محمود رمضانی- در دنیایی که اینترنت و دستاوردهایش، روز به روز جای بیشتری در بین فعالیت‌های روزانه مردم باز می‌کنند، تنها با یک تلفن همراه کوچک می‌توان به این دنیای عظیم وارد شد.
اما در این میان دغدغه مسئولان و خانواده‌ها برای ورود جوانان به این فضا مطرح است که به هر حال می‌تواند در کنار فواید آن مخاطراتی را به همراه داشته باشد.
موضوعی که به گفته جامعه‌شناسان جای تعجب ندارد، زیرا طبق اعلام مدیر نرم‌افزار پیام‌رسان تلگرام، 22 میلیون ایرانی از این وسیله استفاده می‌کنند، نرم‌افزاری که در ایران مدیریت و اجرای آن کاملاً مشخص نیست و در آن کانال‌هایی وجود دارد که به گفته مخالفان این فضاها عملاً استفاده‌کنندگان وقت خود را برای آن صرف می‌کنند و از آن نتیجه‌ای جز ضرر نمی‌بینند.
اما در کنار این اظهارنظرها برخی از مسئولان کشور هم نگاه مثبت به استفاده از شبکه‌های اجتماعی دارند. در مجموع فعالیت در شبکه‌های اجتماعی را می‌توان همچون خنجر دولبه دانست که هم می‌توان از آن استفاده بهینه داشت و هم می‌توان مشکلاتی را در فضای جامعه ایجاد کرد. اینکه چگونه از این فضاها استفاده می‌شود یا اینکه شبکه‌های اجتماعی چه تأثیری بر فعالیت‌های افراد دارد موضوعی است که پیرامون آن با کارشناسان و جوانان استان همدان به گفت‌وگو نشستیم.
در این گفت‌وگو که با حداقل 30 جوان همشهری و نیز بزرگسالان مرتبط انجام شد، بیشتر جوانان که عمدتاً شغلی هم برای خود نداشتند بر این باور بودند که شبکه‌های اجتماعی به نوعی سرگرمی و برای پرکردن اوقات بیکاری آنان است چه بسا به جز سرگرمی آنان بهره کافی و وافی را از این شبکه‌ها نمی‌برند و حال اگر در این بین مشکل و یا انحرافی هم باشد باید خودشان آن را تشخیص دهند.
تعدادی اندک از مصاحبه شوند‌گان که بیشتر آنان را دانش‌آموزان و دانشجویان تشکیل می‌دادند هم بر این باورند که شبکه‌های اجتماعی باعث شده که مطالعه کاهش پیدا کند، زیرا فرد آنقدر غرق این شبکه‌ها می‌شود که زمانی را برای مطالعه نمی‌یابد.
گروهی دیگر هم که بیشتر آنان را افراد شاغل تشکیل می‌داد کاربردهای این شبکه‌ها را برای ورود به دنیای اخبار و اطلاعات مفید دانسته و معتقد بودند که با ورود این شبکه‌ها بسیاری از کارها تسهیل پیدا کرده است.
با جمع‌بندی پاسخ‌های افراد گفت‌وگویی با کارشناس رسانه و علوم ارتباطات دانشگاه تهران داشتیم. متخصص علوم ارتباطات و روابط عمومی و فعال در یکی از نشریات کشورمان با اشاره به اظهارنظر متفاوت سیاسیون در مورد شبکه‌های اجتماعی بیان کرد: این یک هزاره سوم است که ما ناخواسته بر آن سوار شدیم و دوری از آن هم اجتناب‌ناپذیر است.
وحید تفکری‌‌قانع گفت: اینکه یک فعال سیاسی یا مدیر و مجری دولتی به صورت موافق یا مخالف در این مورد اظهارنظر کنند این نظر شخصی آنها خواهد بود زیرا در هر حال ناگزیر به پذیرفتن این موج هستیم.
در همین ارتباط استاد دانشگاه پیام‌نور استانمان نیز گفت: به هر حال در دنیای ارتباطات باید فضای مجازی و تکنولوژی را با آنچه هست بپذیریم تا از توسعه عقب نمانیم اما مهمترین موضوع و آنچه در این ارتباط مغفول مانده است مدیریت فضاهای مجازی است که به نظر من حتی باید در حد معاونت ریاست‌جمهوری تدوین شود. علی اکبری بیان کرد: اگر افراد به ویژه جوانان از شبکه‌های اجتماعی به نحواحسن استفاده کنند می‌توانند آن را به خوبی در اختیار داشته باشند ولی متأسفانه دستگاهی که این شبکه‌ها و کاربردهای آن را تشریح کند وجود ندارد به همین دلیل جوانان و کاربران، آسان‌ترین و کوتاه‌ترین راه دسترسی را که همان گروه‌های بی‌فایده است پیدا می‌کنند.
وی در تشریح این موضوع که بیشتر کاربران از قشری هستند که اوقات فراغت بسیار دارند و یا مشغول به کاری نیستند گفت: افرادی که اوقات فراغت بیشتر دارند با عضو شدن در شبکه‌های مفید ضمن بالا بردن اطلاعات خود می‌توانند فضایی ایجاد کنند که همچون مطالعه کتاب برایشان سودمند باشد و باعث ترقی آنان شود و به نظر من حتی می‌توان در این شبکه‌ها نحوه کارآفرینی را برای افراد بیکار جامعه هم تدارک دید اما مسأله این است که کاربران هنوز به فواید درست استفاده کردن از این شبکه‌ها پی نبردند و آن را تنها سرگرمی می‌دانند که این خود باعث به دام افتادن در برخی شبکه‌های فاسد می‌شود. کما اینکه در عصر کنونی تمام مدیران و سیاسیون از این وسیله ارتباط جمعی استفاده می‌کنند.
اما در کنار موافقان شبکه‌های اجتماعی یکی از کارشناسان اجتماعی استانمان هم هشدار نسبت به این شبکه‌ها را جدی و نگران‌کننده دانست و افزود: با گسترش این شبکه‌ها هم اینک هر فرد، خود به رسانه‌ای مستقل مبدل شده که از زاویه دید خود به انعکاس رویدادها می‌پردازد و در این فضا واقعیت، دروغ، کذب و حقیقت نیز منتشر می‌شود.
حسینی یکی از پیامدهای رشد و شیوع چنین ابزار و فناوری‌هایی را که معطوف به جرایم اینترنتی می‌شوند گوشزد کرد و گفت: رشد و گسترش این ناهنجاری‌ها به حدی رسیده که سال‌هاست مسئولان کشور با راه‌اندازی پلیس فتا، رسیدگی و نظارت و بازدارندگی جدی‌تر را در این حوزه لحاظ کنند.
وی افزود: جای بسی تأمل است که بخش اصلی چنین جرایمی به رفتارها و نحوه تعاملات کاربران در این شبکه‌ها باز می‌گردد.
این کارشناس گفت: برخی ناگزیر از نداشتن تفریح و برخی دیگر برای یافتن دوستی سالم و پاک در این فضا می‌چرخند و می‌گردند تا شاید فتح بابی شود برای سرآغاز یک ارتباط دوسویه، اما در تور اشخاص حقه‌بازی گرفتار می‌شوند که نتیجه‌ای ناخوشایند را برای آنها رقم می‌زند.
اما چه باید کرد؟
پر واضح است که حضور در شبکه‌های مجازی، مدیریت و محافظه کاری خاص را می‌طلبد و باید ضریب رفتار کاربران بسیار سنجیده باشد.از سوی دیگر بالا بردن اطلاعات خانواده‌ها و به ویژه والدین در نحوه استفاده از فضاهای مجازی برای کنترل جوانان ضروری است تا آنان ناخواسته گرفتار دام‌هایی که نه تنها در این شبکه‌ها بلکه در محیط پیرامون هم وجود دارد، نشوند.
افزایش سمینارهای اطلاع‌رسانی به خانواده و جوانان در مدارس و دانشگاه‌ها و نیز توسط مسئولان فرهنگی ضرورتی است که استفاده از این موج هزاره سوم را راحت‌تر خواهد کرد.
