اين روزها بخش مهمي از گردشگري پايدار را به خود اختصاص داده اما نه برنامهاي دارد و نه حتي انديشهاي متمركز براي اجرا شدن اصولي برنامهريزيها، اقامتگاههاي بومگردي، همان مكانهايي كه اساس شكلگيري آنها معطوف بر اقامت گردشگر روستاها بود، حالا اما با توجه به اينكه كمتر برنامه اصولي براي مديريت آن وجود دارد تبديل به يك حركت موازي در اسكان هتلها شده است.
متأسفانه در گردشگري همدان در چند سال اخير بيش از آنكه به كيفيت توجه شود،كميت مورد توجه قرار گرفته و هدفگذاري بر مبناي تعداد گردشگران ورودي يا تعداد واحدهاي اقامتي تعريف شده است.
شتاب در توسعه بومگردي در منطقه همدان به دلايلي از جمله نداشتن تجربه سبب شد تا خانههاي بومگردي در استان همدان در يك حركت قارچگونه رشد كرده و بدون نقشه راهي منسجم در صدد جذب گردشگران براي اسكان باشد و به شكل مستقيم و غيرمستقيم بر روند فعاليت و درآمدزايي هتلهاي سطح استان اثرگذار باشد.اين روال اشتباه متأسفانه تنها دامنگير استان ما نبوده و در سطح كشور نيز با انتقاداتي همراه است تا جايي كه حمزهزاده، رئيس جامعه هتلداران كشور بارها در مصاحبههاي خود فعاليت غيراصولي اين خانهها را كه حالا از تعريف اصلی خود فاصله گرفته، مورد نقد قرار داده و اصلاح وضعيت فعلي را خواستار شده است.
تأكيد بر بومگردي روستاها اگرچه ممكن است در آغاز خوشحالي و استقبال جوامع محلي را به دنبال داشته باشد، اما در ادامه و با رشد ورود گردشگران به استان به طور قطع واكنشهاي تدافعي را به دنبال خواهد داشت. يكي از مهمترين آسيبهايي كه خانههاي بومگردي بر فرهنگ روستانشيني وارد كرده اين است كه اين احساس كه محل زندگي آنهاتبديل به يك مكان خاص گردشگري شده و خود آنها نيز سوژههايي براي عكاسي گردشگران قرار گرفتهاند حس زندگي طبيعي و روزمره را از آنها گرفته و از اين حيث هويت آنها را در معرض دستبرد قرار داده است.
براي مثال روستاي هدف گردشگري «وركانه» كه با تبليغات سنگين فيلمسازي سعي شد تا از اين منطقه به عنوان يك مكان شاخص در گردشگري همدان نمادي جذاب به همگان نمايش داده شود كه از قضا در اين مسير هم موفق شد تا جايي كه اين روزها اهالي روستاي وركانه از حجم بالاي مسافر در اين روستا و ورود گردشگران متعددي كه شايد نتوان آنچنان كه بايد جوابگوي خواسته و نيازهايشان بود، گلهمند هستند.
البته اين گلهمندي تنها به روستاييان و اين مسأله سطحي خاتمه پيدا نميكند و اعتراض فرماندار همدان را نيز در خصوص نبود نخستين زيرساختهاي مورد نظر در پذيرايي از مسافران و گردشگران اين منطقه با خود به دنبال دارد.
اما موضوع مورد اهميت در این مسیر هدفگذاري سازمان ميراث فرهنگي كشور براي ساخت 2 هزار اقامتگاه بومگردي، آموزش روستاييان براي رسيدن به اين هدف را دچار حاشيه كرد و حتي سبب شد تا سرمايهگذاران صاحبنام در صنعت گردشگري وارد روستاهاي داراي جاذبه شده و با خريد خانههاي روستايي و سرمايهگذاري در اين بخش شروع به ساخت اقامتگاهي كنند كه به شكل سطحي و ظاهري عنوان خانه بومگردي را دارد. حواشي پي آمده در خصوص اقامت در اين دست خانههاي بوم گردی گردشگري كه از جمله آنها برخوردهاي خارج از فنون مشتريمداري توسط روستایانی بود كه طبق برنامه اوليه هدفگذاري اين اقامتگاهها قرار بود مورد آموزش قرار بگيرند اما از آن غفلت شد خود عاملی بود تا نگاه گردشگر و مسافر را به سفر به منطقههاي طبيعي همدان بدبين كند. همچنين فراهم نبودن زيرساختهاي لازم در مناطق محلي كه پيشنياز ورود گردشگران است مردمان بومي و محلي اين مناطق از همدان را از كسب درآمد مطلوب از اين مسير بينصيب خواهد كرد.
مشكل شكلگيري اقامتگاههاي بومگردي همدان بيش از آنكه به هر چيز ديگري نسبت داده شود، به اين مسأله بازميگردد كه هر طرح در ابتدا و به شكل تئوري ممكن است دلچسب و حتي با نتيجه مطلوب مورد توجه قرار گيرد اما تبديل تئوري به عملياتي شدن از جمله مواردي است كه نهتنها دامنگير خانههاي بومگردي استان شده، بلكه بيشتر برنامههاي گردشگري همدان را نشانه رفته است.
کندی و سستی چند سال اخير ميراث فرهنگي همدان در مهيا ساختن و اجراي پيشنيازها، باعث شده تا نظارت و مديريتهاي اجرايي شدن اهداف و برنامهها را مورد چالش قرار دهد كه پس از توسعه و در حين اجراي طرحها، با مسائل حل نشده استان را دست به گريبان كند. از جمله موارد مشهود آن هم همين اقامتگاههايي است كه اگرچه هدف اصلي آن كمك به توسعه و پايداري صنعت گردشگري در استان است اما با فاصله گرفتن از هدف اوليه خود چالشهايي را براي استان به وجود آورد كه سبب شد هتلداران همداني حتي در اوج روزهاي پرترافيك مسافر در همدان بيش از 50 درصد از ظرفيت اقامتي خود را براي اسكان مسافر از دست داده و حتي در برخي موارد در خصوص ايجاد اين اقامتگاهها واكنشهاي جدي نشان دهند. با وجود شرايط پيش آمده براي مديريت توسعه بدون پشتوانه آموزشي و نظارتي اقامتگاههاي بومگردي استان، نه رها كردن آنها و نه مسدود كردن اين روند رو به رشد است و از طرفي با توجه به استقبال گردشگران به گردشگري طبيعت و نيز مسأله بيكاري جامعه بومي و محلي در روستاها، توسعه اين اقامتگاهها ميتواند مطلوب به فايده باشد اما موضوع و مسأله مورد تأكيد در اين زمينه مديريت اصولي و حركت بر مدار نقشه راه هدف اوليه تشكيل اين خانههاي بومگردي است.
يكي از مواردي كه ميتواند در اين مسير كمككننده باشد، استفاده از ظرفيت دانشگاهيان در اين حوزه است كه متأسفانه امروزه يا به شكل تشريفات درآمده و يا فراموش شده است در حالي كه اساتيد دانشگاهي اين حوزه ميتوانند با ارائه راهكارهاي عملگرا هدف واقعي شكلگيري اقامتگاههاي بومگردي را تحقق بخشند.
بر اين اساس در سالي كه با عناويني از جمله توسعه پايدار گردشگري سعي دارد سهم گردشگري را در اقتصاد دنيا پررنگ كند، انتظار ميرود در استاني چون همدان با داشتههاي بكر و طبيعت كمتر دست خورده با اجراي برنامههاي اصولي و تعيين اهدافي حقيقي كه بتواند قباي عملياتي شدن به تن كند، سهم چشمگيري را در رشدو توسعه اين صنعت پردرآمد اما جوان كشور و در ايجاد اشتغال و توسعه اقتصادي استان را دنبا ل كند.