برخی نزدیکان علی لاریجانی «مجری توافقنامه ۲۵ساله ایران و چین» از کنارهگیری چندین ماهه او از این سمت به محض انتخاب سیدابراهیم رئیسی بهعنوان رئیس دولت سیزدهم خبر دادند، دلیل هم تمرکز بیشتر در تصمیمگیریها عنوان شد.
نخستینبار با سفر شی جینپینگ، رئیسجمهوری خلق چین به ایران در سال ۱۳۹۴ باب گفتوگو برای عقد قراردادی ۲۵ساله میان 2 کشور در محافل خصوصی مطرح شد، اما تا 4 سال بعد نه دیگر کسی حرفی از توافق زد و نه رسانهها خبر تازهای از آن منتشر کردند، دولت وقت جمهوری اسلامی در آن مقطع درگیر مذاکره با 1+5 برای رسیدن به توافقی بود که «برجام» نام گرفت و شاید همین امر از دلایل انتقال مقطعی پرونده این قرارداد از روی میز 2کشور به کشوی نگهداری اسناد به شمار میرفت هرچند برخی از کارشناسان نظری خلاف این را مطرح میکنند.
از سال ۱۳۹۸ و با خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریمهای متعدد علیه ایران، نگاهها متوجه این قرارداد ناتمام شد و عقد پیمان میان 2 کشور باردیگر مورد بحث قرارگرفت و به مبادله چند متن پیشنویس منجر شد. از اینجا بود که نام علی لاریجانی برای نخستینبار در مورد این توافق به گوش ناظران رسید؛ او در مردادماه ۱۳۹۸ زمانی که رئیس مجلس شورای اسلامی بود، اعلام کرد که ایران یک برنامه همکاری ۲۵ساله با چین تدوین کرده است. حسن روحانی، رئیسجمهوری وقت نیز پیشنویس نهایی برنامه ۲۵ساله همکاریهای جامع 2 کشور را یکم تیرماه ۱۳۹۹ در جلسه هیأتدولت بررسی و تأیید کرد. در آن نشست به وزارت امورخارجه مأموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت این برنامه را به امضای طرفها برساند. 8ماه بعد یعنی در ۷ فروردین ماه ۱۴۰۰، این سند توسط محمدجواد ظریف و وانگ یی، وزرای خارجه ایران و چین امضا شد.
با اعلام رسمی امضای این قرارداد، انتقادات و حمایتها از مفاد کم و بیش اعلام شده آن بالا گرفت؛ عدهای ادعای نقض اصل ۷۷ قانون اساسی و تشابه این قرارداد به عقدنامههای دوران قاجار را طرح کردند و برخی دیگر در قامت دفاع از آن تأکید داشتند که در مرحله فعلی این توافق راهبردی برای تعیین چارچوب کلان همکاری تدوین شده و شامل اعداد و ارقام موردبحث نیست و این موارد در آینده در قالب قراردادهای مشخص تدوین
میشوند.
به گزارش ایسنا، اما فارغ از نقدونظرها درباره محتوا و مفاد این پیمان، یکی دیگر از دلایل توجه رسانهها و جریانهای سیاسی به این قرارداد، انتصاب علی لاریجانی در مقام «مجری» از سوی جمهوری اسلامی بود. شاید یکی از نخستین واکنشها به این موضوع از سوی غلامرضا مصباحیمقدم عضو مجمع تشخیص مصلحتنظام انجام شده باشد که در مصاحبهای گفت این سند همکاری پیش از تحریمها و زمانی شکل گرفتهاست که رهبر معظم انقلاب پیام خاصی و فرد خاصی را به چین فرستاد تا با رئیسجمهوری چین گفتوگو کند و تا پیش از آن عزمی در رفتار دولت روحانی برای رابطه با روسیه و چین وجود نداشتهاست. در پی سخنان مصباحیمقدم مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین نیز در پشتصحنه یک برنامه تلویزیونی از چگونگی پیشرفت عقد این سند همکاری سخن میگوید و تأکید میکند که علی لاریجانی با دستور رهبرمعظم انقلاب به چین رفته است.
از آن زمان تا آغاز روند برگزاری انتخابات ۱۴۰۰، جمعی از تحلیلگران به این باور رسیده بودند که به علت نقشآفرینی لاریجانی در جریان امضای سند همکاری میان ایران و چین و نیز اعتماد مجموعه نظام به وی برای پیشبرد آن، درصورت حضور در انتخابات ۱۴۰۰، میتواند از گزینههای محتمل برای تصدی ریاست دولت باشد. لاریجانی در انتخابات ثبتنام کرد، اما نتیجه بررسی صلاحیتش در شورای نگهبان برای او و برادرش صادق آملیلاریجانی و جمعی دیگری از تحلیلگران شاید باورکردنی نبود و صلاحیتش از سوی شورای نگهبان تأیید نشد. لاریجانی پس از آن بیشتر با «دعوتنشدن»، «ساکتماندن» و «دیدهنشدن» و در یک کلام «نبودن» موردتوجه قرارگرفت تا اظهارنظر کردن یا در جمعی حضور یافتن، او تنها در مراسم تنفیذ حجتالاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی در بیت رهبری دیده شد. پس از آن علی لاریجانی منتظر ماند تا اگر کسی درگذشت، پیام تسلیت دهد یا از همین طریق در شادی دیگران با آنان سهیم شود. حالا و پس از گذشت نزدیک به 3 ماه خبر میرسد که به محض انتخاب سیدابراهیم رئیسی و تشکیل دولت سیزدهم، استعفای خود را از «مجریگری» قرارداد ۲۵ساله با چین تقدیم کرده است. در توضیح این اقدام گفتهاند لاریجانی خواسته «دست دولت جدید برای کارش باز باشد و تصمیمگیریها متمرکز و هماهنگ اتخاذ شوند.» رئیس سابق مجلس و چندین و چند نهاد و سازمان دیگر، حالا به این نتیجه رسیده است که در مجریگری قرارداد با چین هم به صفت «سابق» بسنده کند و یادش با گذشتهها پیوند بخورد و کار را به نیروهای تازه بسپرد. از این پس باید علاوه بر انتخاب مجری جدید قرارداد ۲۵ساله منتظر اخبار تازهای از روند پیشرفت قرارداد 25ساله از سوی دولت باشیم. رسانهها هم به جای مرور «اخبار تازه» از لاریجانی و اقداماتش، کمکم به «پخش تصاویری منتشرنشده» از او یا بیان خاطراتی از نزدیکانش در دوران مجلس و قبل از آن روی خواهند آورد.
