدار و فراگیر را فراهم کنند و نشان دهند دیپلماسی بهترین راه برای حل مشکلات و اختلافهاست.