آیین شکرگذاری «سورچم »در دهمین روز نوروز همدانیها را به سمت رودخانه‌های حیدره قاضی خان فرا میخواند. در این زمینه گفت‌وگویی با فریبا نعمتی، کارشناس مردم‌شناسی میراث فرهنگی استان همدان انجام داده ایم که گزیده آن را در ذیل میخوانید.
آیین "سورچم" که با جشن نوروز و رودخانه‌ها در روستای قاضی‌خان همراه است، یکی از آیین‌های کهن ایرانی محسوب میشود. این آیین در شهرستان بهار، روستای حیدره قاضی‌خان، با شماره ۲۸۵۰ در تاریخ ۲۰/۰۵/۱۲۰۲ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت شده است.
مراسم شکرگزاری که به عنوان بخشی از این آیین برگزار میشود، به عنوان میراث فرهنگی ثبت ملی شده است. این رویداد قرار است فردا، ۱۱ فروردین، در روستای گردشگری حیدره قاضی‌خان از ساعت ۱۵ الی ۱۷ برگزار شود.
پیشینه و فلسفه جشن
فریبا نعمتی، کارشناس مردم‌شناسی میراث فرهنگی استان همدان، درباره این آیین توضیح می‌دهد: "این جشن به نوعی شکرگزاری از خداوند است که در اواخر یا اواسط فروردین، هم‌زمان با ذوب شدن یخ‌های کوه‌ها و پرآب شدن چشمه‌ها و رودخانه‌ها برگزار میشود. مردم با این مراسم، از خداوند به دلیل آفریدن آب و نعمت‌های حاصل از آن سپاسگزاری می‌کنند."
مراسم روز قاضی‌خانه
یکی از مکان‌هایی که این جشن در آن برگزار میشود، روستای "حیدر قاضی‌خان" است. مردم این روستا در روز مشخصی از اواخر فروردین با گردهمایی عمومی و همراهی ساز و دهل به سمت رودخانه حرکت می‌کنند. این مراسم نمادی از وحدت مردم و پیوند عمیق آنان با طبیعت است.
نقش گل محمدی در این آیین
روستای حیدر قاضی‌خان به دلیل پوشش گیاهی ویژه‌ای که دارد، از گل محمدی به عنوان بخشی از مراسم خود بهره می‌برد. نعمتی در این باره می‌گوید: "یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این جشن، استفاده از گل محمدی و گلاب است. مردم روستا به نشانه‌ی سپاسگزاری، گل محمدی و گلاب را در آب رودخانه‌ها و چشمه‌ها می‌ریزند. این کار نمادی از تقدیر و احترام به طبیعت و منابع آبی است."
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی این آیین
این جشن نه‌تنها یادآور اهمیت آب در زندگی مردم است، بلکه نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی و تقویت روابط اجتماعی دارد. برگزاری آیین‌هایی از این دست موجب افزایش آگاهی نسبت به حفظ منابع طبیعی و انسجام اجتماعی میشود.
گفتنی است جشن آیینی نوروز و رودخانه‌ها، سنتی دیرینه و نمادی از احترام مردم به طبیعت و آب است که تاکنون در برخی مناطق کشور، از جمله روستای حیدر قاضی‌خان، حفظ شده است. این آیین جلوه‌ای از شکرگزاری و همبستگی مردم با یکدیگر و با محیط زیست پیرامونشان را نشان می‌دهد.
