برخی مشکلات در مسیر صادرات غیرنفتی ایران، بزرگتر از سایر مشکلات هستند و این بزرگی سبب شده تا مشکلات و موانع دیگر کمتر به چشم بیایند. اکنون از جمله این مشکلات، تعهدات ارزی است که هیچ محفلی وجود ندارد که تجار در آن حضور داشته باشند و سخنی درباره آن، با یکدیگر ردوبدل نکنند.
بسیاری از آنها از تعهدات ارزی با عنوان تعهدات یکطرفه بانک مرکزی نام میبرند و این قانون را بزرگترین مانع صادرات در چند دهه گذشته میدانند؛ مانعی که علاوه بر کاهش میزان صادرات سبب شده بسیاری از صادرکنندگان به دردسرهای مالی و قانونی بیفتند و مشکلشان لاینحل باقی بماند.
اکنون منوچهر رضایی، صادرکننده کشمش و عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی در همدان و ایران درباره مشکلات تعهدات ارزی و نگاه دولت و جامعه به صادرات و دیگر مشکلات پیشرو، با همدانپیام گفتوگو کرده که در ادامه آمده است.
درباره شرایط فعلی تجارت در استان و کشور بفرمایید؟
شرایط فعلی تجارت در کشور خوب نیست؛ مشکلاتی بر سر راه وجود دارد که ساختاری و در پیکره اقتصاد کشور است.
از طرف دولت سیاستهای حمایتی به معنای واقعی که بتواند فعالان اقتصادی را جذب کرده و برای آنها ایجاد انگیزه کند، درنظر گرفته نشده است؛ نه برای تولید و نه برای تجارت.
در دهه70 تولید و تجارت، بهخصوص در بخش صادرات، مورد رأفت و حمایت حاکمیت بود که نتایج درخشانی برای تجارت ایجاد کرد. بهطوریکه صادرات غیرنفتی در دهه80 به 50میلیارد دلار رسید. در این دوره صادرات غیرنفتی بیش از 10برابر رشد کرد یعنی رشد تولید هم به همان میزان بود.
صادرات، موتور محرک تولید است و هرقدر بتوانیم صادرات کنیم تولید هم به همان نسبت رونق مییابد.
در آن دوره چه اقداماتی سبب شد تا صادرات به چنین رشدی دست بیابد؟
یکی از قدمهای دولت برای تأمین منابع اعتباری بهمنظور توسعه صادرات، راهاندازی بانک توسعه تعاون بود که در واقع هم بانک موفقی در توسعه صادرات بود.
اقدام دیگر دولت، ایجاد صندوق ضمانت صادرات بود که زیرمجموعه وزارت تجارتِ وقت ایجاد شد. رسالت این صندوق پوشش ریسکهای احتمالی صادرات بود که وظیفهاش را بهخوبی انجام میداد.
قدم بعدی دولت، معافیت مالیاتی برای صادرات غیرنفتی بود. در نهایت، نتیجه این تدابیر، به ایجاد فرهنگ عمومی برای حمایت از صادرات غیرنفتی منجر شد.
در حال حاضر کدام مشکلات بیش از بقیه موارد مانع تجارت است؟
اتفاق غلطی که در سال97 افتاد تعهد ارزی بود که آسیب و خسارت جدی به صادرات غیرنفتی کشور وارد کرد. به علاوه حمایتهای دولت از صادرات حذف شد؛ بانک توسعه تعاون دیگر نمیتواند به روش دهه80 تسهیلات پرداخت کند، صندوق ضمانت هم مانند بانک توسعه تعاون دیگر نمیتواند پوششهای لازم را برای صادرکنندگان ایجاد کند و به تبعیت از شرایط حاکم، معافیت مالیاتی هم به طور عمده شامل صادرکنندگان نمیشود.
در کنار همه این مشکلات، کارت بازرگانی صادرکنندگان بهدلیل ناتوانی در انجام تعهدات ارزی، تعلیق میشود. آنها حتی به همین دلیل جرمانگاری میشوند و برایشان پروندههای قضایی تشکیل میشود؛ وقتی چنین اتفاقاتی رخ میدهد یعنی صادرات غیرنفتی از پیکره اقتصاد حذف شده است.
به همان میزان که در دهههای70 و 80 رونق صادراتی وجود داشت و صادرکنندگان جدید آموزش میدیدند از سال97 این روند برعکس شده و صادرکنندگان شناسنامهدار و صاحب صلاحیت یکییکی از گردونه صادرات خارج میشوند. چون آنها قادر به پاسخگویی به تعهدات یکطرفه بانک مرکزی نیستند.
تا زمانی که این شرایط برای صادرات وجود دارد این بخش از تجارت رو به تقلیل میرود و در نتیجه به تولید آسیب جدی وارد میشود.
شما به عنوان نماینده بخش خصوصی در استان و کشور و یک فعال اقتصادی و صادرکننده، از دولت پزشکیان، چه انتظاری دارید؟
بهنظرم، حاکمیت و مردم ضرورت تغییر جدیدی به اقتصاد کشور را متوجه شدهاند. در 2جلسهای که، قبل و بعد از انتخابات ریاست جمهوری، با پزشکیان در اتاق بازرگانی ایران داشتیم متوجه نگاه اندیشمندانه ایشان به جایگاه بخش خصوصی شدیم.
بنده امیدوارم، در این دولت، انتظارات بهحق بخش خصوصی برآورده شود و شاهد تغییرات مشهودی در عرصه اقتصاد شویم و این فضای سنگین و آزاردهنده حاکم بر اقتصاد کشور تغییر کرده و در آن نشاط و پویای را شاهد باشیم. در این صورت است که ماحصل آن رونق اقتصادی برای مردم خواهدبود.
بنده در یک ماه گذشته جنبوجوشهایی در دستگاههای دولتی میبینم، بهطوریکه اتاق فکر در دستگاههای مختلف در حال شکلگیری است و برخی از آنها جلساتی با حضور بخش خصوصی برگزار کردهاند. بهنظر میرسد دستگاههای دولتی بهدنبال راهکار برای تولید و تجارت و ایجاد انگیزه در بین بخش خصوصی هستند.
شکلگیری این اتاق فکرها و تشکیل آنها بنده را بسیار خوشحال و امیدوار کرد که حاکمیت، بهویژه دولت، متوجه وضعیت موجود شده و بهدنبال راهکار برای برونرفت از این شرایط نامطلوب اقتصادی هستند.
