بیشتر سیرهنگاران و مورخان ولادت باقرالعلوم(ع)را در سال 57 هجری مینگارند. پدر باقرالعلوم(ع) علی بن الحسین، از تبار رسولا...(ص) است، که در فضایل بیبدیل و برترین انسان است.
سخن درباره پدری چون سیدالساجدین(ع) در محل مناسب خود نگاشته شده است. اما مادر محمد بن علی(ع) «فاطمه» بنتالحسن از تبار حسنالمجتبی(ع) است.
چون حضرت تشکل همسوی اهلبیت را ساماندهی میکردند و چون نقش محوری در پدیداری یک جریان اجتماعی و فرهنگی علیه فرهنگسازی حزب حاکم پدیدار ساخته بود. بدین سبب وجود حضرت برای حکام جور تلخکامیهای فراوان در پی داشت.
نظام سیاسی هیچگاه نقش اجتماعی و فرهنگی حضرت را برنمیتابید و درنهایت با حیله و تزویر حضرت را در زمان هشامبن عبدالملک، زمامدار ستمگر اموی به شهادت میرساند. بیشتر نویسندگان سال 114 را سال شهادت باقرالعلوم(ع)مینگارند.
درباره فضایل امام باقر(ع) مطالب فراوانی نگاشته شده است که یکی از آنها پایداری و گذشت ایشان در برابر ناملایمات زندگی است. امام همام همانند سایر امامان اسوه پایداری و مقاومت در برابر ناملایمات اجتماعی و فردی است. امام در مدت عمر شریفش با انواع ناملایمات گریبانگیر بود؛ هم رویدادها و چالشهای اجتماعی و هم رخدادهای فردی و خانوادگی.
درباره حوادث اجتماعی امام از ابتدای روزهای کودکی خویش همراه کاروان جدش سالار شهیدان، شاهد جنایات دلخراش کربلا بود. وی درحالیکه کودکی 4-3 ساله بود، حوادث ناگوار کربلا را شاهد و ناظر بود و خود یکی از کودکان اسیرشده بهدست ستمگران اموی بود. امام مقاوم و همام در برابر ظلم و ستم بیحد آنان پایداری و مقاومت کرد و سختیها و شکنجهها را به جان خریدار شد.
عنایت به همین نمونه از فضیلتهای اخلاقی آن امام همام میتواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد. بر هیچکس پوشیده نیست که زندگی فراز و نشیبهای فراوان دارد و چنین نیست که در همه ایام اوضاع بر وفق مراد آدمی باشد. در یک تقسیمبندی کلی میتوان انسانها را در مواجهه با سختیهای زندگی به 2 دسته تقسیم کرد: دستهای در برابر این مصائب دست به پرخاشگری و گلایه میزنند، یا از حل مشکل ناامید شده یا اینکه با روانی ناآرام بهدنبال یافتن پاسخ مسأله هستند. اما دسته دیگر، ضمن پذیرفتن واقعیت و انکار نکردن اصل مسأله اما پایداری و تحمل از خود به خرج میدهند. واضح است که دسته دوم امید بیشتری برای حل شدن مشکلات دارند؛ زیرا عنان از کف نداده و با خاطری آرام نسبت به جوانب گوناگون مسأله و راههای احتمالی حل آن فکر میکنند. این دسته از مردم اگر هم بهدلایل مختلف نتوانند مشکل خود را برطرف کنند اما حداقل بهرهای که میبرند آرامش خاطر برای ادامه زندگی است.
روشن است که مشکلات هرقدر هم که بزرگ باشد اما بهمعنای پایان یافتن زندگی نیست و شاید اغراق نباشد اگر بگوییم در هر مقطعی از زندگی که باشیم اما هنوز بارقههای امید وجود دارد. این درسی است که میتوان از محضر امام باقر(ع) گرفت.