چهرههای در هم رفته، پوست آقتاب سوخته، قیافههای خسته، نه از کار بلکه از بیکاری نشان از سالهای سخت زندگیشان دارد.
وسایل کارشان را در دست گرفته و منتظر ایستادهاند برخیها از ایستادن خسته شده و تکیهگاهی پیدا کردهاند، برخیها 2 نفری با هم حرف میزنند، برخیها هم عابران را مینگرند و عدهای هم بر طبل بیعاری زده و با هم خوش وبش میکنند.
بیل، کلنگ،گونی، تیشه، اره و... وسایلی است که همراه این افراد در خیابانها نشان از آن دارد که آنان منتظر سفارش کار هستند.
این کارگران به دنبال یک لقمه نان در این مکانها ایستادهاند در این بین با آمدن خودرویی که قصد توقف و سوار کردن کارگر مورد نیاز را دارد مأموران نیروی انتظامی و پلیس راهور سر میرسند و با برگه جریمه پیمانکار را تهدید میکنند.
اینها صحنههایی است که عابران پیاده هر روز صبح حین عبور از برخی نقاط شهر باید آن را ببینند. اما شهر گردشگری همدان چنین بینظمی را نمیپذیرد و مردم از دیدن چنین صحنههایی رضایت ندارند.
به راستی چرا با وجود ایجاد محلی برای ساماندهی کارگران و ارج نهادن به تلاشهای این قشر باز هم خیابان محل جولان کارگران بیل به دست است؟
محل جدید استقرار کارگران فصلی و ساختمانی همدان خردادماه سال 91 در فضایی به وسعت 800 مترمربع در انتهای بلوار هگمتانه محوطه معروف به نظربیگ به بهرهبرداری رسید؛ در حالی که شهرداری و شورای شهر اصرار بر ساماندهی این گروه در فضایی مناسب داشتند چه بسا از همان زمان تاکنون کارگران، محل جدید را مناسب نمیدانند.
با تعدادی از کارگران حاضر در میدان شریعتی که هر روز صبح حین آمدن به محل کار با آنها روبهرو میشویم صحبت کردیم وجه مشترک صحبتها و گلایه آنان، دوری مسیر، نامناسب بودن محل از نظر مراجعه کارفرمایان و پیمانکاران، اعتماد نداشتن به مسئولان حاضر در این مکان، اخذ هزینه، و نیز اطلاع نداشتن از کارکردها و مزیتهای مرکز ساماندهی کارگران بود.
آنان میگفتند تعداد کارگران حاضر در محل بسیار زیاد است و چون شغل آنان رقابتی است حین حضور کارفرما شاید نوبت به آنان نرسد اما در این مکانها وقتی با خودروی پیمانکاری مواجه میشوند تا سر ظهر بالأخره موفق به پیدا کردن کار خواهند شد.
مسئول مرکز ساماندهی کارگران شهر هدف از ساخت این مرکز را چنین گفت: حدود 50 سال بود که کارگران عادت کرده بودند برای به دست آوردن کار دور میدان امام تجمع کنند 6-5 بار برای ساماندهی این کارگران اقدام شد اما آنها تنها توانستند تا 20 متر یعنی تا پل پهلوانها، کارگران را تغییر مکان دهند.
رحیم جاویدان اظهار کرد: همدان به عنوان شهری گردشگری که میدان اصلی آن از قدیمیترین اماکن بود با این شلوغی چهره نامنظمی به خود گرفته بود. تردد عابران سخت بود. علاوه بر آن با توجه به اینکه کارگران دارای شناسنامه و مکان مناسب نبودند برخی سودجویان از این شلوغی سوءاستفاده میکردند و به راحتی در بین این قشر زحمتکش، فروشنده مواد مخدر، مزاحم نوامیس مردم و حتی سارق هم دیده میشد که با یک سفارش ساده به خانه مردم ورود پیدا میکردند و ضمن اینکه کار را غیرحرفهای انجام میدادند راههای ورود به خانه را رصد، اطلاعات آمدورفت خانواده را جمعآوری و ماهها بعد اقدام به دزدی میکردند که به دلیل ناشناس بودن آنها پیدا کردنشان سخت بود.
با این توصیف، طرحی برای ساماندهی کارگران فصلی در دستور کار قرار گرفت تا با احداث محلی مناسب و شناسنامهدار کردن کارگران، ضمن ارائه برخی خدمات کار آنان نیز نظم و رونق بگیرد.
مسئول مرکز ساماندهی کارگران در خصوص اینکه چرا پس از گذشت 3 سال همچنان کارگران در برخی اماکن شهر مستقر هستند و حتی آنان که به این محل آمدهاند هم به صورت منظم در محوطه داخل مرکز حاضر نمیشوند، میگوید: هنوز برخی پیمانکاران و کارگران عادت نکردهاند که برای انجام کار خود به این مرکز بیایند. همچنین به دلیل موقعیت کم شغلی برای کارگران بین آنها رقابت زیادی وجود دارد حین آمدن خودروی پیمانکار هر کس زرنگ باشد و خود را به او برساند برنده خواهد بود که البته اگر کارفرمایان بپذیرند که با تماس تلفنی یا مراجعه به دفتر، سامانه کار را سفارش دهند و کارگر را از ما بخواهند این مشکل هم حل میشد.
در حال حاضر ماهیانه تنها 20 یا 30 مورد مراجعه کارفرما به مرکز برای درخواست کارگر داریم که این رقم باید ماهیانه حداقل 500 مورد طبق برآورد ما از بازار کار کارگری باشد.
وی با اشاره به مزیت مراجعه کارگران به این مرکز ادامه میدهد: اگر کارفرمایی کارگری را از ما بخواهد ضمن اعزام نیروی کار ماهر متناسب با نیاز کارفرما یا پیمانکار، اگر مشکلی برای کارگر یا کار پیش آید ما پاسخگو خواهیم بود؛ در غیر این صورت اگر کارگر حین تعمیر منزلی دچار حادثه شود صاحب خانه به عنوان کارفرما باید تمام حق و حقوق و دیه او را بپردازد.
مسئول مرکز ساماندهی کارگران ادامه داد: بیمه کارگران، دادن تسهیلات کمبهره چون وام به آنان و ... از مزایای حضور کارگران در این مکان است.
جاویدان بیان کرد: تا مادامی که اوضاع اشتغال کارگران به ویژه در بخش مسکن و ساختمان حل نشود شاهد چنین بینظمی در خصوص ساماندهی کارگران چون دستفروشان و سایر مشاغل خواهیم بود.
وی ادامه داد: البته طبق بررسیهای انجام شده برخی از این کارگران که در خیابانهای شهر تجمع میکنند کارگران بدون حرفه و نیز افرادی هستند که به دلیل رکود کشاورزی و یا تعطیلی کارخانهها برای یافتن شغلی موقتی به این مکانها مراجعه میکنند که البته با این اوضاع اقتصادی هم روز به روز به شمار آنها اضافه میشود.
مسئول مرکز ساماندهی کارگران همکاری نیروی انتظامی و پلیس راهور را در این زمینه خواستار شد و گفت: به نظر میرسد با توجه به اینکه هیچ اهرم حقوقی برای ساماندهی این گروه در دست نیست نمیتوان با این افراد برخورد کرد و با بینظمی این افراد قطعاً برخی کارگران هم به این سمت کشیده خواهند شد و ما ناگزیر هر روز صبح باید این صحنهها را ببینیم.
به هر حال آنچه مسلم است این است که در همدان به دلیل نبود صنایع بزرگ و کوچک تولیدی نه تنها آنان که دارای هیچ نوع مدرک و مهارتی نیستند، بلکه حتی به اجبار بسیاری از تحصیلکردهها را به صورت فصلی به سمت مشاغل کارگری کشانده است که در این بین به دلیل وجود رقابت تنگاتنگ برای کسب شغلی که لااقل حال حاضر کارگران را تأمین کند این گروه ناخواسته دچار نوعی سردرگمی و بینظمی در امرار معاش شدهاند. هر چند در این راستا ایجاد مرکزی برای ساماندهی کارگران ضرورتی بود که انجام شد اما باید توجه داشت برای سروسامان دادن به امور کارگری تنها یکجا کردن آنان کفایت نمیکند، بلکه در کنار این امر، پیگیری سایر امور رفاهی معیشتی و همچنین ارتقای شأن و منزلت کارگران نیز مهم است که باید این امر از سوی متولیان بهویژه صنف کارگری و محل ساماندهی در نظر گرفته شود. فعالان صنف کارگری نیز همچون سایر مشاغل دولتی و اداری باید از شرایط یکسان کار بهرهمند شده و تدبیری اندیشیده شود که آنان نیز در فصل بیکاری از حق و حقوقی که بتوانند لااقل خانواده را تأمین کنند بیبهره نمانند؛ در این صورت است که بسیاری از بزهها و ناهنجاریهای اجتماعی به دلیل نبود شغل و نیز بسیاری از بیماریها به دلیل تأمین نشدن زمینههای سلامت روحی روانی و جسمی کاسته میشود.