در جهان امروز، توسعه منطقه‌ای دیگر تنها به معنای تمرکز بر صنایع سنگین یا گسترش زیرساخت‌های عمرانی نیست. بسیاری از کشورها و مناطق با تکیه بر ظرفیت‌های نرم، همچون دانش، خدمات و مزیت‌های طبیعی، مسیرهای نوینی برای توسعه پایدار ترسیم کرده‌اند. در این میان، گردشگری سلامت یکی از عرصه‌هایی است که با ترکیب 2 مزیت بزرگ سلامت و سفر توانسته سهم مهمی در اقتصاد کشورها داشته باشد. استان همدان با دارا بودن منابع طبیعی کم‌نظیر، زیرساخت‌های درمانی رو به رشد، نیروی انسانی متخصص و سابقه دیرینه در طب سنتی، می‌تواند به یکی از قطب‌های مهم گردشگری سلامت در غرب کشور و حتی منطقه غرب آسیا بدل شود.
نگاه سنتی به گردشگری در همدان، غالبا معطوف به آثار تاریخی، جاذبه‌های طبیعی و جشنواره‌های فرهنگی بوده است. اما نیاز است همدان از مرزهای این نگاه فراتر برود و با ترکیب امکانات درمانی با جذابیت‌های گردشگری، به مقصدی برای بیماران داخلی و خارجی تبدیل شود. این نوع نگاه نه‌تنها به ارتقاء صنعت گردشگری استان کمک می‌کند، بلکه ارزش‌افزوده بالایی برای بخش سلامت و درمان نیز ایجاد می‌نماید. بیمارگردشگر، به‌عنوان یک نوع خاص از گردشگر، مدت اقامت بیشتری دارد، هزینه بیشتری صرف می‌کند و سطح خدمات تخصصی بالاتری دریافت می‌کند؛ عواملی که همگی به تقویت اقتصاد محلی و منطقه‌ای کمک شایانی می‌کنند.
همدان در مقایسه با بسیاری از استان‌های کشور، دارای مزیت‌هایی است که می‌توانند آن را به یکی از مقاصد مهم گردشگری سلامت تبدیل کنند. نخست، موقعیت جغرافیایی مناسب این استان در قلب زاگرس و در همسایگی چند استان پرجمعیت مانند کرمانشاه، لرستان، مرکزی و زنجان، آن را به یک نقطه کانونی برای جذب بیمار از مناطق اطراف تبدیل کرده است. دوم، هزینه‌های پایین‌تر خدمات درمانی نسبت به کلان‌شهرهایی مانند تهران و تبریز، همدان را برای بیماران داخلی و خارجی مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌کند. سوم، وجود ظرفیت‌های بکر در طب سنتی، آب‌های معدنی، چشمه‌های درمانی و اقلیم مناسب، همدان را در دسته مقصدهای سلامت‌محور قرار می‌دهد.
در سال‌های اخیر، توسعه زیرساخت‌های درمانی در همدان، از جمله بیمارستان‌های تخصصی، مراکز تصویربرداری و درمان ناباروری، کلینیک‌های مجهز و حضور پزشکان متخصص، شرایط مناسبی را برای رشد گردشگری سلامت فراهم کرده است. اما برای عبور از مرحله آمادگی به مرحله بهره‌برداری واقعی، نیاز به یک نقشه‌راه دقیق، سرمایه‌گذاری هدفمند و همکاری منسجم بین نهادهای دولتی، بخش خصوصی و دانشگاهی است. ایجاد مراکز درمانی بین‌المللی، کلینیک‌های ویژه گردشگران سلامت، بسته‌های خدماتی سلامت‌محور، و همچنین راه‌اندازی تورهای سلامت می‌تواند گام‌های عملی در این مسیر باشد.
دانشگاه علوم پزشکی همدان و دیگر مراکز آموزش عالی استان می‌توانند به عنوان موتور علمی و پژوهشی این جریان عمل کنند. آموزش نیروی انسانی، تدوین استانداردهای خدمات درمانی، انجام پژوهش‌های بازاریابی سلامت و تربیت مدیران گردشگری سلامت، همگی در حیطه وظایف دانشگاه‌هاست. از سوی دیگر، بخش خصوصی نیز با ورود هدفمند و هوشمندانه، می‌تواند کلینیک‌های تخصصی سلامت، مراکز اقامتی استاندارد و شرکت‌های مدیریت سفر سلامت را ایجاد کند. همکاری مشترک بین این 2بخش، به تقویت زنجیره ارزش گردشگری سلامت و پایداری آن منجر خواهد شد.
در کنار ظرفیت‌های داخلی، همدان می‌تواند نقش‌آفرینی فراملی در حوزه دیپلماسی سلامت نیز ایفا کند. کشورهای همسایه همچون عراق، افغانستان و کشورهای آسیای میانه، بازارهای بالقوه‌ای برای خدمات سلامت در ایران هستند. همدان با توجه به قرابت فرهنگی، زبانی و جغرافیایی با این کشورها، می‌تواند مقصدی قابل‌اطمینان برای بیماران خارجی باشد. ایجاد دفترهای نمایندگی سلامت در این کشورها، استفاده از ظرفیت انجمن‌های پزشکی بین‌المللی و حضور در نمایشگاه‌های سلامت جهانی می‌تواند به برندینگ سلامت همدان کمک کند.
اکنون که دولت چهاردهم در پی احیای نقش استان‌ها در مسیر توسعه ملی است، ضروری است همدان با تکیه بر فرصت گردشگری سلامت، نقشی نو در نقشه توسعه منطقه‌ای برای خود تعریف کند. این مسیر، تنها از طریق برنامه‌ریزی راهبردی، همکاری بین‌بخشی، سرمایه‌گذاری هدفمند و نگاه فرابخشی به توسعه ممکن خواهد بود. اگر امروز برای شکل‌گیری این الگوی نوین اقدام کنیم، فردا می‌توانیم شاهد شهری باشیم که نه‌تنها با تکیه بر تاریخ و فرهنگ، بلکه با خدمات سلامت و کیفیت زندگی، به الگویی برای توسعه انسانی در غرب کشور تبدیل شده است.
