وزارت حج عربستان درحالی‌که هر روز به تعداد کشورها و زائران انصرافی از حج به‌دلیل نگرانی‌های بهداشتی اضافه می‌شد، سرانجام روز دوشنبه دوم تیرماه اعلام کرد: حج امسال با حضور تعداد محدودی از شهروندان و خارجی‌های مقیم عربستان برگزار خواهد شد. وزیر بهداشت عربستان نیز خبر داد که فقط کسانی می‌توانند در حج امسال شرکت کنند که کمتر از ۶۵ سن سال داشته باشند و بیماری مزمن یا زمینه‌ای در ارتباط با ویروس کرونا نداشته باشند.
۸۷هزار و ۵۵۰ حاجی ایرانی در انتظار حج بودند اما با لغو این مراسم برای شهروندان خارج از عربستان، نوبت این زائران هم به حج آینده موکول شد. سازمان حج کشورمان اعلام کرده است ۹۵ درصد این زائران برای حج ۹۹ ثبت‌نام کرده بودند که هر یک در قسط نخست، ۲۵ میلیون تومان پرداخته‌اند، رقمی بالغ بر 2هزار و 79 میلیارد تومان. حالا با لغو حج، سرنوشت این پول برای حاجی‌ها مورد سوال است
2 هزار 150 زائر همدانی در قالب 15 کاروان هم از همدان امسال از رفتن به حج جاماندند .
هیچ مبلغی نزد سازمان حج و زیارت باقی نمانده است
رئیس سازمان حج و زیارت استان همدان در این زمینه که پول حاجی‌ها چه می‌شود؟ در گفت‌وگو با همدان‌پیام گفت: مبالغ دریافتی از زائران به حساب بانک مرکزی برای خرید ارز واریز شده است و از وجوه دریافتی حجاج ثبت‌نام شده، هیچ مبلغی نزد سازمان حج و زیارت باقی نمانده است.
محسن ساغرچی عنوان کرد: با تعطیلی حج اولویت تشرف و نوبت زائران محفوظ است و تلاش می‌کنیم که براساس صرفه و صلاح زائران قیمت ارزی را که از هیأت دولت مصوبه آن دریافت شده است را تثبیت کنیم و اصل پول ارز را برای زائرانی که ثبت‌نام کردند ذخیره کنیم.
وی گفت: مترصد دریافت مصوبه‌ای از شورای عالی حج هستیم که بتوانیم نرخ را تثبیت کنیم و از همه کسانی که ثبت‌نام می‌کنیم همه مبلغ حج را از آنها خواهیم گرفت ممکن است بتوانیم آن 3 هزار دلار را برای هر نفر تثبیت کنیم ممکن است برخی حجاج به هر دلیل بگویند که حج منتفی شده است و پول ما را برگردانید.
رئیس سازمان حج و زیارت گفت: ما در پیش‌بینی‌های خودمان آوردیم که اگر کسی از حجاج خواهان استرداد وجوه پرداختی خود بود با جایگزین کردن نفرات بعدی در اولویت‌های استان وی را جایگزین کرده و پول آن حاجی را برگردانند. با توجه به اینکه قسط نخست شامل یک میلیون تومان سپرده اولیه به انضمام سود آن و مابه التفاوت تا 22 میلیون تومان بوده است.
خسارت متوجه زائران ایرانی نخواهد شد
به این ترتیب به‌نظر می‌رسد اگرچه عربستان با تصمیمی که برای برگزاری مراسم «حجِ محدود» گرفت، زیان مالی تا ۶ میلیارد دلاری را متحمل خواهد شد، اما مسئولان حج ایران می‌گویند این خسارت متوجه زائران ایرانی، دولت ایران و حتی سایر کشورها نخواهد شد، مشروط بر اینکه در قرارداد با عربستان بند «فورس‌ماژور» و یا شرایط اضطراری وجود داشته باشد.
رئیس سازمان حج و زیارت ـ ۱۹ فروردین‌ماه درحالی‌که این احتمال مطرح بود عربستان مراسم حج را لغو کند، گفته بود: در قرارداد با طرف‌های خدمات‌دهنده عربستانی، بندی با عنوان شرایط «فوق‌العاده» و اضطراری وجود دارد که در صورت برگزار نشدن حج، قرارداد مربوط به خدمات، به سال آینده منتقل شده و از این ناحیه ضرری متوجه زائران ایرانی نمی‌شود.
علی‌رضا رشیدیان این نکته را یک‌بار دیگر، به‌تازگی یادآور شده است: ایران در هیچ یک از قراردادهایی که برای حج بسته (مسکن، حمل و نقل درون‌شهری و ...) مکلف به پرداخت هزینه‌ای به طرف سعودی نیست؛ زیرا در تمام آن قراردادها بند «فورس‌ماژور» وجود دارد و اگر به هر‌دلیل دولت عربستان مانع از حضور حجاج ایرانی شود، دولت ایران هیچ تعهدی بابت پرداخت به طرف عربستانی نخواهد داشت، اما از طرف دیگر موظف است صرف و صلاح زائر را درنظر بگیرد.
هیأت وزیران، نرخ ارز تخصیصی برای قیمت‌گذاری حج ۱۳۹۹ را بالغ بر ۱۰ هزار تومان تعیین کرده بود و سازمان حج و زیارت بر این اساس، در اسفندماه ۹۸، هزینه سفر حج را برای هر نفر، متغیر از 5/32 میلیون تا حدود ۴۱ میلیون تومان اعلام کرد و از زائران خواست این مبلغ را در 2 قسط پرداخت کنند که مرحله نخست ۲۵ میلیون تومان دریافت شد و پرداخت قسط دوم و باقی مانده آن هزینه، به نهایی شدن تصمیم عربستان موکول شد.
وی به‌تازگی در یک گفت‌وگوی رادیویی توضیح داده است: سال گذشته متوسط قیمت حج ۲۵ میلیون تومان بود، امسال میانگین قیمت حج ۳۵ میلیون تومان شده است. قیمت ارز مصوب که از بانک مرکزی برای حج امسال گرفته شد، نسبت به سال گذشته افزایش داشت اما متأسفانه با وضعیت اقتصاد ناشی از کرونا، تحریم‌های ظالمانه و مشکلات ایجاد شده در ابعاد بین‌المللی و شرایطی که در بازار ارز شاهدیم و با توجه به اینکه پول مرحله نخست از زائران گرفته شده است، به‌شدت دنبال این هستیم که مصوبه‌ای را از شورای عالی حج بگیریم تا ثبت‌نام حج سال ۹۹ را تکمیل کنیم و این پول را با نرخ ارز مصوب امسال، در بانک مرکزی ذخیره کنیم تا زائرانی که همین امسال ثبت‌نام کرده و وجوه خود را واریز کرده‌اند، با نرخ ارز مصوب ۹۹، به حج آینده اعزام شوند.
وی تأکید هم کرده که اگر عربستان مازاد بر سهمیه حج امسال (۸۷ هزار و ۵۵۰ نفر)، ظرفیت اضافه‌ای را به ایران داد، هزینه‌ها و ثبت‌نام زائران جدید، تابع نرخ مصوب سال آینده خواهد بود.
سازمان حج و زیارت در بیانیه‌ای مشترک با بعثه مقام معظم رهبری روز سه‌شنبه سوم تیرماه، در پی تصمیم عربستان، رسما از حضور نداشتن زائران ایرانی در حج ۱۳۹۹ اطلاع داد و اعلام کرد: «سهمیه زائران ایرانی برای حج آینده محفوظ خواهد ماند». این سازمان درحال‌حاضر درباره شرایط انصراف از حج، سرنوشت هزینه‌های دریافت شده از حاجی‌ها، محل و شکل ذخیره آن، اطلاع‌رسانی رسمی و قطعی نداشته است.
