استفاده از متخصصان برای شناسایی فرصت‌های پیش رو و برنامه‌ریزی برای آن یکی از برگ برنده‌هایی است که استان می‌تواند از آن استفاده کند. در هر بخشی تعدادی افراد مطلع، تئوریسین، نظریه‌پرداز، برنامه‌ریز و مجری وجود دارد که می‌توان از همه آنها برای انجام یک پروژه خوب استفاده کرد به این شرط که مسئولان و مدیران دولتی به شناخت کافی از پیرامون خود رسیده باشند و برای توسعه استان احساس نیاز کنند. اما در غیر این‌صورت فرصت‌های پیش رو همانند اکسپوی دبی یکی پس از دیگری از دست خواهند رفت.
وجود فرصت‌هایی چون اکسپوها که یکی از بزرگترین رویدادهای جهان به‌شمار می‌رود می‌تواند فرصت‌های اقتصادی فراوانی را پیش روی استان بگذارند در صورتی که به اهمیت حضور در آن پی برده باشیم. اما با وجود پاویون اختصاصی برای ایران در اکسپو 2021 دبی و اختصاص یک هفته از آن به همدان شاهد برنامه‌ریزی منسجمی از سوی استان برای حضور و نمایش توانمندی‌های استان نبودیم.
اگر هم گروه‌هایی در این هفته حضور یافتند با برنامه‌ریزی و سرمایه خود بوده است. هرچند که حضور کارآفرینان و گروه‌هایی از بخش خصوصی توانمندی استان در این زمینه را نشان می‌دهند، اما مگر توانمندی تعداد بسیار محدودی از گروه‌ها در اکسپو چقدر می‌تواند باشد؟
گروه‌ها هر کدام در توان محدود خود می‌توانند برای استان دستاورد داشته باشند، اما اگر دولت برنامه‌ریزی کند و از گروه‌های خصوصی متعدد برای حضور در رویدادهای مهم جهان و نمایشگاه‌های متعددی که برگزار می‌شود، دعوت به همکاری کند به‌طورقطع آنها حتی با هزینه‌های شخصی خود می‌توانند موفقیت‌های چشمگیری رقم بزنند و برای استان دستاوردهای مهمی را به‌دست بیاورند.
اکنون زمان برنامه‌نویسی برای 4 سال آینده استان است و بنا بر دستور استاندار، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان همدان، برنامه تحول و توسعه استان با مشارکت دستگاه‌های دولتی و کارشناسان در حال تهیه است. به‌نظر می‌رسد این سازمان با تغییراتی در برنامه‌ها، به کارآفرینان، سهم آنها در توسعه، حضور در مجامع بین‌المللی توسط بخش خصوصی و بسیاری موارد این‌چنینی که در برنامه‌های توسعه‌ای پیشین توجه چندانی به آنها داده نشده اما می‌توانند بدون هزینه گذاشتن روی دوش دولت اقدامات مؤثری در پیشبرد اهداف استان داشته باشند، سهم بیشتری نسبت به قبل بدهند. در صورتی دولت راه را برای بخش خصوصی و حضور آنها و به‌خصوص کارآفرینان باز کند و یا تسهیل کند می‌توانند به اهداف بزرگی در بخش اقتصاد دست یابند، زیرا آنها با وجود موانع، اما آنها را با خلاقیت از سر راه برمی‌دارند و به دیگران نیز کمک می‌کنند تا به موفقیت نزدیک شوند.
در ادامه صحبت‌های سید جلال ساداتیان، صاحب محمدیان‌منصور، مصطفی رضایی‌راد درباره راهکارهای مؤثر برای موفقیت‌های اقتصادی و تجاری استان را در دورهمی در کلاب‌هاوس که توسط همدان‌پیام برگزار شد، می‌خوانیم.
صاحب محمدیان منصور؛صاحبنظر در حوزه میراث‌فرهنگی و گردشگری- استادیار گروه معماری دانشگاه بوعلی:
معاونت گردشگری به استانداری اضافه شود
شعار دبی در این اکسپو «تمدن کهن، تنوع اقوام و میزبانی ملت‌ها» است، کسی برنده طراحی غرفه ایران در اکسپو دبی شده است، طراحی‌اش را براساس قصه‌های تو در توی هزار و یک شب انجام داده و شعار آن هم پیروزی عشق بر جنگ و نفرت است. هزار و یک شب 11 داستان دنباله‌دار و 41 داستان بلند دارد و این داستان‌ها در دل هم جریان دارند؛ سعی شده که غرفه ایران با نوارهای آویزان حالت تو در تو بودن را به مخاطب القا کند.
با توجه به شرایط جنگی و تهدیدهایی که علیه ایران وجود دارد به نوعی این طراحی پذیرفته شده تا به نوعی خشونت به تعویق بیفتد. به تعویق انداختن خشونت، شعاری است که غرفه ایران به دنبال آن بوده و به جریانات سیاسی و جنگ در خاورمیانه مربوط است. همانطور که می‌دانیم مبنای قصه شهرزاد به تعویق انداختن خشونت بوده، یعنی شهرزاد قصه‌گو با یک سیاست به عقد پادشاه درآمده که موجب درمان ذهن پادشاه شود و جنگ را به تعویق بیندازد که در نهایت هم موفق می‌شود.
غرفه ایران با چندین گالری از جمله گالری هنری، گالری زبان و خط ایرانی، گالری تماشاخانه، گالری قهوه‌خانه برای چای و دمنوش ایرانی، گالری برای ارائه غذاهای ایرانی، گالری نمایش و تعاملات اجتماعی و گالری صنایع‌دستی در این رویداد بزرگ شرکت کرده است.
همدان هم در حوزه گردشگری تاریخی در گالری خط و زبان ایرانی می‌تواند سنگ‌نوشته‌های گنجنامه را ارائه کند؛ در گالری تماشاخانه می‌توانیم روایت جمشید از شاهنامه فردوسی که به شکل‌گیری هگمتانه برمی‌گردد و جاذبه‌های گردشگری سلامت را به نمایش بگذاریم. چون امروز همدان در حوزه گردشگری سلامت رشد خوبی داشته و از غرب کشور و کشورهای عربی افرادی هستند که برای گردشگری سلامت به همدان می‌آیند.
نماد گردشگری پزشکی بوعلی‌سینا است، کسی که در کره ماه به اسمش یک حفره ثبت شده است. در دنیا دستار بوعلی‌سینا برای کلاه فارغ‌التحصیلی استفاده می‌شود، مردم این کلاه را می‌شناسند، اما کمتر کسی می‌داند که این کلاه از بوعلی‌سینا در همدان است. بوعلی درمان‌های جذابی دارد که می‌توانیم در غرفه‌ها به‌صورت فیزیکی و حتی نمایشی نشان دهیم؛ در حوزه غذا می‌توانیم غذای ثبت ملی شده «سرداشی» و در گالری صنایع‌دستی؛ مبل، چرم و سفال را ارائه کنیم.
اما باوجود همه مواردی که نام بردم به‌راحتی سومین رویداد بزرگ جهانی را از دست دادیم. آیا سازمان مدیریت‌وبرنامه‌ریزی و همچنین استانداری همدان نمی‌توانست 300 میلیون تومان پول برای شرکت نماینده استان (سازمان میراث‌فرهنگی استان) تهیه کند؟ اگر نمی‌تواند واقعاً یک فاجعه بزرگ است که پس از یک و نیم قرن سابقه اکسپو نمی‌توانیم در چنین رویداد جهانی شرکت کنیم و مجبور می‌شویم 3 هفته حضور خود را به تعویق بیندازیم. با این تفاسیر باید فکری به حال استان کنیم که چنین برنامه‌ای در سطح جهانی برگزار شده، همه شرایط هم برای معرفی استان در این رویداد فراهم است، اما نمی‌توانیم.
بخش دولتی مدت‌هاست که درحال تلاش برای حضور مطلوب در این برنامه است، اما برای تأمین بودجه مشکل دارد و این عقب‌انداختن‌ها برای تأمین هزینه‌ها است، ما باید از مدت‌ها قبل روی این موضوع مانور می‌دادیم و هدفمان از شرکت در این نمایشگاه را تعیین می‌کردیم.
پزشکان در همدان برخلاف سایر حوزه‌ها شرایط اقتصادی خوبی دارند. معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان هم اعلام کرده که قصد دارند با نماد بوعلی‌سینا در این رویداد بزرگ شرکت کنند، همه می‌دانیم بوعلی نماد گردشگری پزشکی در همدان است، اما آیا از قبل جلساتی با پزشکان و دانشگاه علوم پزشکی همدان برگزار شده که با این اقدام چند نفر از پزشکان هم در این اکسپو حاضر شوند و درباره توانمندی‌های همدان در حوزه سلامت توضیحاتی بدهند؟ استانداری و میراث‌فرهنگی می‌تواند از این فرصت برای جامعه پزشکی و استان استفاده کند.
میراث‌فرهنگی در استان همدان یک نهاد بالادست محسوب نمی‌شود و قدرت این را ندارد که به سایر اداراتی که به نوعی به گردشگری مربوط هستند حکم دهد و کاری در حوزه گردشگری انجام دهند. توسعه استان با گردشگری فقط از طریق اداره کل میراث‌فرهنگی ممکن نیست، ادارات از یک نهاد بالادستی مثل استانداری حرف‌شنوی دارند که می‌توانیم با برقراری یک معاونت گردشگری این مشکل را برطرف کنیم. زمانی می‌توانیم از گردشگری برای توسعه استان استفاده کنیم که استانداری ورود کند و یک معاونت گردشگری داشته باشد.
مصطفی رضایی‌راد؛پژوهشگر بازار- عضو هیأت‌علمی و استاد مدیریت بازرگانی:
قدرت مذاکره استان را جلو می‌برد
جام‌جهانی فرهنگ‌ها محلی برای ارائه وضعیت گذشته، امروز و آینده هر استان است، ما باید در بسیاری از موارد اول فکر کنیم و بعد عمل کنیم.
جذب مشتری یک فرایند است و نخستین قدم آن نمایش دادن محصولات مهم است، اما آیا برای ادامه مسیر هم فکر کرده‌ایم؛ برای مثال در دبی محصولی نمایش داده‌ایم، آیا برای اینکه بتوانیم خریدارها را جذب کنیم تیم‌هایی داریم که بتوانند با این افراد مذاکره کنند.
متأسفانه در همدان مشکلات زیرساختی فراوانی وجود دارد و از همه مهمتر نگاه نرم‌افزاری به حوزه کسب‌وکار نداریم، آیا در راستای اینکه بتوانیم مشتریان را جذب کنیم می‌توانیم ارتباط بگیریم؟
در سال‌های گذشته تبلیغات زیادی برای اینکه همدان پایتخت گردشگری آسیاست، شده، اما واقعا استان چقدر توانست از آن بهره ببرد؟ اهالی کسب‌وکار، تولید و کشاورزی همدان نتوانستند نتیجه ملموسی از این اتفاق بگیرند؛ چون مثل همیشه ما قدم اول را خوب برداشتیم، اما برای ادامه راه موفق عمل نکردیم؛ برای موفقیت باید یک سلسله از مراحل مختلف را بگذرانیم تا به مقصد برسیم و رقابت کنیم.
تولیدکنندگان و اهالی کسب‌وکار چه فایده‌ای از همدان پایتخت گردشگری برده‌اند؟ این مهم فقط در حد یک تبلیغ بود. ما در مقدمات حضور در این نمایشگاه هنوز مشکل داریم و بدون برنامه‌ریزی در این رویداد حضور پیدا کرده‌ایم.
اینکه ما در یک ماه تصمیم بگیریم در چنین رویداد بزرگی شرکت کنیم و نتیجه بگیریم، کار سختی است. شاید شهرهای بزرگی مثل اصفهان بتوانند نتیجه بگیرند چون توانایی مذاکره دارند، اما برای اینکه ما هم نتیجه بگیریم باید تفکر مدیران ما متحول شود و به‌صورت مستمر چنین رویدادهایی در سیاستگذاری‌های استان باشد.
علاوه بر تحول در فکر مدیران باید در فکر اهالی کسب‌وکار هم تحول ایجاد شود و یک برنامه‌ریزی مشخص برای تجارت خود داشته باشند و براساس آن حرکت کنند.
ما در همدان سازمان‌های تخصصی زیادی داریم، برای مثال سازمان صمت، اتاق بازرگانی و از همه مهمتر دانشگاه بوعلی‌سینا، ما هیچ وقت از ظرفیت دانشگاه بوعلی‌سینا استفاده نکردیم.
چرا سازمان‌های اداری ما از ظرفیت دانشگاه بوعلی و اساتید آن استفاده نکردند، ما به راحتی می‌توانستیم از ظرفیت‌های علمی این دانشگاه برای برنامه‌ریزی استفاده کنیم.
اکسپو رتبه سوم جذابیت را برای مخاطبان دارد، همانقدر که اکسپو می‌تواند در ظرفیت‌های گردشگری مختلف و همچنین برای اهالی کسب‌وکار جذابیت داشته باشد، می‌توانیم از میوه آن برای ادامه مسیر استفاده کنیم؛ یعنی زمینه را فراهم کنیم که این افراد به این رویداد بروند و از آن برای ایده‌پردازی استفاده کنند.
یکی از مشکلات ما در کسب‌وکارها، ایده، تجاری‌سازی و نوآوری است. شرکت‌های دانش‌بنیان در همدان می‌توانند با علم خودشان موارد علمی را بومی‌سازی کرده و آن را در کشور ارائه کنند، اما این امر نیازمند این است که ایده را از عرصه‌های بین‌المللی کسب کنند.
متأسفانه اهالی کسب‌وکار ما به‌روز نیستند، حضور در چنین مجامع بین‌المللی می‌تواند قدم نخست برای به‌روز بودن باشد، همین که بتوانیم جدیدترین را در هر عرصه ببینیم موجب جوان شدن ذهن، فکر و ایده‌های ما می‌شود، ما در بسیاری از موارد با مشکل بازاریابی روبه‌رو هستیم، ما المان‌های اولیه برای تغییر و به روز‌بودن را نداریم.
در چندسال اخیر سازمان‌های ما با یک مشکل مواجه شده‌اند و آن هم درگیر شدن با مشکلات روزمره است، یعنی سازمان‌ها به جای کنشگر بودن، واکنشگر هستند.
هر سازمان 2وظیفه عمده برعهده دارد؛ یکی در حوزه سیاستگذاری و تدوین برنامه‌های کلان و دیگری تدوین برنامه‌های اجرایی و مسائل روزمره است.
متأسفانه پس از اعمال تحریم‌ها، سازمان‌های ما بیشتر درگیر مسائل روزمره شدند و سیاستگذاری به فراموشی سپرده شد.
در اکسپو، حال و آینده کشورهای مختلف نمایش داده می‌شود و آینده در این رویداد نقش پررنگ‌تری دارد چون در بازار آینده که مربوط به اقتصاد است معامله می‌شود. آینده به سیاستگذاری و نگاه کلان مربوط است؛ وقتی ما نتوانستیم آینده را با سیاستگذاری تعیین کنیم از این نمایشگاه‌ها نمی‌توانیم دستاورد خوبی داشته باشیم.
امیدواریم سازمان برنامه‌وبودجه از فرصتی که برای تدوین سند توسعه استان در اختیارش گذاشته شده، استفاده و در کنار آن از نظرات نخبگان، اهالی فن و کسانی که با بازار آشنا هستند هم استفاده کند.
سید جلال ساداتیان؛تحلیلگر مسائل بین‌الملل- استاد مدعو دانشگاه طباطبایی: زیرساخت‌ها و فکر مدیران باید تغییر کند
همدان گام بزرگی در اکسپو 2020 دبی برداشته و امیدواریم بتوانیم با استفاده از این اکسپو ارتباطات بین‌المللی را تقویت کنیم.
آنچه که موجب موفقیت یک کشور در عرصه‌های بین‌المللی می‌شود، ایجاد زیرساخت و ارتباطات بین‌الملل است؛ همه می‌دانیم و نیازی به تکرار نیست که در بحث سیاست خارجی به مشکل خورده‌ایم. ارتباطات بین‌الملل فقط مختص به مدتی است که در اکسپو حضور داریم یا بعدها هم می‌توانیم این ارتباطات را با بخش‌های فرهنگی، آموزشی، علمی و اجتماعی برقرار کنیم.
استان متأثر از شرایط سیاست خارجی است و همین عاملی شد تا نتوانیم تعامل کنیم، اگر شرایط را به سمت استفاده از بازار بین‌المللی می‌بردیم، می‌توانستیم با بهرهگیری از این فرصت بخش خصوصی را فعال کنیم. اگر قرار است از روابط بین‌الملل استفاده کنیم، باید سیاستگذاری خارجی به سمتی برود که بتوانیم ارتباطات لازم را با دنیا و به شکل درست برقرار کنیم.
مسأله زیرساخت‌ها، تحول در فکر مدیران و تأکید بر بحث آموزش برای بدنه‌ای که می‌خواهد در عرصه‌های بین‌المللی حضور داشته باشد، بسیار مهم است.
زیرساخت‌هایی که مدنظر من است، بسیار بیشتر از زیرساخت‌هایی است که بتوان آنها را در یک شهر یا استان مستقر کرد. آن چیزی که باید روی آن تمرکز کنیم داشته‌های شهر و استان است و باید بررسی کنیم که در استان به چه زیرساخت‌هایی نیاز داریم. چقدر روی آموزش و زیرساخت‌های فیزیکی کار کرده‌ایم؟ برای مثال خط هوایی و هتل‌های ما چقدر برای ورود گردشگر و مسافر مناسب هستند. اگر روزی میهمانی از دبی وارد ایران شود آیا ما ابزارهای لازم برای اینکه فرهنگ خودمان را به آنها نشان بدهیم، داریم؟
باید به کسانی که قصد حضور در این نمایشگاه بزرگ را دارند آموزش بازاریابی، عرضه و قدرت مذاکره داده شود، باید شرکت‌کننده‌ها توان گفت‌وگو و مذاکره داشته باشند تا هرچیزی که قرار است عرضه کنند را با قدرت گفت‌وگو بفروشند؛ ما باید اطلاعات کافی از چیزی که قرار است عرضه کنیم داشته باشیم، برای مثال از بوعلی‌سینا چه چیزی برای گفتن داریم که دیگران بتوانند با اشتیاق آن را دریافت کنند.
در حال‌حاضر ما اعلام کردیم که در این نمایشگاه بزرگ حضور خواهیم داشت باید چه کنیم؟ چه هدفی داریم؟ آیا فقط قصد داریم که چند مشتری پیدا کرده و مبل‌ومنبت را بفروشیم؟ آیا فقط به دنبال این هستیم که یک تعریف و تمجید از همدان شود؟ یا می‌خواهیم یک پشتوانه علمی، تحقیقی و در عین‌حال اقتصادی داشته باشیم که از آن برای جذب توریست و گردشگر استفاده کنیم. چقدر از ابزارهای تبلیغاتی مثل شبکه‌های مجازی، کلیپ‌‌های تبلیغاتی، بروشورها و... برای ارائه کارهایمان استفاده کرده‌ایم؟
برای حضور مستمر در چنین رویدادهایی علاوه بر حضور فعال بخش خصوصی، نیازمند حمایت همه‌جانبه از سمت دولتی‌ها هستیم، نباید فکر ما به این سمت برود که همهچیز برعهده دولت است، بخش خصوصی هم در این زمینه باید فعالیت کند؛ اما بخش خصوصی چقدر می‌تواند این بار را بر دوش بکشد. آیا دولت به این فکر است که زیرساخت‌ها را فراهم کند؟ بهره‌برداری بخش خصوصی در ابعاد مختلف و فعال شدن سازمان‌ها و نهادهای تخصصی نیازمند یک برنامه‌ریزی جدی است، اما چه کسی قرار است این برنامه‌ریزی را انجام دهد؟ دولتی که نمی‌تواند بودجه برای حضور خودش در این رویداد تهیه کند، چقدر می‌تواند موانع را از سر راه بردارد تا بخش خصوصی را در این عرصه‌ها فعال کند.
ما استعدادها، توانمندی‌ها و انگیزه‌های خوبی داریم، چقدر ما برنامه‌های مختلف برای این افراد داریم، بخش خصوصی خیلی راحت می‌تواند در ابعاد مختلف انگیزه‌ها را تقویت کند و دولت هم این افراد را همراه با توانمندی‌هایی که در استان وجود دارد، جهت‌دهی کند.
تاریخ ما با این یک هفته تمام نمی‌شود، ما در سال‌های آینده هم می‌توانیم در عرصه‌های مختلف جهانی از جمله اکسپو حضور خوبی داشته باشیم؛ به شرط آنکه از تجربیات استفاده کنیم. باید ببینیم از 16 اکسپویی که تاکنون برگزار شده کشورهای دیگر چه بهره‌هایی برده‌اند.
باید اتاق فکرهایی را تشکیل دهیم و از بخش خصوصی توانمند در هر عرصه‌ای بدون در نظر گرفتن گرایشات سیاسی برای پیشرفت کشور و استان استفاده کنیم.
