درحالی سال ۲۰۲۱ سال جهانی کارست و غار است و بخشی از تأمین منابع آب شرب از این منبع حیاتی تأمین می‌شود، توجه به منابع آب کارست در قوانین کشور دیده نشده، ولی محققان، "کارست" و "غار" را ضرباهنگ تنوع زمین‌شناختی و نمادی از توسعه پایدار می‌دانند که اگر حفظ شوند، کشور قمقمه آب مطمئنی را نگه داشته است.
زمین‌شناس و پژوهشگر حوزه آب‌های کارستی در گفت‌وگو با ایسنا، محل خروج آب را چشمه‌های آهکی یا کارستی دانست که اهمیت بسیار زیادی در تأمین آب و تکوین حیات بشر داشته و دارد، گفت: بررسی‌های باستان‌شناسی پیش از تاریخ در ایران توسط بیگلری و همکارانش در بخش پارینه سنگی موزه ملی ایران در 3 دهه اخیر حاکی از استفاده انسان‌های نئاندرتال از غارهای کارستی غرب ایران از بیش از 100هزار سال تا حدود ۴۰ هزارسال قبل است. وجود منابع آب فراوان، دره‌های کارستی، جنگل‌ها و منابع سنگی موجب شده است تا کارست، مطلوب انسان پیش از تاریخ باشد.
کمال طاهری، با اشاره به جایگاه "کارست" در ایران، بیان کرد: قریب به ۶۰سال از آغاز بررسی‌های مناطق کارستی در ایران می‌گذرد. در سال‌های 1342 تا 1340با تشکیل گروه مطالعات آب‌های زیرزمینی در وزارت آب و برق سابق این مطالعات آغاز شد و در سال ۱۳۵۰ مطالعات آهکی زاگرس با تشکیل گروهی ویژه، مطالعات در زمینه شناسایی ۵ حوضه آهکی "مهارلو" "بختگان"، "موند" "قره‌آغاج، "شاپوردالکی"، "زهره و جراحی" و"شر و داراب" با وسعت ۱۵۰هزارکیلومترمربع پس از 3 سال پایان یافت. در طول سال‌های 1367 تا 1353 مطالعات منابع آب کارست درحد مطالعات اولیه و شناسایی در برخی حوضه‌ها انجام شد.
وی با بیان اینکه در حوضه غرب، در سال ۱۳۸۳ مطالعات شناسایی آب‌های کارست پایان یافت و مطالعات نیمه‌تفصیلی در حوضه الوند با استفاده از گرنت تحقیقاتی و اعتبارات وزارت نیرو و در قالب تربیت نخستین دانش‌آموخته دکترای هیدروژئولوژی کشور در دانشگاه شیراز (حاجی‌کریمی) انجام شد، گفت: در سال‌های ۱۳۶7 و 1366 و در حین کنفرانس بین‌المللی کارست چین و ترکیه، ایده تأسیس مرکز ملی کارست ایران توسط زنده‌یاد احمد افراسیابیان (مؤسس و بنیانگذار مرکز مطالعات و تحقیقات کارست ایران) به وزیر وقت نیرو پیشنهاد و با توجه به در دسترس نبودن روش کار، نخست کمیته کارست و سازند سخت وزارت نیرو تأسیس شد و با انجام مطالعات در حوضه مهارلو به عنوان حوضه نمونه کشوری برای دستیابی به متدولوژی ادامه یافت.
این محقق حوزه آب کارست با تأکید بر اینکه این مرکز در حال‌حاضر به عنوان یکی از مراکز تحقیقاتی آب در شیراز مشغول به فعالیت است، افزود: این مرکز هرچند که در طول حیات ۳۰ ساله خود کارهای ماندگاری انجام داده است، ولی در حال‌حاضر فعالیت‌های آن در نبود اعتبارات چندان چشمگیر نیست، به گونه‌ای که در سال‌های اخیر فعالیت کارست و بررسی‌های آن چندان رونقی نداشته است و شاید بتوان چند سال اخیر را دوره رکود کارست در ایران دانست.
وی با ابراز امیدواری از اینکه دوباره شاهد توسعه و رشد مطالعات و تحقیقات کارست در ایران باشیم، پیشنهاد ایجاد پژوهشکده ملی کارست در کشور را مطرح کرد و گفت: به نظر می‌رسد منابع آب کارست در ساختار جدید وزارت نیرو و حتی قانون آب، فراموش شده است. با همه اهمیتی که آب کارست در شرایط اضطرار دارد، حتی یک کلمه درباره صیانت از این منابع در قوانین وجود ندارد. درست است که می‌توان از قانون توزیع عادلانه آب، برای حفاظت از کارست به عنوان یک منبع آبی، بهره برد؛ ولی به‌طورقطع وجود قوانین مرتبط و آشکار در این زمینه می‌تواند ضمانت اجرا و بازدارندگی قوانین را بیشتر کند.
حفاظت از میراث و منابع آب کارست
طاهری با تأکید بر ضرورت حفاظت از منابع آب کارستی و غارها، افزود: برای این منظور باید این منابع را شناخت و از آن حفاظت کرد و لازمه شناخت و حفاظت از این منبع آبی و همچنین غارها، وجود ظرفیت نهادی و ساختار منسجم تصمیم‌گیری است. در حال‌حاضر کارست، پیکره‌ای نیمه‌جان است که تحت مدیریت چند وزارتخانه و سازمان قراردارد. آثار ملی غار و کارست از طریق سازمان محیط‌زیست مدیریت می‌شود، درآمد آن برای سازمان‌های گردشگری است و آب آن در اختیار وزارت نیرو است.
وی با بیان اینکه سال ۲۰۲۱ سال جهانی کارست و غار است، بیان کرد: سازمان‌ها، نهادها و دانشگاه‌های مختلفی از سرتاسر جهان با این رویداد همگام شده‌اند و در ایران نیز انجمن ژئومورفولوژی از حامیان رویداد جهانی کارست و غار است و بسیار پسندیده بود اگر در سازمان‌های متولی آب مانند وزارت نیرو فعالیت‌هایی در این‌خصوص انجام می‌شد.
این محقق حوزه آب‌های کارست از تدوین کتابی در این زمینه خبر داد و گفت: با همکاری جمعی از زبده‌ترین محققان کارست، غار و دیگر متخصصان حرفه‌ای کشور درحال تدوین کتاب "سیستم کارست و غارهای ایران" هستیم که خوشبختانه تأییدیه‌های لازم را اخذ کرده و از طریق یک ناشر بین‌المللی منتشر خواهد شد. این کتاب ۲۲فصل خواهد بود و می‌تواند بازتابی از فعالیت‌های ماندگار کارست در ایران باشد.
وی "کارست" و "غار" را ضرباهنگ تنوع زمین‌شناختی و نمادی از توسعه پایدار دانست که اگر حفظ شوند، کشور قمقمه آب مطمئنی را نگه داشته است.
به گزارش ایسنا، از سوی اتحادیه جهانی غارشناسی پیشنهاد نامگذاری سال ۲۰۲۱ به عنوان سال جهانی "غارها و کارست" ارائه شد که این پیشنهاد موردتأیید کشورهای عضو قرار گرفت. این نامگذاری جهت تأکید بر اهمیت بالای مناطق کارستی و غارها انجام گرفته است.
بیش از ۲۵درصد آب آشامیدنی در دنیا از منابع کارستی تأمین می‌شود و این درحالی است که اغلب این منابع در کشور ناشناخته باقی مانده است و آبخوان‌های آبرفتی با وجود افت بحرانی سطح آب، آلودگی و کیفیت پایین، همچنان به سختی پاسخگوی نیاز آب کشورمان هستند.
یکی از اشکال و پدیده‌های کارستی و البته آسیب‌پذیرترین آنها غارها هستند. غار شامل هرگونه حفره انحلالی است که اندازه آن بیش از ۱۵میلیمتر باشد. از آنجا که این حداقل ابعادی است که آب آغاز به ایجاد یک غار می‌کند، به کامل‌ترین شکل بیانگر ارتباط تنگاتنگ غارها با جریانات آبی است.
