نامگذاری خیابان یا میدان به نام بزرگان فرهنگ و علم در تمام دنیا مرسوم است. نام شخصیتهای سیاسی هم به تبع سیاست های حاکم بر نظام سیاسی کشور گهگاه بر خیابان ها می نشیند مثلا در دوره پهلوی خیابانی در تهران آیزنهاور نام میگیرد و در دوره انقلاب اسلامی خیابانی نام بابی ساندز بر خود می بیند.
این نامگذاری ها گاهی مورد قبول مردم قرار می گیرد و مردم نام جدید را می پذیرند مثلا در همین همدان هیچکس به خیابان تختی خیابان سیروس نمی گوید و گاهی هم مردم با قراری نانوشته بر همان نام قدیم اصرار می ورزند مثل خیابان شورین یا خیابان عباس آباد در همین همدان خودمان.
به هر حال نامگذاری خیابان ها و شورا توسط شهرداری هر چند به راحتی صورت می پذیرد اما تضمین صد در صدی برای تبعیت مردم از آن نام وجود ندارد.
البته گهگاه همین نام گذاری های ساده هم محل مناقشه می شود. مثل مناقشه چند ده ساله نامگذاری یک خیابان به نام دکتر مصدق و در همین همدان ما و در همین اواخر نامگذاری یک خیابان به نام هاشمی رفسنجانی .
بر اساس تصمیم شورای شهر همدان و با رای قاطع هر یازده نفر عضو شورای شهر همدان و در آستانه سالگرد درگذشت هاشمی رفسنجانی مصوب شد که خیابان حد فاصل میدان امام حسین تا میدان عاشورا به بلوار آیت ا... هاشمی رفسنجانی تغییر نام دهد. اقدامی که در همان ابتدای کار با استقبال کنشگران اجتماعی و فعالین سیاسی روبرو شد . هنوز مهر تصویب این مصوبه خشک نشده بود که خبری در کانالهای تلگرامی دست به دست شد که جمعی از اهالی سیلو ، مجیدآباد ، خضر و پل هوایی با امضای طوماری مخالفت خود را با این نامگذاری اعلام کردند. امضاکنندگان این طومار اقدام شورای شهر را سیاسی نامیدند و اعتراض کردند که وقتی هنوز هیچ کوچه و خیابانی به نام آیت ا... خامنه ای یا آیت ا... نوری همدانی در همدان وجود ندارد چرا یک بلوار به نام هاشمی رفسنجانی تغییر نام داده است؟؟
گرچه این طومار امضا شده به شورای شهر ارسال نشد اما انتشار خبر آن در فضای مجازی کافی بود تا شهروندان نسبت به این موضوع حساس شوند.
در مورد این نامگذاری و این طومار نویسی نکات جالبی وجود دارد که مرور آن خالی از لطف نیست. شخصیت هاشمی رفسنجانی آنچنان برجسته است که نیازی به باز تعریف ابعاد آن توسط صاحب این قلم نیست. جمله معروف امام در بیان جایگاه هاشمی که فرمود هاشمی زنده است تا نهضت زنده است برای همیشه زلف هاشمی و انقلاب را به هم گره زد. گره ای که هر چند بدخواهان بارها سعی در بریدن آن کردند اما با تیزهوشی هاشمی تلاششان بی نتیجه ماند. میزان علاقه امام به هاشمی نیز در بین نزدیکان امام زبانزد بود تا جایی که نقل میکنند هر گاه هاشمی به سفری یا ماموریتی عزیمت می کرد امام برای صحت و سلامت وی در سفر صدقه می داد و در زمان مراجعتش گوسفند قربانی می کرد. تلاش هاشمی در پایان جنگ و نیز نقش وی در تعیین و انتخاب رهبر جدید پس از ارتحال امام نیز بر کسی پوشیده نیست. در تمام سالهای پس از ریاست جمهوری اش نیز آن چنان امین رهبر بود که تا پایان عمر سکان هدایت مجمع تشخیص مصلحت نظام را در دست داشت.
شخصیت هاشمی به گونه ای با انقلاب پیوند خورده است که هیچیک از تحلیلگران داخلی یا خارجی و حتی معاندان نظام وی را جدا از انقلاب تعریف نمی کنند اما متاسفانه در داخل کشور هستند نیروهایی که به دلایل نامشخص سعی در خارج کردن هاشمی از دایره نظام را داشته و امروز حتی پس از مرگ او باز دست از این تلاش برنداشته اند و آنچه که حتی معاندان در مورد هاشمی نمی گویند ایشان به اصرار سعی در تلقین آن به جامعه را دارند.
بر اساس توصیه های مذهبی ، پیشوایان دین همواره مومنان را به یادآوری نیکو از درگذشتگان فراخوانده اند . حدیث معروف "وذکر امواتکم بالخیر" گویای آن است که هر کس در دوره حیات خود با توجه به نداشتن عصمت دارای نیکی و بدی هایی بوده است شاید تا زمانی که فرد در قید حیات است بتوان وی را نقد کرد و به او خرده گرفت اما در زمانی که دست وی از دنیا کوتاه است و محاسبه اعمالش به سرایی دیگر ارجاع شده کنکاش در شخصیت و انتساب تهمت به وی شایسته نیست.
هاشمی هم مثل تمام شخصیت های حاضر در عرصه سیاست ایران دارای کارنامه ای است که هم قابل دفاع است و هم قابل نقد و این نقد و دفاع از عملکرد و کارنامه بلاشک باید در بستر مناسب با حضور تمام افکار و بر پایه مستندات صورت گیرد و بلاشک طومارنویسی و جمع آوری امضا در پوشش بهانه هایی که چندان قدرت اقناع جامعه را ندارد برخورد مناسبی با شخصیتی همچون هاشمی نیست. جمع آورندگان امضا و تهیه کنندگان طومار عمده دلیل خود برای ابراز مخالفت با این نامگذاری را نامگذاری نکردن معبری به نام مقام معظم رهبری و آیت ا... نوری همدانی اعلام کرده اند .
صرفنظر از اینکه آیا این بزرگواران شخصا راضی به نامگذاری شورا به نام خود هستند یا خیر با یک جستجوی ساده مشخص می شود که در تهران که پایتخت کشور و مرکز سیاسی نظام است هم هیچ خیابانی به نام مقام معظم رهبری نامگذاری نشده و نیز در شهرها و استانهایی که مرجع تقلیدی به عالم تشیع معرفی کرده اند هم خیابانی به نام این مراجع تقلید نامگذاری نشده است. نه در شیراز خیابانی به نام آیت ا... مکارم وجود دارد و نه در گرگان بلواری به نام آیت ا... علوی گرگانی.
صرفنظر از اینکه این نامگذاری هیچ تاثیری در مقام و جایگاه افراد ندارد ای بسا موجب تغییر نگاه مردم به فردی شود که نام وی بر خیابانی گذاشته شده است و اساسا هم نامگذاری خیابانی به نام افرادی که هنوز در قید حیات هستند امری نادر است که البته در همدان ما این امر نادر با نامگذاری کوتاه مدت یک خیابان به نام یکی از شخصیت های برجسته علمی نقض شد. جدای از این تهیه کنندگان طومار فوق الذکر اقدام شورا در تغییر نام بلوار مورد نظر را بدون ارائه هیچ تحلیلی اقدامی سیاسی نامیده اند ، این در حالی است که مصوبه تغییر نام براساس اطلاع نگارنده با یازده رای مثبت تمامی اعضای شورای شهر همدان تصویب شده است . یعنی هم اعضای اصلاح طلب حاضر در شورا این تغییر نام را قبول کرده اند و هم اعضای اصولگرای شورا به این تغییر نام مهر تایید زده اند بنابراین نامگذاری این معبر به نام هاشمی رفسنجانی مورد و فاقد تمامی اعضا فارغ از نگرش سیاسی ایشان بوده است . البته جا دارد از تهیه کنندگان طومار مورد نظر هم سوال شود نیت شما از جمع آوری امضا چه بوده است ؟؟ آیا این مخالفتتان ریشه در علائق مذهبی دارد یا از دغدغه های ملی گرایی و بومی پسندی نشات گرفته ؟
آیا به واقع این طومار نویسی خواست اهالی مناطق خضر و مجید اباد و پل هوایی بوده یا جریان و گروه سیاسی خاصی بانی این طومار نویسی شده است. اگر منصفانه به موضوع نگاه کنیم این طومار نویسی هم ریشه در دیدگاه های سیاسی دارد که البته قابل احترام هم هست . نکته دیگری که در این تغییر نام به چشم آمد نامگذاری قبلی این معبر بود. بلواری به هم پیوسته ای که وقتی از میدان امام حسین وارد آن میشدیم خوزستان نام داشت و وقتی در میدان عاشورا از آن خارج میشدیم ملت نامیده میشد . به هر روی نامگذاری یک بلوار به نام هاشمی رفسنجانی با آن شخصیت بی بدیل هم بلواری را از سردرگمی خارج کرد و هم ادای احترامی بود به کسی که زمانی برای آرمانش شکنجه شد، زندان رفت، مجاهدت کرد، رئیس جمهور کشورش شد و در برابر بسیار از تهمتها و ناملایمات سکوت کرد و بی شک گذر سالها و برافتادن پرده از برخی اسرار می تواند قضاوتی واضح از این شخصیت چند وجهی سپهر سیاست ایران به دست علاقمندان دهد . در پایان این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که طومار نویسی ، جمع آوری امضا، ابراز موافقت و مخالفت و حتی تجمع ، آن هم در برابر اعمال شورای شهری که زاییده رای مردم است و از خود قدرت بالذاتی ندارد حق غیر قابل انکار هر شهروندی است و اینگونه واکنش ها از تبعات بلامنازع دموکراسی است و نمی توان در نظام سیاسی ادعای جمهوری و رای مردم را داشت اما عرصه را بر نقد و اعتراض بست اما آنچه در این بین همه است این است که معترضین صادقانه و بدون متهم نمودن طرف مقابل دلایل مخالفت را بیان نمایند.
*عضو علی البدل شورای شهر همدان
