مناطق نمونه گردشگری محدوده‌ای است که به دلیل وجود جاذبه‌های مهم گردشگری و پتانسیل‌های توسعه، قابلیت احداث مجموعه‌ای از تأسیسات گردشگری را به منظور ارائه همه خدمات و کالاهای مورد نیاز گردشگران مانند خدمات اقامتی، پذیرايی، تفریحی، فرهنگی، ورزشی و... در یک مکان واحد دارد. همدان نیز از آن دست استان‌هایی است که به واسطه شرایط مناسب جغرافیایی دارای تعداد چشمگیری از این مناطق است.
در ایران با توجه به اهداف و سیاست‌های دولت در سند چشم‌انداز کشور سالانه به ورود 20 میلیون گردشگر خارجی تأکید شده است؛ زيرا ایجاد زیرساخت‌های گردشگری بین‌المللی از واقعیت‌های اجتناب‌ناپذیر است.
طرح مناطق نمونه در مردادماه سال 83 مطرح شد و آيين‌نامه اجرايي تشكيل و اداره مناطق نمونه گردشگري در شوراي عالي ميراث فرهنگي و گردشگري تصويب شد.
براساس مفاد اين آيين‌نامه، سرمايه‌گذاران مي‌توانند بدون نياز به دريافت مجوز از سوي سازمان‌هاي دولتي، در اين مناطق امكانات گردشگري ايجاد كنند. براساس ماده 8 قانون تشكيل سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، اين سازمان موظف است تا با كمك بخش‌هاي غيردولتي، در مناطق مستعد و جاذب توريست، مناطق نمونه گردشگري تأسيس كند.
در این زمینه معاون سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان گفت: سرمایه‌گذارانی که در مناطق نمونه گردشگری استان اقدام به سرمایه‌گذاری کنند از سیاست‌های تشویقی این بخش برخوردار می‌شوند.
احمد ترابیان در این زمینه افزود: سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری در مناطق نمونه این بخش برای تغییر کاربری و واگذاری زمین‌ها با مشکلی روبه‌رو نخواهند بود.
وی بیان کرد: همچنین در مناطق نمونه گردشگری، مالیات و عوارض قانونی برای سرمایه‌گذاران با 50 درصد تخفیف محاسبه می‌شود.
ترابیان در خصوص فعالیت دفتر خدمات سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی استان در همدان گفت: این دفتر وظیفه دارد با کوتاه کردن چرخه اداری، روند اخذ استعلام‌ها و مجوزهای لازم برای سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری را تسهیل کند.
وی يادآور شد: این دفتر از فعالیت نمایندگان دستگاه‌های اجرایی مختلف و مرتبط با حوزه سرمایه‌گذاری گردشگری بهره می‌برد و موجب کاهش دوندگی‌های معمول اداری می‌شود.
براساس مطالعات، مناطق نمونه گردشگري به عنوان يك فرصت سرمايه‌گذاري قابل عرضه براي سرمايه‌گذاران داخلي و خارجي است.
مناطق نمونه گردشگری با توجه به عرصه مورد نياز براي احداث تأسيسات گردشگري اعم از اقامتي، پذيرايي و زيرساخت‌هاي مورد نياز، اين محدوده جغرافيايي به حسب ظرفيت و مساحت عرصه در 4 سطح محلي (با حداقل 30 هكتار)، استاني (حداقل 50 هكتار)، ملي(حداقل يكصد هكتار) و بين‌المللي (حداقل 300 هكتار) سطح‌بندي مي‌شود.
در مناطق نمونه گردشگري با حفظ قوانين، مقررات محيط زيست و مناطق طبيعي و سازگار با محيط براساس مطالعات مي‌توان انواع موضوعات، تأسيسات گردشگري و خدمات وابسته مثل گردشگري طبيعي دريايي، گردشگري درمان، سلامت و يا هتل، مجتمع‌هاي اقامتي و پذيرايي، تفريحي، علمي و آموزشي مرتبط دهكده‌ها و بازارچه‌هاي صنايع دستي، هنرهاي بومي، سنتي و... را ايجاد كرد. بنابراين مهمترين ويژگي این مناطق هدايت و مديريت سرمايه‌ها و سرمايه‌گذاري در منطقه است.
