جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان امسال، در بیست و نهمین دوره برگزاری، با تحول بزرگ و کلیدی تفکیک جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان روبهرو شد . این امر پرسشهایی را پیش روی سینماگران و اهالی رسانه قرار داد. اما علیرضا شجاعنوری، دبیر جشنواره فیلمهای نوجوانان تأکید دارد تفکیک جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان تصمیمی نبوده که عجولانه گرفته شده باشد و باید پرسید چرا این تفکیک تاکنون انجام نشده بود؟
وی البته در این مصاحبه به صورت رسمی به چرایی این اتفاق پاسخ داده است، یکی دیگر از محورهای این گفت وگو تفاوت نیازهای کودکان و نوجوانان و تفاوتهای بین نسلی است.
تفکیک جشنواره فیلمهای کودکان از نوجوانان سؤالات بسیاری را در بین سینماگران و اهالی رسانه ایجاد کرد که پاسخ مشخصی هم تاکنون به آنها داده نشده است.
شمابه عنوان دبیر بیست و نهمین جشنواره بینالمللی فیلمهای نوجوانان درباره روند مشاورهها و جلساتی که به چنین تصمیمی منجر شد، توضیح دهید.
تفکیک جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان به دو بخش کودکان و نوجوانان امری بدیهی بود و باید پرسید که چرا این تفکیک تاکنون اتفاق نیفتاده بود. بخش رقابتی فیلمهای کودکان و نوجوانان ۲۰ سال پیش در دل جشنواره فیلم فجر برگزار میشد و در همان سالها و در نخستین اقدام جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان را از جشنواره فیلم فجر جدا کردیم و به طور مستقل به شهر اصفهان بردیم و من دبیری آن را برعهده گرفتم. آن تصمیم برای آن زمان یک ضرورت بود و شرایط اجتماعی هم به گونهای بود که میشد این دو گروه سنی را با همدیگر در یک جشنواره دید اما با گذر زمان و تغییرات اجتماعی و نسلی دیگر نمیشود این دو گروه سنی را با هم دید و برایشان یک جشنواره سینمایی برگزار کرد.
در سالهای اولیه برگزاری این جشنواره تفاوت بین نسلها ۲۰ تا ۲۵ سال بود و زمانی که ویدئو وارد خانهها شد این تفاوت نسلی به ۱۰ سال رسید ولی بدون اغراق در حال حاضر این فاصله بین یک تا دو سال تعریف میشود.
کودکی که کلاس سوم دبستان است به سختی حرفهای کودک کلاس دوم را میفهمد. با وجود چنین فاصله بین نسلی نمیتوان هم کودکان و هم نوجوانان را از یک زاویه نگاه کرد و باید بپذیریم که هریک از آنها نیازهای ویژه خود را دارند.
دنیای کودک سراسر فانتزی است و به اصطلاح سرشان بالای ابرهاست اما نوجوانی آغاز دورانی است که انسان میخواهد پاهای خود را زمین بگذارد و در عین حال سرش در ابرهاست و از دنیای فانتزی خود جدا نشده است.
دوران نوجوانی، دورانی است که غرور شکل میگیرد و فرد خودش را پیدا میکند و به راحتی نمیپذیرد که در جمع کودکان قرار بگیرد و ترجیح میدهد در جمع بزرگترها باشد. حال با چنین دیدگاهی چگونه میشود برای این دو گروه سنی یک جشنواره سینمایی برگزار کرد.
تفکیک جشنواره به دو بخش کودک و نوجوان در حالی مطرح میشود که این رویداد سینمایی به دلیل نداشتن خوراک مناسب تا پای تعطیلی رفت و خود شما نیز در نخستین نشست رسانهای عنوان کردید که اصل را بر صداقت میگذارید و اگر فیلم مناسب نداشته باشید جشنواره را تعطیل میکنید.
قبول ندارم که شرط لازم و کافی برگزار کردن جشنواره داشتن فیلم تولیدی برای کودک و نوجوان است. فرض کنید هیچ فیلمی در زمینه کودک و نوجوان تولید نشود آیا به دلیل نداشتن تولید و خوراک مناسب داخلی نباید جشنواره کودکان و نوجوانان داشته باشیم؟ آیا باید یک جریان فرهنگی را که ۲۹ سال ریشه دارد تعطیل و یا از چرخه سینما حذف کنیم؟ عنوان کردید که در نشست خبری گفتهام ترسی از تعطیلی جشنواره ندارم که متأسفانه از این صحبت من برداشت درست نشد. چون من گفتم ترسی ندارم آن بخش از جشنواره را که خوراک مناسب فرهنگی ندارد، برگزار نکنم. این سخن به این معنا نیست که اگر خوراک مناسب فراهم نبود جشنواره را تعطیل میکنیم. از همینرو باید قدم در راه بگذاریم و با هر بضاعتی که داریم پیش رویم بعد متوجه خواهیم شد که همراهانی از نیمه راه به ما اضافه خواهند شد.
بر فرض که آثار مناسب در بخش مسابقه ملی وجود نداشته باشد، آیا جشنواره فیلم نوجوان را منحصر به نمایش آثار در بخش بینالملل میکنید؟
فرض زمانی قابل تحلیل و بررسی است که واقعاً فیلم ایرانی در جشنواره ویژه نوجوانان وجود نداشته باشد، اما خوشبختانه فیلمهای خوب و با کیفیت در بخش مسابقه ملی موجود است.
طبق آمار چند فیلم ایرانی در بخش ملی و بینالمللی وجود دارد؟
دوازده فیلم ایرانی در بخش مسابقه ملی پذیرفته شده که همه فیلمهای خوب و با کیفیتی هستند و ۹ فیلم خارجی هم در بخش بینالملل حضور دارد، بنابراین همه امور طبق برنامه پیش میرود.
برخی منتقدان که به طرح تفکیک بخش کودکان از نوجوانان در جشنواره انتقاد دارند، معتقد هستند که بزرگترین سرمایه سیاستگذاران برپایی این رویداد سینمایی المپیاد فیلمسازی نوجوانان است و چون این ایده را برای این دوره داشتید سراغ تفکیک و اولویت دادن به بخش نوجوانان رفتهاید.
پیش از پاسخ به این سؤال، لازم میدانم درباره کارکرد المپیاد فیلمسازی نوجوانان توضیحاتی ارائه دهم.
هدف از برگزاری المپیاد فیلمسازی نوجوانان تعریف حرفه فیلسازی به عنوان یک هنر در دسترس و همچنین ارائه فرصت به نوجوانانی است که تازه آغاز راه هستند.
نوجوان پر از حرف، حس و فکر است و در این مسیر چیستی دغدغه ذهنی آنها مهم نیست، بلکه مهم فرصت دادن به آنها برای بیان حرفهایشان است و خوشبختانه این فرصت به نوجوانان سراسر ایران داده شده تا با ساخت فیلمهای سه دقیقهای حرف خود را بیان کنند. در حال حاضر مجموع فیلمهای انتخاب شده در این بخش بیش از ۸۰ فیلم است و جز یک یا دو استان که یک فیلم داشتند، بقیه استانها با ۳ فیلم در المپیاد فیلمسازی نوجوانان شرکت کردند.
با این اوصاف بخش عمدهای از کار جشنواره فیلمهای نوجوانان را المپیاد فیلمسازی به خود اختصاص داده است.
سعی کردیم بخش خوب و نتیجه بخشی را برگزار کنیم و از همین فرصت هم استفاده میکنم و از رسانهها درخواست دارم بخش عمدهای از توجه خود را بر المپیاد فیلمسازی نوجوانان معطوف کنند، زیرا نوجوانان برای نخستین بار است که با این المپیاد فیلمسازی وارد جامعه میشوند و میخواهند به عنوان یک شهروند صاحب فکر و ایده با اجتماع پیرامون خود مواجه شوند. توجه و تمرکز سیاستگذاران جشنواره هم بر آموزش مستقیم و یا غیر مستقیم نوجوانان بوده است.
در صورت موفقیت در المپیاد نوجوانان در این دوره، آیا این امکان وجود دارد که از دورههای بعد این بخش به شکل بینالمللی برگزار شود؟
بله قطعاً این امکان وجود دارد. مطمئن هستم اگر این بخش از جشنواره سه دوره برگزار شود دیگر به راحتی نمیتوان آن را کنار گذاشت.
هدف المپیاد فیلمسازی نوجوانها این نیست که همه ایرانیها فیلمساز شوند، بلکه هدف این است که ایرانیها با فیلم به عنوان یک مقوله آشنا و در دسترس برخورد کنند. من فکر میکنم اگر المپیاد فیلمسازی فراگیر شود دیگر شبکههای ماهوارهای و سریالهای درجه چند ترکیه طرفدار نخواهد داشت.