زندگی به خودی خود بیجهت و فاقد معنا است. انواع و اقسام تلاشهای بشر بدون معنادهی ناشی از زندگی انسانی تهی هستند و نتایج حاصل از آنها قابل ارزیابی نیست. از اینرو شناسایی ارزشهای حاکم بر حیات بشری و جهتگیری درست درباره آنها اولویت بسیاری دارد. تحقیقات متعدد حکایت از آن دارند که ارزشهای بشری بهطور کلی در چهار گروه متمایز قابل طبقهبندی است. این گروههای چهارگانه هر یک حوزهای خاص از زندگی ما انسانها را در کنترل خود دارند و زندگی موفق و خوشبخت مستلزم توجهی دقیق و متوازن به تمام آنها است.
ارزشهای درونی
ارزشهای درونی کاملاً شخصی هستند و مواردی از جمله هویت فردی و اجتماعی، میل به عبادت، نیاز به امنیت و وجوه دیگری از «من واقعی» انسانها را شامل میشوند. ارزشهای درونی مبنای اصلی نیاز ما به آزادی، استقلال و کنترل فرآیندهای زندگی را تشکیل میدهند. بر اساس همین ارزشها است که اهداف خود را عینی نموده و اولویتها را مشخص مینماییم.
ارزشهای اجتماعی
این گروه از ارزشها با تعلق و نسبت در ارتباط هستند. در ارزشهای اجتماعی ما به همسر، فرزندان، والدین، دوستان و خانواده توجه میکنیم و جامعه را بهطور کلی مورد توجه قرار میدهیم. میل به همراهی با دیگران و احساس تنهایی هدایت کننده عادات و رفتارهای مرتبط با ارزشهای اجتماعی است. کمک کردن، عشق به دیگران و تلاش برای افزایش رفاه آنها نیز از جمله وجوه دیگر در ارزشهای اجتماعی محسوب میشود. در زمینه مسائل مالی، شیوه کسب و خرج کردن پول در چارچوب جامعه تعیین میشود. با تکیه بر ارزشهای جمعی ما به انتخاب شغل دست میزنیم و نحوه هزینه کردن خود را مشخص مینماییم.
ارزشهای جسمانی
این دسته از ارزشها به وجوه مادی و دنیای واقعی پیرامون ما مرتبط است. پیش از هر چیز، نحوه مواجهه با بدن جسمانی و توجه به سلامتی و رفاه آن از طریق ارزشهای جسمانی معین میشود. از طریق این ارزشها است که ما تصمیم میگیریم در چه مکانی زندگی کنیم،چگونه فضای پیرامون خود را آرایش دهیم و شادمانی فیزیکی را چگونه بهدست آوریم. میل به زیبایی و آسایش نیز از جمله موارد مرتبط با ارزشهای جسمانی است. شیوه لباس پوشیدن، وسائل نقلیه، فضای مسکونی و کاری از جمله نمونههایی هستند که بهطور کامل تحت تأثیر ارزشهای جسمانی در مورد آنها تصمیمگیری می شود.
ارزشهای مالی
ارزشهای مالی نحوه مواجهه با پول و سرمایه را مشخص میسازند. این ارزشها با پولی که ما در واقع به دست میآوریم ارتباطی ندارند بلکه رویکرد و چشمانداز ما را نسبت به پول و مسائل مالی معین میسازند. آنها بیش از هر چیز بازتابی از این مسأله هستند که ما چگونه دست به خرید کالاها میزنیم و از چه راههایی درآمد کسب میکنیم. میزان ارتباط ارزشهای مالی با زندگی واقعی متغیر است. ممکن است زندگی فرد در تطابق کامل با ارزشهای پذیرفته شده او جریان یابد و یا آنکه در تضاد کامل با این ارزشها باشد. مهمترین مواردی که باید در شناسایی ارزشهای مالی به آنها توجه شود در زیر مورد اشاره قرار گرفت است:
■ آیا پول کافی دارم؟
■ چه میزان میتوانم به این مقدار پول تکیه کنم؟
■ آیا این انتخاب درستی است؟
پاسخ این پرسشها کاملا برآمده از ارزشهای فرد در حوزه مالی است و میتوان با ارزیابی رفتارها، به این موارد دست یافت. برخی افراد به پرسش اول و کسب درآمد بیشتر توجه میکنند، گروهی دیگر بر ثبات و پرسش دوم تمرکز میکنند و جمعی نیز بر نحوه خرج کردن پول تکیه دارند. در نهایت، شیوه ترکیب میان این سه پرسش تعیینکننده ارزشهایی است که فرد در برابر پول بر آنها تکیه میکند.
