معاونت فرهنگی قوه‌قضاییه در بررسی میدانی و گفت وگوهای متعدد با قضات محاکم و کارشناسان حقوقی، برخی از مهمترین علل مراجعات قضایی مردم را در قالب بسته حقوقی جمع‌آوری و به اطلاع می‌رساند. نادانسته‌های حقوقی و قضایی جامعه امروز که ریشه بسیاری از مشکلات قضایی است، لازم است به طور گسترده برای تمام اقشار اطلاع‌رسانی شده و مورد توجه عمومی قرار گیرد. نکته و پیام هشداردهنده ارائه شده تلاشی برای ساماندهی رفتار حقوقی مردم با هدف کاهش پرونده‌های قضایی و گرفتاری‌های جامعه است.
پرهیز از انجام معاملات با دست‌نوشته یا قولنامه عادی
لازم است همگان بدانند برای انجام معاملات و تنظیم سند آن، اسناد و دست‌نوشته‌های عادی بسیار متزلزل و قابل‌انکار و تردید می باشند؛ بنابراین خطاپذیری در مرحله اثبات اصالت آن بالا است. با توجه به اینکه موارد بسیاری از اینگونه نوشته‌ها، جعل می‌شود، اثبات اصالت نوشته عادی توسط کارشناسان بسیار مشکل است از این رو ممکن است حقوق افراد ضایع شود. لازم است افراد از آن اجتناب کنند و جایی که دسترسی به دفاتر اسناد رسمی نباشد، در تنظیم سند عادی حتماً دونفر شاهد بگیرند.
اثبات نکردن اصالت سند عادی، در حکم جعل است
وقتی دست‌نوشته یا سند عادی به دادگاه ارائه شود، دادگاه آن را به کارشناس ارجاع می‌دهد تا اصالت آن بررسی شود اگر احراز اصالت دست نوشته صورت نگیرد، سند جعلی محسوب می‌شود و در صورت شکایت فرد ذینفع، پرونده جزایی دیگری با عنوان "جعل" و "استفاده از سند مجعول" قابل ذی نفس خواهد بود که مجازات هرکدام از آنها حداقل شش ماه حبس می‌باشد. با این ملاحظات نه تنها حقوق مالی موجود به واسطه دست نوشته تأمین نمی‌شود بلکه جنبه کیفری دیگری نیز متوجه فرد ارائه کننده می‌گردد. تنظیم رسمی سند می‌تواند از این مشکلات جلوگیری کند. یکی از موارد شایع، بذل و بخشش مهریه با دست نوشته عادی بین زن و شوهر است که معمولاً نتایج فوق را درپی دارد.
ضرورت استعلام وضعیت ثبتی ملک پیش از انجام معامله
افراد زمانیکه می‌خواهند ملک یا زمینی را معامله و قولنامه کنند، لازم است در مورد ملک و مستغلات از اداره ثبت اسناد استعلام کرده و پس از آن اقدام به امضاء قولنامه و تبادل وجه معامله کنند. در موارد بسیاری اتفاق می‌افتد که ملک به علل قانونی در توقیف و یا رهن بوده و گاهی نیز فرد فروشنده اجازه معامله ندارد؛ بنابراین بی‌توجهی به این مسأله مشکلات حقوقی و قضایی زیادی برای فرد ایجاد می‌کند. معامله پس از استعلام و تخصیص کد رهگیری با چنین مشکلاتی روبرو نخواهد بود.
دانستنی‌های مهریه
مهریه بالای 110 سکه با معرفی و توقیف اموال، نظیر ملک، دارایی، حساب بانکی، حقوق دریافتی ماهانه و .. قابل وصول است. همچنین مهریه پس از فوت زن، توسط ورثه‌اش قابل وصول است و پس از فوت شوهر، توسط زن از اموال باقی مانده شوهر قابل دریافت است. به یاد داشته باشیم بذل و بخشش مهریه با دست‌نوشته عادی به راحتی قابل اثبات نیست، این کار لازم است در دفاتر اسناد رسمی انجام شود.
معامله صوری به قصد فرار از دین، جرم و قابل پیگیری است
گاهی اوقات افراد برای اینکه بدهی مالی خود را نپردازند، اموال را به نام فرد دیگری انتقال می‌دهند. این معامله از نظر قانون صوری تلقی می‌شود، با توجه به اینکه در بسیاری از موارد اموال به نام اعضای درجه یک خانواده وی انتقال می‌یابد و یا تاریخ معامله نزدیک به زمان وقوع دعوا در دادگاه و مقدم بر نقطه نزاع بوده و یا مبلغ معامله مبادله نشده باشد، در این‌صورت، دادگاه آن معامله را باطل می‌کند و در صورت شکایت ذی نفع، فرد به دلیل فرار از دین به چهار ماه تا دوسال حبس محکوم می شود.
اموال مستثنی از دین
برخی از اموال محکومان مالی در هنگام اجرای حکم، از شمول توقیف برای پرداخت بدهی مالی به شرح زیر مستثنی شده است:
- مسکن موردنیاز بدهکار و افراد تحت تکفل وی بارعایت شئون عرفی و به شرط سکونت در آن.
- وسیله نقلیه شخصی موردنیاز متناسب با شأن بدهکار.
- اثاثیه موردنیاز زندگی برای رفع حوایج ضروری بدهکار و خانواده و افراد تحت تکفل وی.
- وسایل و ابزار کار از جمله برای کسبه وتجار سرمایه و محل کسب، و برای کشاورزان ادوات زراعی.
