در نامه‌ای از سوی معاون رئیس‌جمهوری مراتب ثبت بافت تاریخی روستای ورکانه به استاندار همدان ابلاغ شد، در نامه زهرا احمدی‌پور معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خطاب به محمد‌ناصر نیکبخت استاندار همدان آمده است:
«در اجرای بند ”ج“ ماده‌‌واحده قانون تشکیل سازمان میراث‌فرهنگی کشور مصوب 1364 مجلس شورای اسلامی و بند ششم ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث‌فرهنگی کشور مصوب 1367 مجلس شورای اسلامی مبنی بر ثبت آثار فرهنگی‌تاریخی کشور در فهرست آثار ملی و فهرست‌های ذی‌ربط، مراتب ثبت اثر فرهنگی‌تاریخی ”بافت تاریخی روستای ورکانه“ ــ واقع در استان همدان، شهرستان همدان، بخش مرکزی که پس از طی تشریفات قانونی لازم، به‌شماره 31669 مورخ 1395/11/30 در فهرست آثار ملی ایران به‌ثبت رسیده ــ ابلاغ می‌گردد.
اثر مذکور تحت حفاظت و نظارت این سازمان است و هر گونه دخل و تصرف یا اقدام عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت آن شود برابر مواد 558 لغایت 569 از کتاب پنجم قانون مجازات‌های اسلامی، ”تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده“، جرم محسوب می‌شود و مرتکب مشمول مجازات‌های قانونی خواهد شد و مرمت و بازسازی اثر صرفاً با تأیید و نظارت این سازمان ممکن خواهد بود. خواهشمند است دستور فرمایید مراتب جهت اطلاع و اجرا به مقامات و مسئولان ذی‌ربط در استان ابلاغ شود و از نتیجه این سازمان را مطلع فرمایید.»
روستای ورکانه به لحاظ کار و استفاده از مصالح بومی و محلی به خصوص مصالح سنگی منحصر به فرد است و کاربرد سنگ به صورت یک مصالح عام و متعارف در چهره و سیمای روستا خودنمایی می‌کند حالا به فهرست آثار ملی پیوسته است.
کاربرد سنگ نه تنها در پی، بلکه در قسمت اعظم بناها در ساخت دیوارهای باربر و دیوارهای محوطه و حیاط‌ها مورد استفاده قرار گرفته است و اکثر سنگ لاشه است که توسط ملات گل کار شده و پهنای این دیوارهای سنگی در طبقه همکف به یک متر هم می‌رسد و تنها عامل اتصال در دیوارهای سنگی نیز استفاده از تیرهای چوبی است. سنگ، سنگ لاشه، سنگ مالون، خشت و آجر انواع مصالح متعارف ساختمانی در ابنیه روستای ورکانه است و عنصر سنگ به عنوان اصلی‌ترین مصالح در ابنیه روستای ورکانه بیش از هر چیز در بازدید از روستا به چشم می‌خورد و به نظر می‌رسد کاربرد سنگ در روستا به علت فراوانی این عنصر در روستا و سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و همچنین کمبود آجر و خشت در منطقه بوده است.
این روستای تاریخی با قدمت 400 ساله در 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان و در دل دره آبشینه قرار گرفته و از آنجا که سنگ، اصلی ترین مصالح به کار رفته در ساخت بناهای این روستا است به روستای سنگی شهرت یافته است.
کوچه باغ های باریک و پر پیچ و خم و شیب داری که هم پا و مطابق با جریان طبیعی جوی آب ساخته شده، چشمه های فراوان میان روستا، درختان سر به فلک کشیده و خانههای قدیمی با پنجرههای مشبک چوبی و معماری سنتی روستا هوش از سر گردشگر می رباید و هر بیننده ای را به تحسین این همه زیبایی وا می دارد.بافت کالبدی، چشم اندازهای طبیعی، سادگی معماری خانه ها، بافت متراکم روستا و استفاده از مصالح بومی و محلی، این روستا را در میان 19 روستای هدف گردشگری استان همدان به یکی از شاخص ترین روستاها تبدیل کرده است.
نام این روستا در گویش کردی از دو کلمه "ور" به معنای کنار و "کان" به معنای آب تشکیل شده و گذر جوی آب از کنار خانه های روستا مصداقی از نام آن است.شکل گیری ورکانه به اوایل دوره صفوی باز می‌گردد و وجود اقوام و طایفه های مختلف با زبان های فارسی، کردی و لری به دور از تناقض های فرهنگی و اجتماعی از ویژگی های بارز این روستا است.
عناصر تاریخی همچون اصطبل مهری خانم و قلعه اربابی، مراکز فرهنگی همچون حمام و مسجد جامع روستا، وجود ایوان ها و فضاهای نیمه باز در خانه های روستایی و سکوهای نشستن رهگذران در میان کوچه ها از مهمترین گزینه های گردشگری روستای ورکانه است که باعث شده در فهرست آثار ملی به ثبت برسد و اکنون به عنوان منطقه ویژه گردشگری مطرح باشد.از دیگر ویژگی های روستای ورکانه قرار گرفتن در مسیر دسترسی به روستای دستکند تاریخی ارزانفوذ به عنوان یکی از مجموعه آثار دست کند زیرزمینی در ایران است که در سال 1389 به طور اتفاقی کشف و همان زمان برنامه پاک سازی و شناسایی در آن انجام شد.همچنین برای رسیدن به روستای تاریخی ورکانه باید از جاده سد اکباتان که مهمترین منبع تامین کننده آب آشامیدنی شهر همدان است بگذریم و گذر از طول 21 کیلومتری این جاده و مجاورت با روستاهای یلفان، شمس آباد، علی آباد، ورکانه، ارزانفود و تکمه داش ، خود بر جذابیت های گردشگری این روستا می افزاید و این روستا را به پتانسیل مناسبی برای گردشگری تبدیل می کند.
