شهر جهانی ملایر به عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای غرب ایران، دارای پیشینه تاریخی غنی و میراث فرهنگی و معماری بی‌نظیری است که پیوستن این شهر به مجمع شهرهای تاریخی ایران می‌تواند نقش مهمی در حفظ، معرفی و توسعه این میراث ایفا کند.
وجود بناهای تاریخی مانند قلعه سلیمان‌خان و یخچال طبیعی میرفتاح و ارگ باستانی نوشیجان تنها سازه‌های قدیمی نیستند؛ آنها به مردم ملایر یادآوری می‌کنند که نیاکانشان توانسته‌اند بر دشواری‌های طبیعت غلبه کنند و تمدنی درخشان پدید آورند.
هویت امروز ملایر، آمیزه‌ای پیچیده از این لایه‌های تاریخی است. اقتصاد این شهرستان مبتنی بر کشاورزی و صنعت است. شهرت ملایر به عنوان «شهر جهانی انگور» و تولیدکننده عمده شیره و فرآورده‌های انگور، ریشه در اقلیم مساعد و دانش بومی دارد که خود میراث تعامل دیرینه با زمین است. از سوی دیگر، وجود شهرک‌های صنعتی، نشان‌دهنده تلاش برای تعریف هویتی جدید در چارچوب اقتصاد ملی است.
وجود تنوع قومی با زبان‌های متنوع، آن را به آزمایشگاه زنده‌ای از همزیستی فرهنگی تبدیل کرده است و این تنوع، میراث مستقیم موقعیت گذرگاهی آن است و غنای فرهنگی‌اش را چند برابر می‌کند.
به گزارش ایرنا، ملایر دارای مجموعه‌ای منحصربه‌فرد از آثار تاریخی و باستانی است که برخی از آنها از اهمیت جهانی برخوردارند. دژ معبد نوشیجان، مهم‌ترین و سالم‌ترین بنای خشتی جهان به جا مانده از دوران مادهاست که نشان‌دهنده قدمت چندین هزارساله این منطقه است.
ملایر؛ گذرگاه تاریخ با غنای تاریخی و فرهنگی
بافت تاریخی این شهر از اهمیت بالایی برخوردار است. ملایر یکی از ۱۶۸ شهر دارای بافت تاریخی در ایران است که در دل خود آثار متعدد فرهنگی و تاریخی مانند بازار سنتی، مساجد تاریخی، کاروانسراها، عمارت‌های قدیمی و محلات تاریخی را جای داده است.
تنوع آثار از دیگر ویژگی‌های بارز این شهرستان است. از قلعه انوج گرفته تا روستاهای تاریخی همچون پری و گوراب، همگی گواهی بر غنای تاریخی این شهر هستند. این ویژگی‌ها ملایر را به عنوان یک شهر تاریخی شاخص مطرح می‌کند که شایستگی عضویت در مجمع شهرهای تاریخی ایران را دارد.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که مجمع شهرهای تاریخی ایران به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی، نقش مهمی در حفاظت از میراث تاریخی، توسعه گردشگری و تبادل تجربیات ایفا می‌کند و موجب هماهنگی بین شهرهای عضو برای حفظ و مرمت آثار تاریخی و معرفی شهرهای تاریخی به عنوان مقاصد گردشگری داخلی و بین‌المللی می‌شود.
عضویت در این مجمع موجب بهره‌گیری از تجربیات سایر شهرهای تاریخی در زمینه مدیریت و توسعه شهری می‌شود و فرصتی برای ملایر فراهم می‌آورد تا از این مزایا بهره‌مند شود.
عضویت در مجمع؛ تقویت ارتباط با اتحادیه‌های جهانی
معرفی ظرفیت‌ها، جذب گردشگر، حفظ هویت شهری و ارتباط با نهادهای جهانی از جمله مزایای پیوستن ملایر به مجمع شهرهای تاریخی ایران به شمار می‌رود. ملایر با داشتن 2برند جهانی منبت و انگور و یک برند ملی، می‌تواند از طریق این مجمع، ظرفیت‌های خود را در سطح ملی و بین‌المللی معرفی کند.
با توجه به اهمیت گردشگری تاریخی و فرهنگی، عضویت در مجمع می‌تواند به جذب گردشگران و سرمایه‌گذاران کمک کند. از سوی دیگر، بافت تاریخی ملایر به عنوان الگویی از هویت اصیل شهری، نیازمند توجه و مرمت است و این مجمع می‌تواند در جلب حمایت‌های لازم مؤثر باشد.
در عین حال، مجمع شهرهای تاریخی امکان ارتباط با اتحادیه‌های جهانی را فراهم می‌آورد و این فرصت را به شهرها می‌دهد تا در اجلاسیه‌های بین‌المللی شرکت کنند.
در این میان، پیوستن ملایر به مجمع شهرهای تاریخی نیازمند همکاری و حمایت نهادهایی همچون شورای اسلامی شهر و شهرداری به عنوان مجری و پیگیر اصلی این طرح، دستگاه‌های اجرایی و نمایندگان برای تسهیل روند اداری و جلب حمایت‌های ملی است و با توجه به عملکرد مثبت این نهادها در گذشته، می‌توان امیدوار بود که پیوستن ملایر به مجمع با موفقیت همراه شود.
مجمع شهرهای تاریخی ایران به عنوان سازمانی غیرانتفاعی متشکل از تمامی شهرهای عضو است. در حال حاضر، بیش از ۲۵ شهر عضو این مجمع هستند و شهرهای غیرعضو در صورت تمایل می‌توانند درخواست خود را به دبیرخانه دائمی مجمع اعلام و با تأیید هیأت رئیسه و تصویب مجمع به عضویت مجمع درآیند.
عضویت ۲۵ شهر تاریخی ایران در مجمع
هیأت رئیسه با انتخاب اعضا در مجمع عمومی و شامل 4نفر عضو و رئیس دبیرخانه برای یک دوره ۲ ساله انتخاب و وظیفه هدایت و راهبری مجمع را به عهده دارند. اعضای هیأت رئیسه از بین شهرهای عضو توسط مجمع عمومی انتخاب و مدت تصدی آنها از روز انتخاب به مدت ۲ سال است و هر چند وقت یکبار به درخواست رئیس هیأت رئیسه جلسات بحث و تبادل نظر تشکیل می‌شود.
در نخستین اجلاس که دهم آبان ماه سال گذشته در اصفهان برگزار شد، شهرداری اصفهان به عنوان دبیرخانه دائمی مجمع شهرهای تاریخی کشور و عضو هیأت رئیسه انتخاب و شهرهای یزد، کرمان، همدان و قزوین به عنوان سایر اعضای هیأت رئیسه و شهر رشت به عنوان عضو علی‌البدل به مدت ۲ سال انتخاب شدند.
همچنین 4عضو ناظر هیأت رئیسه مجمع شامل نماینده تام‌الاختیار وزارت میراث، گردشگری و صنایع دستی، وزارت کشور، وزارت مسکن و شهرسازی و دفتر ملی یونسکو انتخاب شدند. چهار کمیسیون تسهیل و تعامل بین‌نهادی، آموزش و ترویج، حفاظت و احیا و سرمایه‌گذاری و مشارکت پس از تصویب اعضا در مجمع عمومی تشکیل شد.
شهردار شهر مرودشت به عنوان دبیر کمیسیون تسهیل و تعامل بین‌نهادی، شهردار شهر زواره به عنوان دبیر کمیسیون آموزش و ترویج، شهردار شهر نائین به عنوان دبیر کمیسیون حفاظت و احیا و شهردار شهر کاشان به عنوان دبیر کمیسیون سرمایه‌گذاری و مشارکت با رای اعضای مجمع انتخاب شدند.
در نخستین اجلاس مجمع شهرهای تاریخی کشور به میزبانی شهر اصفهان، جلسه‌ای برای تصویب اساسنامه و ساختار این مجمع تشکیل و شهردار اصفهان به‌عنوان رئیس مجمع شهرهای تاریخی ایران انتخاب شد. شهر اصفهان مسوولیت دبیرخانه دائمی مجمع شهرهای تاریخی ایران را برعهده دارد.
در همین رابطه، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر اظهار کرد: ملایر یکی از کهن‌ترین شهرهای غرب ایران است که در دل خود مجموعه‌ای از فضاهای تاریخی، معماری سنتی و آثار ارزشمند فرهنگی را جای داده است و ریشه در دوران پیش از اسلام دارد.
ضرورت معرفی آثار تاریخی ملایر به جهان
ابراهیم جلیلی افزود: آثار و محوطه‌های باستانی همچون دژ معبد نوشیجان به عنوان مهم‌ترین و سالم‌ترین بنای خشتی دوران مادها، قلعه بلند انوج، روستای پری و روستای گوراب که همگی مربوط به دوران‌های قبل از میلاد است، ملایر را از نظر تاریخی در جایگاه ویژه‌ای قرار داده است.
وی با بیان اینکه ملایر به عنوان یکی از ۱۶۸ شهر دارای بافت تاریخی و در دل بافت تاریخی دارای آثار فرهنگی و تاریخی است، ادامه داد: این آثار در فهرست آثار ملی و واجد ارزش ثبت شده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر بازار سنتی، زورخانه بابک به عنوان قدیمی‌ترین زورخانه استان همدان، مسجد تاریخی حاج قاسم، مسجد تاریخی عاشورا، کاروانسرای فرهنگ، سرای نو، سرای کرمانشاهی، سرای لحاف دوزها، سرای مقدم‌نو، مسافرخانه فردوسی، مسافرخانه کتابی و مسجد صفی را از جمله آثار تاریخی این شهرستان عنوان کرد.
جلیلی از دیگر آثار تاریخی این شهرستان به حمام بلور ایمانی، ساختمان دخانیات، عمارت کلاه فرنگی، عمارت مصدقی و لطفعلیان، جداره‌های با ارزش تاریخی، عمارت زعفرانیه، مدارس قدیمی، محلات عباسی، دروازه سنگی، کیقبادی و تکایا اشاره کرد.
وی گفت: امروزه اهمیت بافت تاریخی هم به عنوان یک الگوی بخش اصیل هویت شهری و دارای الگوهای فضایی و کالبدی منحصربه‌فرد و هم از منظر توسعه شهری و گردشگری نیز حائز اهمیت است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر با اشاره به اهمیت مجمع شهرهای تاریخی، تأکید کرد: مجمع شهرهای تاریخی در جهان دارای عنوان و سازمان و رئیس اتحادیه است و شهرها می‌توانند در اجلاسیه جهانی این مجمع شرکت کنند.
جلیلی افزود: به همین منظور ضرورت دارد شهر ملایر با داشتن 2برند جهانی مبلمان منبت و انگور، یک برند ملی و آثار فاخر و باارزش بین‌المللی از جمله ارگ نوشیجان و قدمت چندین هزار ساله، به این مجمع بپیوندد و با ارتباط با اعضای مجمع مانند سایر برندها، در این مجمع نیز خوش درخشیده و ملایر تاریخی را به ایران و دنیا معرفی کند.
وی یادآور شد: با عملکرد شورای اسلامی شهر و شهردار ملایر و مجموعه شهرداری و حمایت‌های فرمانداری و نمایندگان مردم ملایر در مجلس و میراث فرهنگی، به طور قطع این اتفاق برگ برنده‌ای دیگر برای شهر با هویت تاریخی ملایر خواهد بود.
جلیلی تأکید کرد: میراث فرهنگی به عنوان نهاد متولی حفظ آثار تاریخی، می‌تواند در معرفی و ثبت آثار ملایر نقش کلیدی ایفا کند.
ملایر با دارا بودن پیشینه تاریخی غنی، آثار باستانی منحصربه‌فرد و بافت تاریخی ارزشمند، شایستگی عضویت در مجمع شهرهای تاریخی ایران را دارد. این اقدام نه تنها به حفظ و معرفی میراث فرهنگی این شهر کمک می‌کند، بلکه می‌تواند نقش مهمی در توسعه گردشگری و اقتصادی منطقه ایفا کند.
با حمایت نهادهای محلی و ملی، پیوستن ملایر به این مجمع می‌تواند به عنوان یک برگ برنده در راستای معرفی هرچه بیشتر این شهر به ایران و جهان عمل کند.
