نوسان قیمت ارز موقتی است؛ این جملهای است که اغلب اقتصاددانان نسبت به شرایط کنونی فضای بازار ارز مطرح میکنند. آنها معتقدند که انتظارات مردم از بازار ارز عقلایی شده است و این انتظارات عقلایی در نهایت شرایطی را فراهم کرده تا نرخ ارز ثبات خود را حفظ کند.
در این شرایط گزارشها حاکی از آن است که بازارساز به شدت برای کنترل قیمتها وارد عمل شده است و بر همین اساس، معاملهگران عنوان میکنند اقدام اخیر بازارساز، نشان از اتخاذ سیاستهای جدید برای مدیریت بازار دارد که شامل «تزریق ارز در بازار تهران و کنترل قیمت دلار» میشود.
رویارویی با ۵ بحران
بررسیها نشان میدهد که بازار ارز از ابتدای سال تاکنون با ۵بحران اساسی مواجه شده که شهادت سیدحسن نصرا... را میتوان به عنوان 6مین موقعیت بحرانی برای این بازار برشمرد. در 6 ماهه نخست سال ۵ تحول بزرگ در کشور داشتیم که عبارت است از: عملیات وعده صادق، شهادت رئیسجمهور، ترور اسماعیل هنیه، جنگ غزه و حملات اسرائیل به لبنان.
از عصر روز جمعه و با اعلام خبرهای منفی در حوزه سیاسی، بازار ارز و طلا نیز واکنش نشان داد و با افزایش قیمت همراه شد. این روال طبیعی در بازار طلا و ارز است و هر زمان تنش سیاسی تشدید شود، شاهد افزایش قیمتها در این بازارها هستیم، اما همانطور که تجربه سنوات قبل هم نشان داده، افزایش قیمتها در این بخش چندان دوام ندارد و در چند روز باز هم بازار به ثبات میرسد.
در زمان شهادت اسماعیل هنیه در تهران نیز این اتفاق افتاد؛ قیمت دلار همزمان با شهادت اسماعیل هنیه در بازار تهران به ۶۲هزار تومان رسید، اما در چند روز با عقبنشینی همراه شد و به کانالهای ۵۸، ۵۹هزار تومان برگشت.
در روزهای اخیر نیز قیمت دلار با وجود تشدید تنشهای منطقهای در کانال ۵۹هزار تومان در نوسان بود، اما از عصر روز جمعه و با اعلام خبرهای سیاسی این نرخ با افزایش همراه و هماکنون در کریدور نخست کانال ۶۰هزار تومان قرار دارد.
هشدار سنگین یک اقتصاددان به خریداران ارز
کارشناس اقتصادی درباره وضعیت بازار ارز، با بیان اینکه التهابات و مسایل سیاسی بر همه بازارهای مالی و اقتصادی دنیا اثر میگذارند و این موضوع فقط به ایران اختصاص ندارد، به خبرآنلاین گفت: اقتصاد کشور ما در چند ماه گذشته با چالشهای گوناگونی از جمله شهادت رئیسجمهور، بمبگذاری کرمان، حمله اسراییل به سفارت ایران و حمله موشکی ایران به رژیم صهیونیستی مواجه بوده که اگر این التهابات در هر کشوری رخ میداد، نرخ ارز جهش شدیدی را تجربه میکرد.
علی اصغر جمعهای افزود: تجربه یکسال و نیم اخیر در ایران نشان داد که با وجود تعدد تنشهای سیاسی داخلی و خارجی، نرخ ارز در محدوده معینی نوسان داشت به عبارتی با مدیریت مناسب بازارساز نرخ ارز پس از هر تنش سیاسی به خوبی تحت کنترل بود و نوسانات قیمتی ارز پس از مدت کوتاهی از بین میرفت و دلار به سطح قبلی خود بازمیگشت.
وی تأکید کرد: در زمان تنشهای سیاسی مردم برای حفظ ارزش پول ترجیح میدهند ریال خود را به سایر داراییها مانند طلا و ارز تبدیل کنند؛ اما ارز مسأله سیاسی است و سرمایهگذاری در آن با ریسک همراه است که مردم نیز به این امر آگاه شدهاند.
جمعهای با اشاره به این موضوع که اثر شوکهای سیاسی اخیر بر بازار ارز موقتی بود، تصریح کرد: افزایش یا کاهش نرخ دلار که ناشی از تنشهای سیاسی باشد اثری موقت و کوتاه مدت دارد به عنوان نمونه حمله به سفارت ایران در دمشق و پاسخ ایران به رژیم صهیونیستی از جمله تنشهای سیاسی یک سال اخیر است که آثاری کوتاه مدت بر بازار ارز داشت.
وی تأکید کرد: حملات شب گذشته رژیم صهیونیستی به لبنان نیز اگرچه ممکن است بازارها را با نوساناتی روبهرو کند اما افزایش قیمت ارز موقتی خواهد بود و شاهد تکرار تجربه خوب قبلی بازارساز در مدیریت ارز خواهیم بود.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اقدامات خوب بازارساز در مدیریت بازار ارز متذکر شد: با رخ دادن تنشهای سیاسی جهش شدیدی در نرخ ارز رخ نمیدهد که این امر بیانگر عملکرد خوب بانک مرکزی در حوزه مدیریت ارز بوده؛ به نحوی که این بانک در سال گذشته برای کنترل نرخ رشد نقدینگی نیز اقدامات مفیدی انجام داده که ما خواستار ادامه دار بودن این قبیل اقدامات در دولت چهاردهم نیز هستیم.
عدد واقعی دلار پس از شوکهای سیاسی
اقتصاددان و دبیر سابق شورای برنامهریزی راهبردی سازمان تأمین اجتماعی نیز گفت: در اسفند سال۱۴۰۱ نرخ دلار در کانال ۵۹هزار تومان قرار داشت و هماکنون پس از گذشت حدود ۱۹ماه همچنان نرخ ارز در همان کانال ۵۹ تا ۶۱هزار تومان ایستاده است.
فرشید یزدانی افزود: قبل از حمله اسرائیل به لبنان، ثبات نرخ ارز پس از نوسانات کوتاه مدت در حالی رقم خورد که در این مدت شاهد انواع التهابهای سیاسی و نظامی در کشور و منطقه بودیم که مهمترین آن جنگ موشکی ایران و اسرائیل و شهادت ریاست جمهور است. با اتفاق اخیر در لبنان نیز ممکن است نرخ ارز افزایش یابد، اما مانند موارد قبلی در این یکسال گذشته ناپایدار، اندک و موقتی خواهدبود.
یزدانی عنوان کرد: نکته مهمی که باید به آن اشاره کنم این است که در این ۱۹ماه باوجود مهار تورم همچنان شاهد تورم بالاتر از میانگین بلندمدت در کشور بودیم و به طور مسلم این شدت از تورم باید در بازار ارز تأثیر میگذاشت، اما پس از ۱۹ماه به عینه میبینیم که نرخ ارز ثبات نسبی خود را حفظ کرده است.
وی تصریح کرد: انتظارات مردم از بازار ارز عقلایی شده است و این انتظارات عقلایی در نهایت شرایطی را فراهم کرده تا نرخ ارز ثبات خود را حفظ کند.
این اقتصاددان عنوان کرد: منظور از انتظارات عقلایی این است که اگر شوکی بر اقتصاد و بازار ارز وارد میشد، نرخ ارز آغاز به رشد میکرد، اما پس از اینکه اثر این شوک از بین میرفت، نرخ ارز دوباره به قیمت ثبات خود عقبنشینی میکرد.
بنابراین تکرار شوکهای سیاسی و نظامی سبب شده پس از اینکه اثر شوک از بین رفت، تمایلات مردم به سمت کاهش نرخ ارز سوق پیدا کند، به عبارت دیگر، برخیها منتظر هستند تا نرخ ارز از قیمتهای فعلی هم پایینتر بیاید.
وی خاطرشان کرد: بخشی از ثبات بازار ارز به روحیه مردم باز میگردد؛ زیرا آن قدر تعداد تحولات سیاسی بالا و فاصله این تحولات به هم نزدیک بوده است که سبب شده رفتار مردم عقلایی شود. در نتیجه این رفتار عقلایی سبب شده است تا اگر اسراییل حمله نظامی هم انجام دهد، نرخ دلار افزایش ناچیزی را تجربه کند و سپس به سطوح قبلی خود بازگردد.
یزدانی تصریح کرد: یکی از مسائلی که موجب شده مردم به سمت خرید ارز نروند این است که فشار هزینهای در کشور بالا است و افزایش نرخ ارز نیازهای ضروری مردم را با افزایش قیمت رو بهرو میکند، مانند اجاره خانه، کالاهای اساسی و...، در نتیجه فشار هزینه عاملی شده مردم تمایلی به سرمایه گذاری در بازار ارز نداشته باشند.
وی افزود: البته ورود به بازار ارز نسبت به گذشته با محدودیتهای بیشتری مواجه شده است؛ بهطوری که افرادی که میخواهند در بازار ارز ورود کوچکی داشته باشند، با مشکلات و محدودیتهایی روبهرو میشوند و در واقع بازار غیررسمی بسیار کوچک شده است.
یزدانی تأکید کرد: بخشی از ثبات بازار ارز به سیاستهای بانک مرکزی مرتبط است؛ زیراکه یکی از سیاستهای اصلی این نهاد ثبات اقتصادی و ثبات بازار ارز بوده است و موفق شده به اهداف خود دست یابد.
بازگشت آرامش به بازار ارز
در همین حال، نماینده مجلس با بیان اینکه تلاطمهای بازار ارز در یکی 2سال گذشته با مدیریت خوب بانک مرکزی کنترل شده است، گفت: حمله اسراییل به لبنان و شهادت سیدحسن نصرا... نیز مانند اتفاقات سیاسی و امنیتی گذشته در منطقه، بازار ارز را دچار التهاب شدیدی نخواهدکرد.
احمد فاطمی، افزود: پیشاز این و در سالهای گذشته، ما شاهد تلاطمها و نوسانات شدید بازار ارز بودیم به گونهای که بر اثر کوچکترین حوادث سیاسی و نظامی منطقه یا حتی یک اظهار نظر بازار ارز ما دچار تلاطم و جهش میشد.
فاطمی تصریح کرد: در یکسال و نیم گذشته اما با اتفاقات و رخدادی سیاسی شاهد افزایش قیمت در بازار ارز بودیم، اما با اقداماتی که از پیش انجام شده بود و همچنین افزایش درآمدهای ارزی و دست پر بانک مرکزی، نرخ ارز پس از افزایش اندک دوباره عقبگرد داشت.
فاطمی عنوان کرد: با مدیریت خوب بانک مرکزی در یک سال و نیم گذشته این نوسانات به حداقل رسیده و ما شاهد بهبود بازار ارز از نظر ثبات قیمتی بودهایم. این ثبات نسبی در بازار ارز در حالی است که در یک سال اخیر (از آغاز عملیات طوفان الاقصی) بزرگترین اتفاقات امنیتی را در سطح منطقه داشتیم که میتوان از جمله آنها به عملیات وعده صادق، ترور شهید هنیه و شهادت سید ابراهیم رئیسی اشاره کرد.
عضو فراکسیون مستقلین مجلس گفت: هرچند پس از هر اتفاق امنیتی قیمت ارز در بازار افزایش مییافت؛ اما واقعیت این است که این افزایش قیمتها به شدت قبل نبود و پس از چند روز آرامش به بازار ارز باز میگشت.
وی با بیان اینکه امیدواریم در دولت پزشکیان نیز با مدیریت خوب این وضعیت تداوم داشته باشد و حتی ما شاهد ثبات بیشتر در بازار ارز کشور باشیم، تأکید کرد: حادثه لبنان نیز بار دیگر ثابت خواهد کرد که مانند تمام اتفاقات مشابه در منطقه؛ اینبار هم با نوسانات موقتی و کوتاه مدت روبهرو خواهیم بود.
