ثبت جهانی پرونده «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» به عنوان اثر بیست و هفتم ایران در یونسکو چشمانداز روشن و مثبتی پیشروی الوندنشینان قرار میدهد و سبب رشد و پویایی چرخه اقتصادی شهر میشود.
گردشگری به عنوان موتور محرک در رشد اقتصادی هر جامعهای محسوب میشود و سرمایهگذاری در این بخش علاوه بر رونق اقتصاد سبب توسعه فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی خواهد شد.
به گزارش همدان پیام، جهانی شدن هر اثر فرصتی برای دستیابی به رشد متوازن و توسعه پایدار در بستر گردشگری است که با ورود گردشگران برای بازدید اثر ثبت شده، کسب وکارهای کوچک و بزرگ محلی مرتبط با خدمات گردشگری شکل میگیرد و افزایش اشتغال را به همراه دارد.
سراها، تیمچهها و بازار سنتی همدان با قدمتی طولانی با ثبت جهانی هگمتانه محلی برای بازدید گردشگران تبدیل شده و رونق اقتصادی را به همراه دارد. زیراکه گردشگری نوعی دادوستد عرضه و تقاضامحور است که هر چقدر رونق بیشتری داشته باشد کسب وکارهای مرتبط با آن به خصوص در صنفهای خرد را به تحرک وامیدارد بخشهای اقتصادی دیگر را نیز فعال میکند.
توسعه گردشگری بهترین مسیر برای پیشرفت اقتصادی یک منطقه است و امکان دستیابی به توسعه پایدار و همهجانبه در مناطق دارای ظرفیت رشد مانند همدان را فراهم میآورد.
پرونده همدان قرار بود شامل «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» که حدود ۱۰۰ هکتار درنظر گرفته شده و شامل تپه هگمتانه، بازار، بافت و ۱۴۰ اثر تاریخی است، باشد اما این پرونده به هگمتانه تغییر پیدا و ثبت شد .
سایت تاریخی هگمتانه با ۴۰ هکتار وسعت در انتهای خیابان اکباتان همدان قرار دارد، این تپه تاریخی به دوره مادها منسوب بوده و نام خود را از هگمتانه پایتخت دولت مادها اقتباس کرده است.
بر اساس کاوشهای بهدست آمده از سوی باستان شناسان، آثار مکشوفه در این شهر تاریخی مربوط به دوره اشکانیان و دورههای پس از آن است البته آثاری از دوره هخامنشیان نیز از این سایت تاریخی کشف شده که بیانگر استقرار سیاسی دولت هخامنشیان در همدان است.
هگمتانه به معنای «محل تجمع» بوده و از ۲ واژه پارسی باستان "هگمتا" به معنای گردآمدن و پسوند اسم مکان "نا" تشکیل شده است و حالا جای خود را بین آثار جهانی پیدا کرده است .
اما حالا پرسش این است، مزایای ثبت جهانی در یونسکو چیست؟
رقابت شدید و رایزنیهای پیچیدهای برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو وجود دارد؛ تاجایی که بسیاری از کشورها با ظرفیت میراث جهانی از قافله عقب میمانند و برخی کشورها حاضرند هزینه سنگینی برای این ثبت بپردازند. اما مزیت ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو چیست؟
وقوع 2جنگ جهانی سبب تخریب و نابودی بسیاری از آثار تاریخی در سراسر جهان بهخصوص در کشورهای اروپایی شد؛ برای مقابله با همین مسأله پس از پایان جنگ جهانی دوم، کشور هلند به سازمان ملل پیشنهاد داد که برای حفاظت از میراث فرهنگی و باستانی کشورها قانونی تصویب کند و سازمان ملل نیز 2 پروتکل مختلف در این رابطه تصویب کرد. البته با شدت گرفتن جنگ در سالهای اخیر سازمان ملل قانون دیگری در این راستا تصویب کرد که براساس آن، هرگونه تخریب آثار عضو فهرست میراث جهانی یونسکو، جنایت جنگی حساب شود. ایرینا بوکووا، مدیرکل وقت یونسکو در این مورد، گفته بود: تخریب عمدی میراث یک جرم جنگی است. این کار دیگر به یک تاکتیک جنگی برای نابودی فرهنگی مناطق تبدیل شده است. به همین دلیل حفاظت از میراث فرهنگی بیش از یک اقدام فرهنگی، یک اقدام امنیتی جداییناپذیر از زندگی انسان است.
مدیرکل دفتر حفظ و احیاء بناها، بافت و محوطههای تاریخی در گفت وگو با ایرنا در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که ثبت جهانی شدن آثار چه منافعی دارد، گفت: جلوگیری از تخریب و حفاظت از آن، اعطای کمکهای مالی، حفاظتی و اطلاعاتی برای حفاظت از اثر ثبت شده از جمله این مواهب است. در زمان وقوع زمین لرزه بم، ایران توانست از یونسکو برای مرمت اثر کمک بگیرد.
سید هادی احمدی برکات اقتصادی ناشی از ثبتهای تاریخی را از دیگر نتایج ثبت جهانی دانست و گفت: هرگاه اثری، ثبت جهانی شود خود به خود به لیست مقاصد گردشگری داخلی و بینالمللی نیز افزوده میشود که قطعاً ورود گردشگر میتواند فواید مالی زیادی داشته باشد.
احمدی در ادامه با اشاره به اینکه در سالهای ابتدایی تصویب این کنواسیون کشورها رغبت زیادی برای ثبت آثارشان نداشتند، گفت: اما در سالهای اخیر رقابت زیادی میان کشورها برای ثبت جهانی آثارشان اتفاق افتاده از اینرو یونسکو محدودیتهایی را برای این ثبتها در نظر گرفته است و هر کشور سالانه امکان نامزدی و معرفی یک اثرش را دارد.
وی نقش افکار عمومی در اهمیت دادن به مقوله ثبت جهانی آثار تاریخی را بینظیر دانست و گفت: در سالهای اخیر مردم به شدت در این خصوص دغدغهمند شدهاند و از مسئولان توقع دارند آثار فرهنگی کشورشان ثبت شود. به عنوان مثال، شهرداری در سال ۶۴ اقدام به تخریب آثاری متعلق به دوره صفویه میکرد و اعتراض به جایی نمیرسید؛ در حالی که امروزه کوچکترین تخریب بنای تاریخی سر و صدا ایجاد میکند.
احمدی افزود: ثبت جهانی شدن یک اثر تاریخی قطعاً به افزایش احساسات ملیگرایانه و هویتی نیز کمک زیادی میکند؛ همچنین ریشهدار بودن آن ملت را اثبات میکند. برای همین رؤسای کشورها به این ثبتها علاقمند هستند.
وی که مسیر برای ثبت آثار تاریخی را هموار نمیداند، گفت: البته همچنان شاهد هستیم که برخی از مسئولان شهری و به طور مثال مالکان خانههای تاریخی برای سود مالی خواهان ثبت نشدن آثار تاریخی و به دنبال تبصره و قانون برای جلوگیری از ثبت ملی بافتها و بناها هستند. بسیاری از این افراد تلاش میکنند با جلوگیری از ثبت ملی و تخریب بافت تاریخی اقدام به ساختوساز و کسب درامد کنند.
احمدی با تأکید بر این که روندی رو به تکامل در جهان و ایران در جریان است و مردم حفظ میراث بشری را مطالبه میکنند، افزود: مردم در بیشتر موارد پیش از مسئولان، از تخریب میراث فرهنگی جلوگیری میکنند.
وی در ادامه با بیان این که ثبت میراث جهانی نه تنها برای مردم بلکه برای سیاستمداران نیز اهمیت بالایی دارد، گفت: سیاستمداران نیز علاقمند هستند ثابت کنند که کشورشان کشوری ریشهدار است و در تأسیس تاریخ بشریت سهم داشته است. وی در مورد تاریخچه آثار ثبتی ایران در یونسکو و نخستین موارد ثبت جهانی گفت: ایران در دومین اجلاس یونسکو یعنی در سال ۱۳۵۸موفق به ثبت جهانی شد و برای نخستین بار در سال ۱۳۵۸ شمسی، میدان نقش جهان، پرسپولیس و چغازنبیل را با همت شهریار عدل در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رساند.
وی با بیان این که پس از آن تا ۲۴سال هیچ اثری از ایران ثبت جهانی نشد، گفت: به دلیل وقوع جنگ تحمیلی 8ساله و تبعات آن و نیز نبود دغدغه حفاظت از میراث در آن سالها تا مدتها اثری از ایران ثبت جهانی نشد. این روند در دولت اصلاحات تغییر کرد و تخت سلیمان در سال ۸۲ چهارمین اثر ایران شد که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
ایران با ثبت ۲۴اثر ملموس فرهنگی، تاریخی و طبیعی در فهرست جهانی سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونسکو) در رتبه نهم جهان قرار دارد. ایتالیا، چین، اسپانیا، آلمان، فرانسه، هند مکزیک، انگلیس و روسیه دارای بیشترین ثبت آثار میراث جهانی هستند.
