شهرستان اسدآباد یکی از شهرستان‌های پیشرو استان همدان در زمینه کشت چغندرقند بوده که محصول چغندر قند آن از نظر کمیت و کیفیت یکی از محصولات برتر استان همدان به شمار می‌رود. هر ساله، به‌ویژه امسال، با وجود تعهد ابلاغی به کشاورزان اسدآبادی در کشت چغندرقند بر اساس قراردادهای منعقد شده، اما کشاورزان این شهرستان هر ساله خارج از تعهد نسبت به کشت این محصول اقدام دارند که این امر در کاشت، داشت و برداشت محصول مشکلات عدیده‌ای را برای آنان رقم می‌زند.
در این راستا، برای کشت مجدد چغندر قند در این شهرستان از هم اکنون باید تدابیری اندیشیده شود که از مشکلات موجودی که امسال گریبان کشاورزان چغندرکاران اسدآبادی را گرفت، کاسته شود تا دیگر شاهد تراژدی تلخ هر ساله برای کشاورزان این منطقه نباشیم. اما چه راهکارهایی در این مسیر می‌تواند گره‌گشای حل مشکلات هر ساله چغندرکاران اسدآبادی باشد؟
تعهد ۲هزار هکتاری اسدآباد برای کشت چغندرقند
مدیر جهاد کشاورزی اسدآباد از تعهد 2هزار هکتاری این شهرستان برای کشت سال آینده چغندر قند در این شهرستان خبر داد.
مسلم حسن‌آبادی اظهار کرد: در سال گذشته نیز شهرستان اسدآباد 2هزار هکتار قرارداد ابلاغی داشته که ۱۸۰۰ هکتار آن مربوط به قرارداد همدان و ۲۰۰ هکتار آن مربوط به قزوین بوده و حدود ۲۰۰ هزار تن برداشت انجام گرفته که ۱۰۵ هزار تن تحویل کارخانه همدان، ۴۱ هزار تن تحویل کارخانه قزوین، ۱۹ هزار تن تحویل کارخانه اصفهان و مابقی تحویل کارخانه‌های دیگر شده است.
وی با بیان اینکه کشاورزان اسدآبادی امسال نیز همانند هر سال بیش از تعهد ابلاغ شده نسبت به کشت چغندرقند اقدام کرده بودند، تصریح کرد: همکاری و ارتباط بین نهادها و کشاورزان و پیاده کردن سیاست‌ها و برنامه‌ها در همه کشورهای دنیا از 2 طریق سیستمی شدن فعالیت‌ها و ایجاد تعهد به شکل قرارداد انجام می‌گیرد.
حسن‌آبادی ادامه داد: در این زمینه کشاورزی قراردادی با عمری ۱۰۰ ساله در ایران از فرایند کشاورزی معیشتی به سمت کشاورزی تجاری راه خود را آغاز کرده است، اما مسائل مختلفی در این قرارداد نقش ایفا می‌کند که حسب نوع فرهنگ، شرایط کشت، نوع کشت، بازار محصول کشت شده، میزان کشت، فاصله محل کشت تا کارخانه یا محل فرآوری محصول، نوع بذر، اطلاعات کشاورز، سطح اراضی، قیمت محصول، بازار عرضه و تقاضا همه و همه در این مدل قرارداد نقش ایفا می‌کند.
وی در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: به‌طور خاص 5مدل قراردادی در دنیا شامل مدل متمرکز، مدل املاک هسته‌ای، مدل چند جزئی، مدل واسطه و مدل غیررسمی تعریف شده که هر کدام از این مدل‌ها کاربرد خود را در شرایط مختلف دارد، هرچند امروز مدل‌های متنوع و بیشتری نیز وجود دارد که در دنیای امروز از طرف کشورهای مختلف ایجاد شده است.
حسن‌آبادی با اشاره به اینکه مدل‌های 3عاملی یا 4عاملی نوین نمونه‌هایی از آنهاست که تلاش دارد تا شرایط بهتری را برای عاملان ایجاد کند، خاطرنشان کرد: کشت چغندر قند از حدود سال‌های ۱۲۵۰ در ایران و با ایجاد کارخانه‌های قند در سال ۱۲۷۷ آغاز شد و با توسعه این کشت، کشاورزی قراردادی مفهوم خود را به ویژه با ظهور کشاورزی صنعتی و عقد قراردادهایی درباره کشت پنبه، چغندرقند، چای و توتون شکل داد و از آن زمان تاکنون فراز و نشیب متعددی را طی کرده است.
وی بیان کرد: در اوایل دهه ۱۳۵۰ کشت چغندرقند در شهرستان اسدآباد به دلیل مشکلات کشت رونق چندانی نداشت، اما با ظهور کودهای کشاورزی، دستگاه‌های کشت و برداشت، بذرهای تک‌جوانه و بذور جدید روکش‌دار این کشت توسعه یافت.
حسن‌آبادی مطرح کرد: هرچند که قوه نامیه پولوئیدی، جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، وزن هزاردانه در سطح، رطوبت و ریزی و درشتی بذر نیز در کیفیت بذر و محصول تأثیر دارد، اما امروزه 2 موضوع قیمت از پیش تعیین شده و آب موضوعات حیاتی و اصلی این کشت هستند.
وی با اشاره به پیشنهادات برای حل مشکلات چغندرکاران، گفت: قراردادهای کارخانجات قند همدان و قزوین برابر مواردی تصحیح شده‌اند که در همین رابطه پیشنهاد می‌شود قراردادها هر ساله حسب مشکلات مورد بازبینی واقع شود. ضمن اینکه در همه استانداردها و قراردادها در دنیا این موضوع وجود دارد.
حسن‌آبادی اظهار کرد: پیشنهاد دیگر آن است که از بارنامه‌های الکترونیکی استفاده شود. این بند می‌تواند به صورت انعطاف‌پذیر باشد، یعنی کشاورز مختار است که از بارنامه استفاده کند و هزینه آن را بپردازد و یا می‌تواند به صورت اجباری و با پرداخت هزینه آن توسط کارخانه انجام گیرد.
وی افزود: دیگر اینکه یک یا چند شرکت حمل و نقل مسئولیت حمل را به عهده بگیرند و برای جذب آنها برابر آخرین تعرفه سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای قرارداد منعقد و ملاحظات آنها شامل پرداخت و توقف خودرو در کارخانه برابر دستورالعمل‌های آن سازمان لحاظ شود.
مدیر جهاد کشاورزی اسدآباد تصریح کرد: هزینه توقف خودرو در کارخانه می‌تواند توافق شود که با کشاورز یا کارخانه یا به صورت مشترک و یا اینکه تا یک زمان مشخص با کشاورز و پس از آن با کارخانه باشد.
حسن‌آبادی اضافه کرد: پیشنهاد دیگر اینکه برای جلوگیری از حجم ترافیک و کاهش زمان برداشت، به جای استفاده از یک کارخانه، از چند کارخانه بهره گرفته شود و سطح برداشت بین آنها تقسیم شود.
وی خاطرنشان کرد: به طور مثال پیشنهاد می‌شود سطح قرارداد در همدان تا حدود ۱۳۰۰ هکتار کاهش یابد و بقیه قرارداد با کارخانه‌های دیگری منعقد شود و یا اینکه کارخانه حجم تحویلی خود را افزایش دهد تا ترافیک تخلیه شکل نگیرد.
حسن‌آبادی همچنین با بیان اینکه پیشنهاد داریم که بند قراردادی «حداکثر زمان تحویل پول چغندر» در قرارداد لحاظ شود، افزود: در همه قراردادهای دنیا اگر کشاورز از نُرم در نظر گرفته شده در قرارداد بیشتر تولید کند، کارخانه موظف است تمام آن را تحویل بگیرد، ولی این بند در قرارداد همدان و قزوین این گونه نیست. برای همین در تصحیح قرارداد ارسالی، این بند اصلاح شده است.
وی خاطرنشان کرد: مدت زمان اعلامی عیار و افت در کارخانه به کشاورز به گونه‌ای است که کشاورز از آن مطلع نمی‌شود. برای همین پیشنهاد می‌شود این موضوع نیز از طریق وسایل ارتباطی جدید تصحیح شود.
حسن‌آبادی تصریح کرد: به طور قطع با چنین راهکارهایی می‌توان نه تنها مشکلات چغندرکاران اسدآبادی بلکه مشکل هر ساله چغندرکاران استان را تا حدود زیادی مرتفع و حل کرد.
فرماندار اسدآباد بیان کرد: کشاورزانی که در بحث کشت چغندر قند فعالیت دارند، اگر کسی علاوه بر پیمان منعقد شده با جهاد کشاورزی، بیش از تعهد خود نسبت به کشت مازاد اقدام کند، جهاد کشاورزی برای مازاد بر پیمان برنامه‌ریزی و تعهدی ندارد.
سلیمان نظری دوست با بیان اینکه برخی از کشاورزان و چغندرکاران اسدآبادی این موضوع را در سال‌های اخیر رعایت نکرده‌اند، اظهار کرد: وقتی خارج از تعهد و مازاد کشت چغندرقند در شهرستان اتفاق می‌افتد، چغندرقند کشاورزان منطقه به دلیل عدم برنامه‌ریزی و به دلیل خارج تعهد بودن مازاد کشت روی زمین کشاورزی می‌ماند و حمل و نقل آن دچار مشکل شده و برخی کشاورزان برای حمل و نقل محصول خود متوسل به کارهای غیرمعقول و پرداخت انعام بیشتر به رانندگان می‌شوند و این امر موجب نارضایتی سایر کشاورزان به دلیل هزینه‌های هنگفت حمل و نقل در شهرستان می‌شود.
فرماندار اسدآباد یادآور شد: در این رابطه مقصر اصلی کشاورزی است که خارج از تعهد اقدام به کشت مازاد چغندرقند در شهرستان کرده و به امر برنامه‌ریزی در کشت توجه نداشته است.
نظری دوست خاطرنشان کرد: در همین رابطه جهادکشاورزی وظیفه سنگینی دارد و باید با برگزاری کارگاه‌های آموزشی آنان را توجیه و تبیین کند تا دچار چنین مشکلاتی در سطح شهرستان نشویم.
