تنشزدایی و ایجاد دیپلماسی قوی گردشگری در میان کشورهای منطقه و همسایه میتواند محرک بسیار قدرتمندتری در جذب توریست و تقویت و توسعه بازار گردشگری ایران در مقایسه با تلاش برای جذب گردشگران از خاور دور محسوب شود.
بازار گردشگری ایران از سال ۹۷ با روند رو به رشدی همراه بوده است و توانست نسبت به سال ۹۶ به افزایش ۵۲ درصدی ورود گردشگران خارجی به ایران دست یابد. این امر متولیان گردشگری ایران را برآن داشت تا با ایجاد شاخصگذاری جدید و ارزیابی مقاصد مختلف گردشگری به تعریف جدیدی از ظرفیتهای بازار گردشگری خود و مبادی هدف گردشگری برسد. سال گذشته براساس آن ۳۰ کشور در رأس امور تبلیغاتی برای جذب گردشگر درنظر گرفته شد که براساس آن چین در اولویت هدف جذب گردشگر قرار گرفت.
باتوجه به سهم ۱۵۰ میلیونی گردشگران چینی در بازار گردشگری جهان، متولیان گردشگری درصدد دستیابی به سهم یک درصدی از این بازار برآمده و هدف 4 ساله خود را برای جذب تا ۲ میلیون گردشگر چینی به کشور قرار داده است که لغو روادید یکجانبه برای ورود ۲۱ روزه چینیها به ایران در راستای تحقق این امر صورت گرفته است. اگرچه ورود چینیها پس از لغو روادید و تبلیغات گسترده و هزینه بسیار براساس اعلام متولی گردشگری افزایش یافت. اما این رقم همچنان زیر صد هزار نفر است. در سال ۹۷ بنابر اعلام وزارت گردشگری حدود ۵۲ هزار توریست چینی وارد ایران شده که نسبت به رقم ۸ میلیون گردشگر خارجی بسیار ناچیز بود و در ده ماه سال ۹۸ نیز بهرغم افزایش قابلتوجه ورود چینیها این رقم همچنان زیر صد هزار توریست چینی باقی ماند. در رابطه با گردشگران روسی نیز آمار دقیقی از ورود آنها این به ایران نیست اما پایینتر از ۲۰ هزار نفر برآورد میشود که با توجه به سهم ورود گردشگران منطقه به ایران بسیار ناچیز است و شاید سهم یک درصدی از کل گردشگران خارجی به ایران باشد. این درحالی است که سهم ورود گردشگران از کشورهای همسایه و منطقه نزدیک به ۹۰ درصد است و عراق سالانه بیش از ۲ میلیون گردشگر به ایران میفرستد که بهطور میانگین حدود ۲ میلیارد دلار درآمد ارزی از محل ورود عراقیها به ایران کسب میشود.
در سال ۹۶ با خروج 5/10 میلیون گردشگر ایرانی از کشور تنها 1/5 میلیون گردشگر خارجی وارد ایران شد که از این میان بالغ بر ۳/۱ میلیون نفر اتباع عراقی بودهاند که عمدتا برای زیارت، درمان، تجارت و گذراندن اوقات فراغت به ایران سفر کردند. سال ۹۷ با افزایش بیش از 2 میلیون نفر نزدیک به ۸ میلیون گردشگر خارجی وارد ایران شدند که درآمد ۸/۱۱ میلیارد دلاری برای ایران بههمراه داشت که احتمالا دلیل این رشد ۵۲ درصدی افزایش سفر اتباع عراقی و سایر همسایگان به ایران برای سفرهای زیارتی، درمانی و تفریحی بوده که سهم گردشگران عراقی حدود 2 میلیون نفر بوده است و دیگر بازارهای بزرگ دنیا سهم بسیار ناچیزی در بازار گردشگری ایران داشتهاند.
کاهش ارزش پول ایران و لغو روادید برای برخی از کشورهای منطقه همچون عمان با رایگان شدن ویزای الکترونیک برای اتباع عراقی، همچنین برخورداری ایران از خدمات پزشکی پیشرفته و استاندارد در سطح جهانی و کمهزینه بودن خدمات درمانی و توریسم منجر به جذب چشمگیر توریستهای کشورهای همسایه و منطقه به ایران شده است که از مهمترین دلایل این امر علاوهبر ارزان بودن هزینههای سفر به ایران، سهلالوصول بودن برای توریستهای منطقه است. همچنین باتوجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد کشورهای منطقه مسلمان هستند گردشگری حلال در ایران امکان سفر را برای شهروندان مسلمان منطقه فراهم میکند و میتواند ابزاری برای جبران کاهش درآمدهای ارزی ایران باشد.
کشورهای عراق، جمهوری آذربایجان، افغانستان، ترکیه، پاکستان، ترکمنستان و کشورهای عرب حوزه خلیجفارس به ترتیب در فهرست برترین کشورهای توریست فرست به ایران قرار دارند این امر بهدلیل قرابت ایدئولوژی و فرهنگی و نزدیکی به ایران است. با وجود رقبای منطقهای همچون ترکیه، امارات و عربستان که سهم بیشتری از گردشگران عراقی دارند میتوان با استفاده از مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و روابط خارجی بیش از منافع اقتصادی به جذب بیشتر گردشگران عراقی دست یافت.
