قدیمی‌ترین نقشه شهر همدان به سال 1297 مربوط می‌شود ؛ نقشه‌ای که مأخذ آن ارتش انگلیس بوده است.
پس از ثبت نخستین نقشه، دومین نقشه همدان سال 1332 ثبت می‌شود زمانی‌که رضاخان روی کار آمده است و تفکرات شبه مدرنیسم برای تبدیل شهر ایرانی- اسلامی به شهری مدرن شکل می‌گیرد.
پس از این اتفاق خیابان‌کشی بافت مرکزی شهر همدان را به 6 تکه جدا کرد که موجب شد خیابان‌کشی‌ها از انسجام بافت‌ها و ابنیه تاریخی پیشی بگیرند از آن پس اما باز هم شهر بزرگتر نشد.
حالا در سال 1398 که 100 سال از عمر نخستین ترسیم نقشه همدان می‌گذرد با یک نگاه اجمالی و یک مقایسه کلی درمیابید همدان همانگونه دست نخورده باقی مانده است و خبری از توسعه شهری نیست.
به غیر از چند شهرک که در حاشیه شهر شکل گرفته‌اند مسیر توسعه شهر همدان به‌گونه‌ای تأمل‌برانگیز بدون تغییر و تحول ناهموار مانده است. تنها اتفاق متفاوت این سال‌ها ترسیم خیابان 6 گانه از مرکز شهر تاریخی همدان و تکه‌تکه شدن بافت تاریخی است، بافتی که حالا نیازمند مدیریت است. بیراه نیست که اگر به بافت تاریخی همدان توجه لازم نشود روزگاری نه چندان دور از بافت غنی همدان تصویری مخدوش بیش نخواهد ماند.
شهرداری بافت از کجا آمد ؟
طبق قانون حمایت از بافت‌های تاریخی کلیه دستگاه‌های اجرایی مکلف به حفاظت از بافت‌های تاریخی هستند. ارائه خدمات مطلوب در محور بافت تاریخی شهر همدن قطع تعیین نیازمند امکانات و تجهیزات متناسب با این بافت است.
در این قانون وظایف و تکالیف کلیه دستگاه‌های اجرایی مشخص شده و همه مکلف حفاظت از بافت‌های تاریخی هستند. با تشکیل شهرداری بافت گویا قرار است مطالعات در بافت تاریخی با برنامه‌ریزی منسجم‌تری به انجام برسد و برای جذب سرمایه‌گذار در این منطقه برنامه‌های مدونی ارائه شد. با ایجاد شهرداری بافت حفظ حرمت و حیای تپه و بافت‌های تاریخی همدان مسیرهای مطلوب‌تری را سپری خواهد کرد.
در دهه‌های گذشته پس از آنکه شهرداری طرح‌های جامع و تفصیلی را ترسیم کرد بسیاری از تغییر و تحولات براساس این طرح‌ها که گاهی حتی تاریخ مصرف آنها تمام می‌شد و تصمیم‌گیری بر اساس آن ادامه می‌یافت رقم می‌خورد.
نمونه این اتفاق در همین یکی 2 سال گذشته اتفاق افتاد، زمانی‌که مدت زمان اجرا طرح تفصیلی از سال 1395 تمام شد اما همچنان تصمیمات ساخت‌وساز شهر بر اساس طرح تفصیلی گذشته گرفته می‌شود.
درحالی‌که طرح‌های راهبردی در کل دنیا در حال استفاده است و طرح‌های تفصیلی دیگر منسوخ شده است و تحولات دنیا اطراف، لحظه به لحظه در ماه رقم خوردن همدان همچنان درگیر و دار توسعه شهری با حرکت لاک‌پشتی در پس همین طرح‌های تاریخی گذشته دست به گریبان است و شاید همین نکات در کنار فرهنگ‌های قدیمی و مردمان شهر در همین حالت فشرده خود در بافت‌های مرکزی باقی مانده است و کمتر تغییراتی را به خود دیده است.
شناسایی بافت‌های تاریخی کشور از جمله کارهایی بود که در سال 85 تا 88 توسط سازمان میراث فرهنگی کشور انجام شد.
کارشناسان با استناد به نقشه‌های هوایی سال 1335 اقدام به شناسایی بافت تاریخی شهرها کردند.
به این ترتیب، براساس ماده 166 قانون برنامه چهارم توسعه کارشناسان اعلام کردند که شهردار بافت تاریخی طرحی برای نجات بافت تاریخی شهرهای کشور در یک واحد مدیریتی به دور از دیدگاه تک‌محوری به منظور هویت بخشی به این بافت‌ها ارائه و اجرا شود.
بر این اساس شهرداری بافت‌های تاریخی متفاوت از سایر شهرداران قرار شد بر اساس معیارهای مشخص بافت‌های تاریخی شهر را به صورت مستقل اداره کند.
و اکنون پس از سال‌ها که از برنامه سوم و چهارم توسعه می‌گذرد در برنامه ششم توسعه تشکل شهرداری بافت در دستور کار مدیران شهر قرار می‌گیرد و به این ترتیب خبر می‌رسد همدان هم صاحب شهرداری بافت تاریخی می‌شود.
بافت مرکزی همدان به زودی فعالیت رسمی خود را آغاز می‌کند
مدیر پیگیری منطقه جدید شهرداری همدان در یک نشست با کمیته گردشگری مرکز مطالعات و پژوهش‌های شورای اسلامی شهر همدان پنجشنبه گذشته توضیحاتی را ارائه داد.
حمیدرضا طبی مسرور مدیرپیگیری منطقه جدید شهرداری همدان از آغاز فعالیت این منطقه در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: با تأکیدات شورای اسلامی، شهردار همدان و با مشورت و همفکری صاحب نظران و دریافت مجوزهای قانونی از وزارت کشور فعالیت رسمی شهرداری بافت مرکزی همدان آغاز می‌شود. وی در این جلسه به بیان ابعاد مختلف موضوع و دستورالعمل‌های تشکیل شهرداری بافت مرکزی همدان پرداخت و گفت: لزوم توجه به مباحث اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و قابلیت‌های دسترسی، تأثیرات ضوابط میراث فرهنگی، ضوابط معماری و شهرسازی در محدوده مدنظر در ایجاد منطقه جدید بیش از پیش ضروری است و این موارد تأثیر مهمی بر فرایند اجرایی خواهد گذاشت که لازم است کارشناسان و صاحب نظران پیرامون آن اعلام نظر کنند.
طبی‌مسرور در ادامه ضمن تشریح محدوه‌های پیشنهادی منطقه و بیان مزایا و معایب هر 2 محدوده، گفت: بیان نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران در پیشبرد اهداف و چشم‌اندازهای موردنظر این طرح بسیار راهگشاست که از اساتید و افراد حاضر در جلسات برگزار شده درخواست دارم ایده‌ها، نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود را پیرامون موضوع مطرح کنند.
وی در ادامه بر تسریع فرایند تشکیل منطقه و افتتاح آن تأکید کرد و خواستار توجه اعضای حاضر در جلسه برگزار شده به برخی موضوعات این طرح شد و گفت: در اجرای این طرح، سند توسعه راهبردی باید مدنظر باشد و ساختار فرهنگ ایرانی و اسلامی به‌ویژه فرهنگ محلات همدان بایستی ملاک عمل قرار گیرد که در کنار این موارد از مشاور طرح جامع شهر همدان درخواست دارم در تعیین محدوده منطقه، نظر خود را اعلام کند.
حالا امید آن می‌رود که پس از تشکیل شهرداری بافت تاریخی شهر در مسیری متوازن با حفظ بافت تاریخی توسعه را پیش روی خود دریابد. در این زمینه همدان‌پیام در گزارشات آتی موارد متعددی را مطرح خواهد کرد.
