■ پادتن جهانی پاندمی از «تقویم جدید تعطیلات آخرهفته»
پاسکاری مقامات مسئول مهار کرونا روی «موج چهارم پاندمی» کماکان ادامه دارد؛ بهطوریکه یک طرف، مسافرتهای نوروزی را دلیل رشد ۳ تا ۵ برابری آمارهای ابتلا و مرگ عنوان میکند و طرف دیگر، مقصر را ویروس جهشیافته میداند.
در این میان، تغییر جهت دو آمار کرونایی در روزهای اخیر امکان شناسایی متهم اصلی «تغییر رنگ نقشه کرونا به قرمز» را فراهم کرد.
بررسیها نشان میدهد «سفرهای تهاجمی در نوروز» و «از کنترل خارج شدن شرایط مرتبط با فاصلهگذاری اجتماعی» سبب شتاب انتقال کرونا بین خانوارها و شهروندان شد. اکنون خطرناکتر از آنچه در عید ۱۴۰۰ اتفاق افتاد، میتواند در تعطیلات مناسبتی ماههای آینده رخ دهد. برای مهار موج چهارم و پیشگیری از موج پنجم اما یک نسخه کارساز وجود دارد؛ «هفتهکاری ۵روزه». تقویم روزهای کاری حداقل ۱۰۰ کشور بر «هفته کاری ۵روزه» استوار است و حتی در ۵ کشور، «هفتهکاری ۴روزه» آغاز شده است. اصلاح تقویمکاری، «تعادل نسبی بین کار و فراغت در هفته» ایجاد میکند و به «توزیع زمانی گردشهای سطح شهر و مسافرتها» منجر میشود.
تغییر معنادار آمارهای «مبتلا» و «بستری» بیماران کرونایی در روزهای اخیر و تحلیل این اتفاق، سبب ردیابی «مسیر شکلگیری موج چهارم کرونا» در کشور شد. جمعیت مبتلایان روزانه به کووید-۱۹ در فاصله پایان اسفند ۹۹ تا نیمه فروردین ۱۴۰۰ تقریبا ۳ برابر شد و در همین فاصله مرگ کرونایی در کشور حدود ۴۰۰ درصد افزایش پیدا کرد. این وضعیت فوقحاد که به معنای شکلگیری موج چهارم کرونا در ابتدای سال جدید بود، یک پرسش مهم در دولت، ستاد مقابله با کرونا و همچنین بین شهروندان بهوجود آورد مبنی بر اینکه «چه اتفاقی سبب خیز شدید آمارهای ابتلا، بستری و مرگ کرونایی در کشور در روزهای گذشته از سال ۱۴۰۰ شد؟» در روزهای گذشته مقامات حوزه بهداشت و درمان، «سفرهای گسترده در تعطیلات عید» را عامل تشدید شیوع دوباره کووید-۱۹ اعلام کردند. اما در مقابل، رئیسجمهوری نظر دیگری دارد و بحران فعلی را نتیجه ورود ویروس انگلیسی عنوان میکند. پینگ پنگ اظهارنظرات در ستاد کرونا درباره «عامل موج چهارم کرونا» همچنان ادامه دارد، اما تغییرات معنادار دو آمار کرونایی، پشت صحنه چهارمین موج مرگ کرونایی را تا حدودی روشن میکند. در دو سه روز اخیر آمار مبتلا و بستری نسبت به روزهای پیشتر، اندکی کاهش پیدا کرده است. این تغییر مسیر در آمارها میتواند علامتی از «وجود رابطه معنادار بین سفرهای تهاجمی عید و آلودهشدن حجم قابل توجهی از خانوارها در طول مسافرتهای متراکم» باشد، زیرا اگر عامل خیز کرونا، ویروس انگلیسی باشد، دلیلی برای کاهش ابتلا در دو سه روز اخیر وجود ندارد. البته بخشی از این کاهش ممکن است ناشی از تعطیلی کسبوکارها در هفته گذشته و اعمال مجدد شرایط سخت برای رفتوآمدها و هر نوع فعالیت در شهرها باشد.
اما مسافرتهای متراکم به لحاظ حجم بالای سفر در زمان محدود تعطیلات که سبب صعود آمار کرونا شد و همچنین محدودیتهای جدید که سبب کاهش خفیف آمار شد بیانگر شرایط غیرطبیعی در سیاستگذاری مرتبط با تابآور کردن کشور در برابر این ویروس مرگبار است. آن هم در شرایطی که چشمانداز روشن و مشخصی برای «واکسیناسیون گسترده و اثرگذار در ایران» فعلا وجود ندارد و مدام وعدههای مبهم و ضدونقیضی درباره «زمان نهایی آغاز سراسری واکسیناسیون» اعلام میشود. در چنین شرایطی، لازم است یک نسخه اساسی و کارساز برای «پیشگیری از موج پنجم» براساس امکانات و شرایط موجود و البته تجربههای اخیر و موفق دولتها در این حوزه، طراحی شود و سریع به اجرا گذاشته شود.
بررسیهای رسانهای در اینباره حاکی از آن است که با توجه به ریشه شکلگیری موج چهارم کرونا- سفرهای تهاجمی در تعطیلات عید- مناسبترین سیاست در وضعیت فعلی، اصلاح تقویم کاری هفته و تغییر آن براساس الگوی هفتهکاری در حداقل ۱۰۰ کشور دنیا است. در این راستا، «هفتهکاری ۵ روزه» میتواند «آخرهفته دوروزه» برای خانوارها در سراسر کشور بهوجود بیاورد، بهطوریکه از این طریق، نخست «تعادل نسبی بین کار و فراغت» در طول هفته برقرار میشود و دوم اینکه «توزیع زمانی گردش و تفریح درونشهری و سفرهای بین شهری صورت میگیرد.»
اگر «زمان مناسب برای اوقات فراغت و تفریح» در طول هفته برای خانوارهای سراسر کشور فراهم شود، در تعطیلات مناسبتی، هجوم مسافر و انجام رفتارهای تشدیدکننده ابتلا به کرونا در سطح کشور انجام نمیشود و در عین حال بدون آنکه نیازی به «اعمال محدودیتها و ممنوعیتهای مقطعی برای رفت و آمد در سطح شهر» باشد، «سبک زندگی مردم» چه برای شهرگردی و چه برای هر نوع فعالیت مرتبط با گذران اوقات فراغت از جمله سفرهای ایمن، به شکل «سازگار با عصر کرونا»، تغییر و تطبیق پیدا میکند. این مهم، از طریق تنظیم تقویم تعطیلات و مناسبسازی هفته کاری با شرایط کرونا، محقق میشود.