خشونت سفید یا خشونت اینترنتی، شامل مصادیق آزار و اذیت، کلاهبرداری، تهدید و ... است که در فضای مجازی و به خصوص علیه زنان اتفاق می‌افتد.
اگر در گذشته، تعقیب، متلك گفتن و فحاشی در كوچه و خیابان بود كه زنان را آزار مي‌داد، با ظهور تكنولوژی‌های روز، انواع آزار و مزاحمت اینترنتی، ارسال عكس‌ها و پیغام‌هایی كه مصداق آزار جنسی هستند و سوءاستفاده و انتقام‌گیری مجازی هم به آنها اضافه شده است. موضوعی كه منحصر به ایران نیست و هشدار سازمان ملل را هم در پی داشته؛ سازمان ملل اعلام كرده اینترنت به فضای تازه‌‌ای برای خشونت علیه زنان تبدیل شده و در شرایطی كه میزان خشونت علیه آنها به طرز نگران کننده‌ای بالاست، خشونت در فضای مجازی هم رواج پیدا کرده و زنان در توییتر، اینستاگرام، فیس‌بوك و ... به مسائل مختلفي تهديد می‌شوند.
نگاه كوچكی به خبرها نشان می‌دهد كم نیستند مواردی شامل باج‌خواهی و تهدید به بی‌آبرویی با انتشار عكس و اطلاعات شخصی، ردیابی و آزار مداوم، متلك‌گویی، و اجبار به برقراری رابطه، كلاهبرداری و بسیاری از مصادیق دیگری كه همه آنها تحت عنوان «خشونت آنلاین»، «خشونت اینترنتی» یا «خشونت سفید» شناخته می‌شوند.
جالب اینجاست كه حتی با اینكه تكنولوژی تا حدودی فاصله‌های طبقاتی و جنسیتی را كم كرده، اما باز هم مانند سایر خشونت‌ها، بیشترین قربانیان خشونت اینترنتی را زنان تشكیل می‌دهند كه گاهی زندگی خانوادگی و اجتماعی آنها را شدیداً با چالش مواجه می‌كند. شاید مهمترین نمونه‌های این اتفاق را بتوان پسر جنجالی تلگرام دانست که انتشار عکس‌هایش با تعدادی از دختران در شبکه‌های اجتماعی خبرساز شد و برای این دختران مشكلاتی را به وجود آورد یا ماجرای مینو خالقی كه انتشار عكس‌های شخصی منتسب به او، سبب شد حتی پس از رأی آوردن در انتخابات مجلس، از راه یافتن به ساختمان بهارستان و فعالیت سیاسی بازبماند و ... هنرپیشه‌هایی كه به دلایل مختلف آماج حمله‌های تند كلامی و جملات زننده قرار می‌گیرند، مانند آنچه اخیراً اعتراض نفیسه روشن را به همراه داشته است.
این خشونت‌ها همیشه هم برای كسب منفعت خاصی نیستند، بلكه گاهی از روی ناآگاهی انجام می‌شوند و در مواردی ریشه در دور كردن زنان از فضاهای عمومی دارند. این فضای عمومی كه حالا جايش را از خیابان به اینترنت داده، قلمرویی است كه در بعضی فرهنگ‌ها تسلط مردانه‌ای بر آن حاكم است و عده‌ای تلاش می‌كنند همچنان این سیطره قدرت حفظ شود؛ به عنوان مثال، انواع شوخی‌های زننده در قالب طنز درباره زنان یا استیكرهایی كه از روی عكس زنان ساخته می‌شد و عده‌ای را مجبور كرد به خاطر ترس از تبدیل عكسشان به استیكرهای خنده‌دار یا مستهجن، در پروفایلشان هر عكسی قرار دهند به جز آنچه بیانگر هویت خودشان است.
موضوعی كه یک جامعه‌شناس، درباره آن می‌گوید: این شبکه‌ها یکی از دستاوردهای عصر اطلاعات و ارتباطات بوده و ارمغان آنها برای جوامع، ترکیبی از فرصت‌ها و تهدیدهاست. با افزایش اطلاعات و ارتباطات اجتماعی، امید افراد بالا رفته و زمینه مشارکت، آموزش و زمینه‌های ارتباطاتی را فراهم کرده، اما از سوی دیگر خشم را نیز ایجاد کرده و سبب شده در این فضای سایبری، کنشگران انواع خشونت‌های زبانی، جنسی، عاطفی، روانی و... را نسبت به یکدیگر ایجاد کنند و در این بین زنان به عنوان قشر آسیب‌پذیر‌تر جامعه در کانون این خشونت‌های آنلاین قرار گرفته‌اند.
به گزارش خبرآنلاین، مهناز امیرپور، خشونت سفید یا آنلاین را یک نوع ناهنجاری اجتماعی نوپدید توصیف می‌کند و می‌افزاید: آسیب‌های خشونت‌های آنلاین کمتر از دیگر انواع خشونت‌های فیزیکی نیست.
این جامعه‌شناس همچنین اشاره می‌كند: به دلیل ماهیت فضای مجازی که امکان انتشار سریع و فراگیر مطالب، عکس‌ها و فیلم‌ها را به افراد می‌دهد، قربانی در موقعیتی قرار می‌گیرد که برای پیشگیری از آبروریزی احتمالی مجبور می‌شود به ارتباطی تن بدهد که تمایلی به آن ندارد. این خشونت چنان تأثیر عمیقی بر سلامت روانی افراد بر جای می‌گذارد که به هیچ وجه نمی‌توان از کنار آن بی‌تفاوت گذشت و تصور کرد اتفاق خاصی روی نداده است.
عده‌ای درباره این خشونت‌ها معتقدند به دلیل اینكه زنان، بخش زیادی از اعضای این شبكه‌ها هستند، این خطرها بیشتر آنها را تهدید می‌كند و برای كاهش این آسیب‌ها، استفاده كمتر از شبكه‌های ارتباطی تلگرام، اینستاگرام و ... را پیشنهاد می‌دهند. اما یک دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا در این زمینه بیان می‌کند: این حضور زياد زنان در فضاي مجازي جای تعجب ندارد. از آنجا که زنان فرصت کمتری برای حضور اجتماعی و فرهنگی دارند، مدام زیر ذره‌بین‌های کنترل‌گر هستند و زمینه برای فعالیت آنها به اندازه مردان فراهم نیست بنابراين بیشترین استفاده‌کنندگان از فضاهای مجازی می‌شوند.
سید یعقوب موسوی با اشاره به اینكه شبکه‌های اجتماعی می‌توانند مانند یک دانشگاه عمومی مجازی عمل کرده و کلاس درس توده‌های مردم شوند، درباره آسیب‌هایی كه به همراه دارند، می‌گوید: این مسائل به دلیل ناآشنایی با استفاده صحیح از چنین فضاهایی است. یعنی ما وسیله‌ای را داریم ولی فرهنگ استفاده از آن را نداریم. ضمن اینکه سرخوردگی‌ها، شتاب‌زدگی‌ها، هیجان برای اعلام حضور و نبودن فضای فرهنگی، اجتماعی و حتی تفریحی لازم به این موارد دامن می‌زند.
اما در كنار كار فرهنگی، نقش حمایتگر قانون در این زمینه چیست و آیا پلیس فتا می‌تواند با استنادات قانونی كافی، با این مزاحمت‌ها برخورد جدی و قاطعانه داشته باشد؟
هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سیستم رایانه یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت، رأساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقام‌های رسمی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یاد شده به نحوی از انحای ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت به حبس از 91 روز تا 2 سال یا جزای نقدی از 5 تا 40 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
با اين همه، هر چند در كنار این مواد قانونی، موادی از قانون مجازات اسلامی هم هست كه می‌توان درباره انواع مزاحمت از آنها كمك گرفت؛ اما از آنجا كه بیشتر این جرایم علیه زنان صورت می‌گیرد، به نظر می‌رسد لازم است حمایت‌های قانونی بیشتری از آنها وجود داشته باشد؛ خلأیی كه درباره خشونت خانگی و حمايت از زنان آسيب‌ديده در خانه هم احساس می‌شود.
