طبق قانوني که در شهرداري وجود دارد اگر بناي قديمي که جزو بافت فرسوده محسوب ميشود، بهدليل قدمت زياد و فرسودگي، آسيبرسان تشخيص داده شود، شهرداري آن بنا را تخريب ميکند، درحاليکه همه ما تلاشمان اين است که اين قبيل بناها را که به هر حال به نحوي معرف يک اتفاق تاريخي هستند احيا و ترميم کنيم.
از اصلیترین ارکان حفظ هویت یک ملت، زنده نگهداشتن گذشته و بافت سازههای آن کشور است؛ از این رو ملتی میتواند تمدن و فرهنگ خود را به جهانیان معرفی کند که ابتدا خود در حفظ و بسط دادن آن کوشا باشد.
به عبارتی دیگر همواره از لایه های مطرح و مهم در میان مردم هر سرزمینی، مکان زیست و روح حاکم بر سبک زندگی گذشتگان در هر شهر و دیاری است.
به این جهت حفظ سبک قدیمی و سنتی حاکم بر هر شهر، میراثی گرانبها از گذشتگان محسوب شده و اولویت بسیاری از کشورهای مدرن است که با احیای آن سعی در حفظ غنای فرهنگی خود دارند.
به واقع یکی از اصلیترین جاذبههای توریستی در کشورهای مختلف اروپایی بناهای تاریخی و بافتهای احیا شده است. کمتر کشوری در قاره سبز را میتوان سراغ داشت که به این دست از بافتهای خود کمتوجهی کند و بهطور معمول با درک صحیح، این آثار تاریخی فرهنگی را به جاذبههای توریستی تبدیل میکنند.
امروزه پرطمطراقترین جاذبههای کشورهای اروپایی مکانهای تاریخی آنها است که در صورت حذف هر یک، جذابیتهای توریستی این کشورها از بین میرود؛ حفظ ساختمانها، موزهها و مکانهاي تاريخي نظیر کليساهاي قديمي يا دیگر مکانهاي تاريخي که به بخشي از پرطرفدارترين مکانهاي سياحتي دنيا تبدیل شدهاند همگی مورد حمایت مدیران این کشورها است که میتوان با استفاده از تجربه آنان به احیای بافتهای تاریخی در کشورمان بپردازیم.
نیم نگاهی به وضعیت بافتهای تاریخی یا موسوم به فرسوده در کشورهای اروپایی:
کشورهای ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، هلند و پرتغال را میتوان از جمله کشورهای اروپایی دانست که در راستای احیای بافتهای تاریخی گامهای ارزشمندی برداشتهاند.
هر یک از این کشورها در شهرهای مختلف خود با توجه به فرهنگ و پیشینه گوناگون، احیاسازیهای متفاوتی را رقم زدهاند؛ از موارد مهمی که در احیا بافتهای تاریخی مورد توجه است، تلفیق و ایجاد یک همجواری منطقی بین بافتهای قدیمی و جدید، بدون ایجاد کمترین مشکل است که همواره این مسأله در احیاسازی بافتهای تاریخی از پیچیدهترین موارد بوده است.
پرتغال، شهر لیسبون:
بهطور مثال شهر لیسبون، پایتخت کشور پرتغال و بزرگترین شهر این کشور که قدیمیترین شهر غرب اروپا نیز محسوب میشود و از دیدگاه کارشناسان قدمتی نزدیک به 3 هزار و 200 سال دارد بافتهای تاریخی بسیاری زیادی دارد که طبق قوانین و ضوابط، ظاهر آنان حفظ و مورد مرمت قرار میگیرد به نحوی که به روح آن بافت تاریخی ضربهای وارد نشود، در این شهر با شیوه بهکار گرفته برای حفظ بافتهای تاریخی نمای ساختمان حفظ خواهد شد.
اسپانیا، شهربارسلون (Barcelona)
در شهر بارسلون اسپانیا نیز که سیاست کلی مدیران آن شهر توسعه بافتهای مدرن است، بافت تاریخی با ایجاد یک کمربندی از بافت مدرن جدا شده اما بهعنوان بخشی از عقبه فرهنگی آن شهر مورد توجه قرار میگیرد.
در این سطح حفاظت از بافتهای تاریخی، هدف ایجاد ساختاری معقول برای ارتباط بین بافت تاریخی و بافت مدرن است که در بسیاری از این بافتها برای ارتباط بر محور تاریخی تأکید میشود.
اسپانیا، شهرتولِدو (Toledo)
حتی در برخی شهرهای تاریخی اسپانیا نظیر تولِدو قوانینی مبنی بر ساخت ساختمانهای نو با ظاهر و سبک بافتهای قدیمی وجود دارد تا بتوان به زنده نگهداشتن بافتهای تاریخی کمک کند.
هلند، شهر دِلفت (Delft)
از دیگر موارد قابل توجه، شهر دِلفت در کشور هلند را میتوان نام برد؛ این کشور نیز مانند دیگر کشورهای اروپایی اهميت ویژهای براي بافتهای تاریخی خود قائل است و در شهری نظیر شهر دلفت که يکي از شهرهاي تاريخي و دانشگاهی این کشور محسوب میشود مقررات سخت و بسیار پیچیده برای ساخت و ساز بافتهای قدیمی وجود دارد.
فرانسه، شهر استراسبورگ (Strasbourg)
شهر معروف و تاریخی استراسبورگ در فرانسه که از دیدگاه بسیاری از کارشناسان و حتی مردم عادی که به این شهر سفر کردهاند، بیشتر شبیه به موزهای میماند که از دیوارهای آن تاریخ، فرهنگ و هنر گذشتگان را میتوان دید و آموخت.
شهری که هماکنون بین 7 شهر مهم فرانسه است و در 2 دهه گذشته تلاشهای زیادی برای حفظ بافتهای تاریخی خود کرده است.
نکته قابل توجه در این مورد شهردار آن شهر است که در سال 1388 در سفری به تهران پیشنهادها و تجربیات خود برای حفظ بافتهای تاریخی را به شهرداری تهران ارائه کرد، هر چند که پس از گذشت 4 سال، تحول چشمگیری در این حوزه مشاهده نشده است و همچنان بافتهای تاریخی با وامهای بانکی به سرعت در حال تخریب هستند.
در مجموع برای تبیین موضوع بافتهای تاریخی، میتوان تعداد زیاد دیگری از شهرهای اروپایی و یا آسیایی که در حفظ بافتهای تاریخی خود روشهای گوناگونی را به کار گرفتهاند ذکر کرد که در چارچوب این گزارش نمیگنجد، اما مسأله مهم چرایی بیتوجهی به این موارد است.
چرا کشورهایی که در مدرن کردن جوامع خود پیشقراول دیگر کشورهای جهان بودهاند در حفظ بافتهای تاریخی خود به هیچ وجه تعللی نکردهاند و با قوانین سفت و سخت بيشترين ملاحظات را براي جلوگیری از تخریب مکانهاي تاريخي خود قائل بودهاند؟
در جامعه ایران مدیران حاکم بر این موضوع با روحیهای افراطگرایانه به تقلید از جوامع اروپایی دست زدهاند و چشم خود را بر بخش دیگر آن جوامع که حفظ بافتهای تاریخی است، بستهاند و با تخريب گسترده هویت ملی کشورمان، برجهاي سر به فلک کشیده و یا مجتمعهای تجاری را جایگزین آنها کردهاند.